VR/AR haberleri (Oculus Rift, MS Hololens, Sony Morpheus...) 3 3

[epi 817]

Onumuzdeki hafta GDC’de Oculus’un inside-out 6dof tracking kullanan stand-alone VR seti Quest’i ve yeni Rift S’i tanitmasi bekleniyor. Rift S Quest ile ayni inside-out tracking sistemini kullaniyor, ilk Rift gibi external kameraya ihtiyac duymuyor ve goruntu kalitesinin ilk Rift’ten iyi olmasi bekleniyor (yuksek cozunurluk, guncelenmis lensler).

 

https://uploadvr.com/oculus-email-rift-s/

 

Bir surpriz yapip “Quest’i kablo ile baglayinca Rift S oluyor” deseler bomba olur aslinda, Nintendo Switch modeli. Ama bu nesilde bunu en azindan resmi olarak yapmayacak gibiler. Quest’i VR konsolu olarak konumlandiriyorlar, PC cihazi olarak gorulmesini istemeyebilirler. Rift S’in ucuz olmasi beklenebilir, Quest’in islemci ve hafiza icermeyen hali gibi gozukuyor.

 

Mart 16, 2019 epi tarafından düzenlendi

[epi 817]

Bu adreste eye-tracking ile ilgili bilgileri guzel toparlamislar:
https://uploadvr.com/foveated-rendering-matters/

 

Oculus ile Facebook VR'in ilk 10 yilina bakarsak:

1. Gectigimiz 3 yilda ilk Rift, GearVR ve Oculus Go ile bu isin temelini cozduler.

• Unity ve Unreal Engine gibi oyun motoru entegrasyonu,
• Driverlarinda gerekli optimizasyonlar ve teknikler ile isletim sistemi entegrasyonu,
• Kendi kapali app store'larinin kurulmasi ve nispeten cok sayida firmaya sponsor olarak onlari aralarinda yaristirdiklari bir exclusive content modeli.

2. Quest ve Rift S onumuzdeki 3 yil icin consumer markete gercek girislerini yapiyorlar.

• Herseyi entegre bir VR konsol sistemi ve PC'de ayni tracking'i ve kumandalari kullanan bir add-on VR seti,
• Hazir oyun kutuphanesi ve ilk nesilde yaristirdiklari firmalar arasinda en iyilerden secilmis bir gruba hazirlatilan exclusive'ler,
• Dusuk giris fiyati (ozellikle ilk neslin baslangicina kiyasla).

3. Bir sonraki nesil (hedef 2022) zirve olacak.

• Eye tracking ve foveated rendering eklendiginde kalitede ciddi bir sicrama olacak, genis gorus alani ve su andakinden yuksek cozunurlugu bir arada sunmalari mumkun olacak.
• Bu nesilde muhtemelen Quest tarzi bir cihazin PC'ye kablosuz baglanmasi icin yeterince hizli baglanti da olacagi icin Nintendo Switch gibi mobilde dusuk kalitede, PC'ye bagliyken yuksek kalitede grafikler sunan tek cihaz modeline gecilebilir.
• Bir onceki nesilde installed base genisledigi icin AAA oyun butcesi ile VR'a giris yapan firma sayisinda ciddi artis beklenebilir.

Facebook bu Quest'in payment plan ile aylik taksitlerle satin alinmasini mumkun kilarsa, "ayda $10 odeyerek onumuzdeki 3 yil bunu kullan, sonraki ciktiginda istersen ayda $10 odemeye devam ederek ona gec" diyerek VR'i kitlelere cok hizli yayabilecek bir konumda.

 

Facebook'un kendi cryptocurrency'sini piyasaya sunacaklarina dair soylentilerle birlestiginde bu ilk bakista gorundugunden buyuk bir proje olabilir. Kendi sanal dunyasini ve ekonomisini olusturan bir firma olma hedefi, Facebook'un donanim dunyasina adam gibi ilk girisi ile bankacilik dunyasina girisini birlestirebilir.

[epi 817]

Tahmin edildigi gibi, Beat Saber Quest Launch title'lardan.

 

 

Bunu alisveris merkezlerinde falan demo ettirirlerse satmasina yeter.

 

Kablosuz deneyim, tasinabilirlik sayesinde yeterince genis alan olan her yerde kullanabilmek, bir cihaza bagli olmamasinin VR'a giris maliyetini dusurmesi, arayuzun konsol tarzi olmasinin kullanim kolayligi, simdiye kadar lensler ve ergonomide ogrendikleri her seyin tasarima yansimis olmasi ile "abi eve nasil VR aliyoruz" diyen herkese rahat tavsiye edilecek bir urun. "Bu mudur abi, tamam mi simdi VR" diyene "bi 4 yil daha bekle, eye tracking de eklenince alirsin" denebilir, "en iyisi bu mu simdi" diyene "PC'ye Vive Pro bagladin mi tracking hassasiyeti, grafik kalitesi ve refresh rate daha yuksek" denebilir ama iyi bir VR deneyimi icin gereken butun temel ozellikler (stereo3D, 6dof head tracking, 6dof controller tracking) burada mevcut. Baharda piyasaya cikmasi bekleniyor, bu hafta cikis tarihini de duyururlar herhalde.

[epi 817]

Yeni Rift S duyuruldu

 

 

Microsoft’un VR setlerindeki gibi uzerindeki kameralarla inside-out tracking sunuyor. Farki kamera sayisinda, 2 degil 5 kamera iceriyor (biri tepesinde), kumandalarda tracking kaybi ile ilgili sikayetlerin buyuk olcude onune gececektir. Valve’in LightHouse tracking’i teknik olarak daha iyi ama dis unitelere ihtiyac duyuyor. Burada kullanilan takip yontemi ilk nesil Rift’e gore iyi bir gelisme, bilgisayara bagli kamera gerekmeyecek, kutudan ciktigi gibi room scale takip sunabilecek, sirt cantasi tipi bir PC ile genis mekanda kablo derdi olmadan kullanim icin iyi bir secenek olacaktir.

 

Paneller OLED yerine LCD (daha gri siyahlar) ama pentile yerine RGB ve cozunurluk ilk nesilden yuksek (daha az SDE). Yalniz refresh rate 90hz yerine 80hz, Quest’e yakin tutmuslar. Tek panel tabanli bir tasarim oldugu icin mekanik IPD ayari yok, yazilimdan yapiliyor. 

 

Lensler Go’daki lensler, ilk Rift’teki god-ray problemini azaltiyor. 

 

Ses icin Rift’teki entegre kulakliklar yerine Go ve Quest’teki duzenek kullanilmis. Odadan tam olarak izole olmak istemeyenler icin pratik. Isteyen kendi kulakligini kullanabilir, uzerinde cikis mevcut. Iki secenegi de icerdigi icin kullanisli bir yaklasim.

 

Kumandalar sanirim Quest ile ayni. Oculus kumandaya ve tracking’e yaklasimini mobil ve PC’de birlestirmis oldu. Muhtemelen bir sonraki nesil Quest de 5 kamera ve RGB olur.

 

Bir sonraki nesil eye tracking ve foveated rendering sundugunda gerceklesecek kalite sicramasini gorene kadar beklenebilir. Ama tak calistir modeli olsun, tum odada takip etsin, iyi bir oyun arsivi olsun diye bekleyenler icin mobilde Quest, PC’de Rift S iyi secenekler. Ozellikle Quest VR’in enthusiast market’tan cikip consumer space’e ilk adimi.

 

Sahsen Valve’dan gelecek oyun/hmd/knuckles uclusunu gorene kadar PC VR icin elimdekini guncelleme ihtiyaci hissetmiyorum. Ama Vive’dan beri piyasaya cikan en onemli ve ilginc urun Quest ve bu urune yaklasimi ile Oculus dogru yolda. Rift S’e yaklasimi ise “PC’de en iyisini sunalim” degil, “PC ve mobil urunlerimizi tek tasarimda birlestirecek sekilde ilerleyelim” mantiginda. Fiyati dusurduklerinde daha cazip olabilir. Quest’teki cift OLED tasarim, entegre islemci, hafiza vs olmamasina ragmen ayni fiyatta olmasi abarti olmus.

 

Google Cloud gaming’e girisini duyurmasi ile 5G baglantinin dusuk latency ve yuksek hiz saglamasi birlesirse cok yakin olmayan bir gelecekte Quest tipi cihazlarin sunabilecegi gorsel kalitenin sinirlari hakkinda fikir yurutmek mumkun olur. Eye tracking sadece local rendering icin performans artisi saglamiyor, ayni zamanda server’dan aktarilan goruntunun neresinin yuksek kalite ve az compression ile gonderilecegini belirleyerek cloud rendering tabanli mobil VR’da da ise yarama potansiyeline sahip. Quest tipi donanimin sundugu kullanim kolayligi ile elde edilebilecek kalitenin teorik ust siniri baglantinin hizina bagli. 

 

Bugun PC’me baglayip oyun ici grafiklerden en iyi kaliteyi alayim, Microsoft setlerinden iyi kumanda takibi olsun, ek kamerayla veya LightHouse uniteleriyle falan ugrasmayayim, SDE vs acisindan goruntu kalitesi de iyi olsun diyene Rift S tavsiye edilebilir. Eski Rift piyasadan kalkti, bu onun yerine geciyor, arada mobilden ogrendiklerini buraya aktararak unified bir tasarima yaklasiyorlar. 

 

Store’larindaki oyunlarin bir kismi cross-buy olacak, oyunu Quest icin satin alan PC’de de Rift’le oynayabilecek. Bir kismi cross-play olacak, multiplayer oyunlarda Quest kullanicilari da, Rift kullanicilari da bir arada oynayabilecek. Oculus’tan gelen Dead and Buried 2 hem cross-buy, hem cross-play. Ileride Nintendo Switch tarzi hem PC’ye baglanip yuksek kalite, hem yanina alip gittigin yerde mobil kullanilacak tek cihazda birlesecek bir platform icin bu tarz oyunlarin varligi onemli olacaktir. Bu videoda oyunun hem Quest versionu, hem Rift versionu gorulebilir:

 

 

Bu nesil Quest Oculus’un zirve urunu. Cift OLED panel, mekanik IPD, genis acili inside-out tracking, kablosuz standalone kullanim, VR’a nispeten dusuk giris maliyeti, genclerin cantasina atip yaninda tasiyabilecegi ve boylece arkadaslarinin gorup deneyebilecegi bir urun. Firmanin Gameboy/Walkman/iPod’u olmaya aday. Bir sonraki nesilde Quest’de de LCD ve yazilimdan IPD ayarina gecerlerse “o ilk Quest bir baskaydi” geyikleri donecektir, o acidan firmanin en iyi ozellikler sepetini sunan efsane urunu olarak hatirlanmaya aday. Rift S bu asamada adeta onun yan urunu. 

 

Rift S icin temelinde Go tasarimina Quest tracking’i eklenmis denebilir. Oculus icin mobilin oncelikli oldugu belli oluyor. Bosuna Iribe’in ustunde calistigi Rift 2 projesini iptal etmediler. Sirket Mark’in ama yonetiminde kurulus kadrosundan kimin sozunun gececegi kesin degildi. Palmer cift ekran ve mekanik tasarima onem veriyordu, Iribe PC ve mobil ekiplerin ayri olmasini ve PC’de de Oculus’un en iyi dengeyi sunmasini savunuyordu, Carmack ise daha mobil odakli ve daha unified bir yaklasim istiyordu. Kazanan ve sirkette kalan Carmack oldu.

Mart 25, 2019 epi tarafından düzenlendi

[epi 817]

HP Reverb

 

HP’den 2Kx2K per eye WMR seti geliyor. Sanirim su ana kadar duyurulan en yuksek PPD (pixel per degree) orani. RGB LCD ekran panelleri kullaniyor, yani siyahlardan ve renk canliligindan odun veriyor ama pentile olmadigi icin SDE (screen door effect) acisindan daha iyi, yuksek cozunurlugu ile beraber en net goruntuye sahip olabilir (Pimax vs de yuksek cozunurluk ama genis gorus alanina dagildigi icin PPD dusuyor). Piyasaya cikinca lenslerle ilgili yorumlara da bakmak lazim. Hafifligi ve konforlu tasarim acisindan da iddiali bir urun olmus. Tasarimi ilk Rift’e cok benziyor. Fiyat diger WMR setlerine gore yuksek ama HTC urunlerine gore dusuk.

 

“Kumandalarin tracking keskinligi cok onemli degil, ben zaten arac/ucus simulasyonunda kullanacagim” diyenlerin ilk tercihi olmaya aday.

 

 

https://uploadvr.com/hp-reverb-vr-4k-599/

Mart 25, 2019 epi tarafından düzenlendi

[epi 817]

Valve Index, Mayista geliyor!

https://store.steampowered.com/sale/valve_index

 

Bu yil Oculus Quest mobilde, Valve Index PC'de bomba gibi geliyor, resmilesmis oldu. Knuckles kumandalari ve Valve'in VR oyunlarindan biri ile gelmesi muhtemel. 

 

Guncelleme: Knuckles kumandalari (yeni adi Valve Index controllers) ile geliyor. Satislar 1 Mayista basliyor, gonderimler Haziran’da. HL/Aperture evreninde gecen bir oyuna kesin gozuyle bakiyorum ve harika olacagina eminim. Beklentiler ekran basina cift lensli yeni bir sistem kullanmasi yonunde. Rift/Vive’dan yuksek FOV (gorus acisi) soylentiler arasinda. Cift ekran ve kusursuz tracking ile ust segment bir urun. Wireless kit beklentisi de yuksek.

 

Benim bu urunden beklentim Valve'in bir surpriz yapmasi; nedense bunu kimse beklemiyor: ustundeki kameralar ve kumandadan gelen bilgiyi birlestirerek sanal elinizi gorebildiginiz acilarda mukemmel tracking ile birebir animasyon, elinizi goremediginiz acilarda kumandalardan gelen bilgi ile hatasiz kontrol. Boylece ellerinizi gorebildiginizde parmak hareketi birebir, elinizi goremediginiz (ve kameranin da elinizi goremedigi) acilarda bile oyun ici etkilesim hatasiz.

 

Nisan 2, 2019 epi tarafından düzenlendi

[epi 817]

Valve Index / Knuckles yazilimi guncellendi, parmak takibi hassaslasti.

 

Eski driver'la karsilastirma:

 

Oyunla mukemmel etkilesim saglayacak kalitede takip sunuyor. Donanimin ve yazilimin son halinde Valve bir surpriz yapip HMD uzerindeki kameralardan gelen bilgiyi de kullanirsa eller gorus alanimizda oldugunda birebir takip de sunabilir.

 

Facebook'un Oculus VR setleri icin AI assistant gelistirdigi duyuruldu. Daha once belirttigim gibi, benim gelecekten beklentim Oculus Quest gibi bir VR seti aldigimizda bunun Facebook serverlari tarafinda calisan AI'a sahip bir sanal karakterle gelmesi, bu asistana sorular sormanin veya karsilikli oturup basit oyunlar oynamanin mumkun olmasi. VR'in killer app'i olur, huzurevlerinden cocuk yuvalarina her yere girer.

Nisan 18, 2019 epi tarafından düzenlendi

[epi 817]

Oculus Quest ve Rift S preorder'lara acildi, 21 Mayis'ta piyasada.

https://uploadvr.com/oculus-quest-rift-s-launch-pre-orders/

 

Valve Index Preorder'lara yarin acilacak.

 

Boylece bu yil piyasada:

(1) Quest ile PC'ye baglamadan tum ozellikler ile kullanilabilecek bir VR seti,

(2) Rift S ile kolay kurulumlu ve nispeten ucuz ama oyun kutuphanesi genis ve kaliteli bir PC VR seti,

(3) Valve Index ile ust seviye ozelliklere sahip bir PC VR seti olacak.

[AranelSurion 110]

Ben Valve Index 'e pek güvenmiyorum açıkçası, ne kadar iyi olursa olsun Valve bu yan projelerine bir heyecanla girişiyor, 2 yıl sonra adı bile kalmadan rafa kalkıyor. Bir ürüne tutunmakta iyi değiller. Bkz. Steam machines, Steam controller, Steam Link vs.

 

Bu mezarlığa bakıp, €1079 'yu gözünü kırpmadan preordera gömmek cesaret veya kalın bir cüzdan ister. Bakalım talep ne kadar olacak.

 

--

 

Bu arada, VR işi iyice tutarsa, oyuncuların bütçesine sürekli yenilenmesi gereken sağlamından bir gider kalemi daha eklenecek.

Nisan 30, 2019 AranelSurion tarafından düzenlendi

[Whooosh 1.464]

13 minutes ago, AranelSurion said:

Bir ürüne tutunmakta iyi değiller. Bkz. Steam machines, Steam controller, Steam Link vs

Salonda pc keyfi olayı pek tutmadı ama olay tamamen bitmiş de değil.  Steam Link satıştan çekildi ama Android akıllı televizyonlar için ekstra bir donanım olmadan Steam yazılımını kullanabiliyorsunuz. Hatta harici android medya oynatıcılar da buna dahil.

 

Steam machines zaten hiçbir zaman var olmadı, yani konseptin ötesine geçemedi ama SteamOS yükleyip Steam machines'e çevirebileceğiniz bir sürü alternatif var.

Steam controller'in satışı devam ediyor.

Nisan 30, 2019 Whooosh tarafından düzenlendi

[epi 817]

HTC'nin cektigi fiyatlarla karsilastirilinca ucuk bir fiyat degil ama bekledigimden yuksek cikti. Sanirim kumandalar maliyeti yukseltiyor. Ama talepte sorun olacagini sanmiyorum, HTC Vive'a para gomen kitle buraya gecis yapmaktan cekinmeyecektir. Ortalama kullanici daha ucuz sistemlere yonelecektir ama "VR'i 20 yil bekledim, paramin yettigi en iyisini istiyorum" diye hazir bekleyen bir kitle mevcut.

 

FOV daha genis olacak. 120Hz, 144Hz'e kadar cikabiliyor, akiciliga etkisini gormek lazim, VR'da cok guzel olabilir (GPU'nun nefesi yetmiyorsa 90Hz olarak da kullanilabiliyor). Goz basina 1440 x 1600 mevcut ekran kartlari icin iyi bir cozunurluk, RGB dizilimi screen door'u azaltacaktir, kendine has lens sistemi ile goruntu kalitesinin yuksek olmasini bekliyorum. Iyi goruntu kalitesi, genis gorus alani ve akiciligin birlestigi baska bir urun yok piyasada, o yuzden meraklisina iyi satacaktir. HTC'den kurtulmak icin sabirsizlikla bekleyen bir kitle var, musteri hizmetlerinin sohreti cok kotu.

 

Aha Tested videosu da cikmis, izlemek lazim. Goruntu kalitesi ile ilgili yorumlarini merak ediyorum.

 

Videoda bu yil Valve'in ilk VR oyununun da cikacagi soyleniyor (The Lab gibi demo tadinda degil, "flagship" full oyun). 

Mayıs 1, 2019 epi tarafından düzenlendi

[epi 817]

Valve Index'in kendi fiyati sikinti degil ama 120-144hz'de VR icin gereken sistem sikinti. Parayi GPU'ya gomup geciyoruz, 2600K gibi bir islemci hala guzel is goruyor ama 144hz VR'da durum biraz farkli olabilir. 90hz VR'da her kare 11ms'de hazirlaniyor, 144hz'de 7ms. Islemcinin ortalama performansi yeterli olsa da eski mimarinin yasayacagi anlik takilmalar daha belirgin hale gelecektir. $1000'lik VR seti yanina baba bir ekran karti koyayim desen $2000'e cikiyor maliyet, islemci, anakart vs de isin icine girince $3000'lere geliyoruz.

 

Unreal Engine 4'te RTX destegi ile hybrid grafikler bu seviyeye geldi:

 

Tabi bu kaliteyi VR'da gormek yakin zamanda nasip olmayacak ama masaustu oyunlari da dusunerek sistem yenileyen 1080/1080Ti sahipleri icin RTX'te bu nesli atlayip bir sonraki refresh'i almak mantikli. Oyle olunca bu Index'i almak icin 2020'yi beklemek, once PC'yi guncelleyeyim demek butce acisindan mantikli olacak. 144hz basan VR seti alip 1080'de 90hz kullanmak zorunda kalmak, hadi ekran kartini yenilesen o kadar para harcadiktan sonra islemciden kaynaklanan anlik takilmalarla karsilasmak  

 

VR'da en iyiyi istiyorum diyen, Vive cikinca Vive'i almis olmasina ragmen Pimax'a Vive Pro'ya falan acimadan para gomen kitle mutlaka Index'e gececektir. Ama ortalama kitlenin bunu hakkiyla oynatacak sisteme kavusmasi 2023'u bulur. O zamana bunun eye tracking destekli, foveated rendering yapan yeni version'u cikar, ayni donanimda bu ustteki kalitede grafikleri VR'da gormek mumkun olur.

 

Beklemenin sonu yok tabi. Bu yil Valve'in cikaracagi oyun, eldeki sistemle 90hz'de de olsa calisacaktir ve Index kumandalarina gore hazirlanmis olacak. Ayni sistem Beat Saber gibi sistem gereksinimi dusuk olacak sekilde tasarlanmis oyunlari 144hz'de sorunsuz calistiriyor olacak. Yani bu yil eldeki sistemle hem iyi VR oyunu gormek, hem 144hz VR gormek mumkun olacaktir ama ikisini bir arada goreyim demek icin gereken butce yuksek.

 

Ote yandan cantana koyup arkadasinin evine goturebilecegin, salonda sehpayi kenara cekip genis ferah kablosuz kullanabilecegin Quest var tabi. Bir suru insan Best Buy gibi magazalarda Quest ile VR'i ilk kez gorecek:

 

VR'i kitlelere yayma misyonunda Facebook/Quest'in sansi cok daha yuksek haliyle. VR'da zirve kaliteyi surukleme misyonunu da Valve/Index yuklenmis gozukuyor.

 

PlayStation'in yeni nesli tam bu ikisi arasinda cok guzel bir yerde konumlanabilir. Mevcut nesilde oyunlar 60fps render edilip reprojection'la 120'ye cekiliyor. Quest 72hz, Index 144hz. PS5 ve yeni PSVR'da oyunlar 72fps'de render edilip 144'e reproject edilirse sonuc ilginc olabilir.

 

Quest’i wifi uzerinden PC’ye baglayip PC VR oyunlarini oynanabilir yapacak bir guncelleme gelmesi durumunda, hem stand-alone, hem wireless olacagi icin cok saglam bir urun olur.

Mayıs 10, 2019 epi tarafından düzenlendi

[ulwi 21]

Ar,Vr in durumu, 5g,6g... gibi teknolojilerin sinirlarini tam anlami ile zorlamasi ile iyice hayallerimizdeki halini alacaktir. Olay yavas yavas donanim gücünden cok, görüntüyü en iyi stream etmeye evrilecektir. Stream ederken ki 1 ~ 0.5ms veya daha az gecikme süreleri ile artik olay bambaska bir boyuta tasinacak. Grafik kalitesi ve sunum konusunda gelinebilecek en iyi noktadan sonra olay sinir sistemi uyaricilari, ten, koku ve tat hissine kadar gidecektir. Biz görür müyüz bilmem,ama bir sonraki nesil yasamlarinin büyük bir kismini sanal ortamda gecirmek isteyecektir. 

[epi 817]

ARM gibi sirketler TimeWarp gibi reprojection tekniklerini mobil islemcide yapabilmeyi yeni goruntu islemcilerinin marifetleri arasinda saymaya basladi. Gun gelecek dusuk gecikmeli network uzerinden aktarilan 3D goruntu ve depth buffer bilgisi kullanilarak HMD uzerindeki tracking bilgisi ile goruntuye son reprojection islemi uygulaniyor olacak. Hem cloud'dan gelen goruntu sub-ms sub-mm tracking bilgisi ile headset'te duzeltiliyor olacak, hem bu goruntunun ara kareleri olusturularak akicilik arttiriliyor olacak. Yapilmasi gereken 3D goruntu ve depth buffer bilgisinin serverda az kayipla compress'lenmis halini mobil headset'te hizla decode edip bu timewarp'i uygulayacak algoritmalar ve bunlari calistirirken iyi sonuc veren islemcilerle dusuk gecikmeli network'lerin bir araya gelmesi. Hem headset icindeki SOC'un bu ozellikleri ve network'u desteklemesi gerekiyor, hem sunucu ile aranda bu network altyapisinin olmasi gerekiyor, hem server'indan terminal cihaza bu flow'u nihai hedef koyan bir firmanin olmasi gerekiyor. Facebook bu konuda guclu bir aday, PC VR'dan cok Quest'e oncelik vermeleri bosuna degil.

 

Bir yandan bunlar olurken diger yandan cift lensli yuksek kaliteli tasarimlar, yuksek cozunurluk, refresh rate'li ve fill rate'li panellerin gelistirilmesi vs ile cihazin sunabildigi goruntu kalitesinin citasi yukselecek tabi. Yani daha 20 yil "VR iste simdi oldu" basliklarini okuruz. Ama bu gelecegin ilk orneklerini goruyoruz. Tabi bu gelecekte elde edilecek kalitenin ilk orneklerini de yine PC VR'da gormek mumkun olacak. O yuzden tuhaf bir sekilde bu yil cikan Valve Index de, Oculus Quest de gelecegin teaser'i.

 

Nispeten kisa surede 56K'dan 5G'ye geldik, cloud ile yapilabileceklere "olmaz oyle sey" dememek lazim. BCI (brain computer interface) gormeye de omrumuz yeterse hersey ya cok guzel, ya cok kotu olacak.

Mayıs 16, 2019 epi tarafından düzenlendi

[epi 817]

Valve Index ve Quest'in heyecanindan Rift S'i pek kimse sallamadi. Ama PC VR'a ilk girecekler icin iyi bir secenek. Ben vaktiyle cikan ilk Rift'i Vive'la karsilastirirken elestirmistim. Ilk ciktiginda Rift pakedinde Touch kumandalari yoktu, gamepad vardi. Touch kumandalar piyasaya ilk ciktiginda ayri satin alinabiliyordu. Rift + Touch kumanda pakedi de cikti ama room scale istiyorsaniz o da yeterli degildi, ek external kamera satin almak gerekiyordu. Kameralarin Vive'in base station'lari gibi odada olmasi yetmiyordu, PC'ye baglamak gerekiyordu, bir suru hizli USB baglantisi ve bu sabit cihazlardan PC'ye kablo gerekiyordu. Boyle olunca mesela sirt cantasi tipi PC'lerle kullanmak mumkun olmuyordu. Takip lazerle takip kadar keskin bir teknoloji de degildi ama tum bu dezavantajlara ragmen room scale icin aldiginiz toplam pakede verdiginiz para Vive'a denkti. Ayni maliyette turlu dezavantaji vardi yani. Ama Rift S'de inside-out tracking kullanildigi icin external kameraya ihtiyac yok, tipki MS'in teknolojisini kullanan mixed reality setler gibi basit kurulum, basit kullanima sahip. MS setlerde 2 kamera var, Rift S uzerinde 5 kamera var, Quest'teki 4'e ek olarak tepesinde de bir kamera var, ellerdeki kumandalari takibini kaybetmemek konusunda MS setlerden daha iyi. Sirt cantasi PC tipi tasinabilir PC VR icin ideal olacaktir.

 

Yine sabit odada en iyisini isteyen icin Valve Index hem takip acisindan, hem FOV acisindan, hem refresh rate acisindan, hem de dual-lens per eye tasariminin sagladigi netlik acisindan rakiplerinden ustun. El kumandalarina gore hazirlanacak oyunlar etkileyici olursa icerikte de bir avantaji olabilir. Rift'te halihazirdaki kutuphane daha kaliteli denebilir ama Revive yazilimi ile bunlari Vive'da oynamak mumkun oluyordu, ayni durum Valve Index icin de gecerli olacaktir. Fakat ilk nesildeki gibi room scale soz konusu oldugunda Rift S'in maliyeti rakibine yakin degil artik. Rift S'in sadece kendisi daha ucuz degil, calistirmak icin gereken PC de daha ucuz cunku hem refresh rate daha dusuk, hem de Oculus TimeWarp/SpaceWarp tarzi PC'nin performansi yetmediginde durumu kurtaran teknolojilerde de bir tik daha ileride olabilir. Yani "PC VR istiyorum cunku en iyisini istiyorum" diyen icin Valve Index en iyi secenek olsa da aradaki maliyet farkini goz onune alinca bu nesil Rift'i ilk nesildeki gibi elestirmek dogru olmaz.

 

Oculus Quest'in yaninda gelen kablo 3 metre. Sunu PC'ye baglayip, PC'ye tracking bilgisi gonderip, goruntuyu PC'de hazirlayip Quest'e gonderebilirlerse alet Rift S ile parity saglayacak, Nintendo Switch gibi bir sey olacak. Aynisini WiFi uzerinden yapabilirlerse bir de wireless olacak. PC'den gelen goruntu ve depth buffer datasini Quest'te en guncel nihai tracking bilgisi ile isleyerek SpaceWarp/TimeWarp'i Quest'in SOC'unda yapabilirlerse gelecekte cloud tabanli VR icin de research olur. PC'ye kablo ile baglamak konusunda yakin gecmiste Carmack "soz vermiyorum ama umuyorum" dedi, WiFi konusunda bir " soz vermiyorum ama bu konuda bir arastirma projemiz var" dedi. Bence Carmack'in bu ise giristiginden beri yapmak istedigi cihaz Quest ama bunun "Facebook'tan VR'in ilk konsolu" olarak algilanmasini istedikleri icin PC'ye baglanabilirlik su asamada sirket icin oncelikli degil. Fakat bu ise girisen bir third party olursa Carmack'in onlara alttan saglam destek vermesi yuksek bir ihtimal. Quest bu ozelligi kazanirsa Rift S satislari durur denebilir ama Rift S'in donanimini kendileri tasarlayip uretmek yerine Lenovo'ya yaptirdilar, satip satmamasini ne kadar umursadiklarini tahmin edemiyorum. Bu PC'ye baglanti isini de kotarirlarsa Quest efsane bir cihaz olacak.

[epi 817]

 

Oculus Quest bugun resmi olarak piyasaya cikti. Best Buy gibi magazalarda gorulebilecek. Tasinabilir oldugu icin is yerine, arkadasinin evine, okula goturenler sayesinde VR'in Walkman'i/iPod'u/Gameboy'u olacak.

 

PC/PlayStation veya herhangi bir harici cihaz gerekmedigi icin ucuz, kablosuz, basit bir cozum ama birebir positional tracking ile odada hareketlerinizi takip edip oyuna yansitabiliyor, buna el kumandalarinin hareketleri de dahil.

 

3D derinlik perspektifinizle degistigi icin 3D filmlerden cok daha iyi, kafanizi hareket ettirdiginizde bir objenin arkasinda kalan diger objeyi gorebiliyorsunuz ve 3D etkisi kisinin gozleri arasindaki mesafeye gore ayarlanabiliyor.

 

Olcek hissini verebilmesi acisindan PC VR ile ayni seviyede, karsinizda dusmani ekranda 3 cm olarak gormuyorsunuz, onunuzde 3 metre boyutuyla size dogru egilen robota kafanizi kaldirip "abi izah edeyim" diyorsunuz. Suratiniza atilan objeyi havada yakalayabiliyorsunuz, egilerek/kenara cekilerek kacabiliyorsunuz, elinizdeki sopayla vurup geri gonderebiliyorsunuz, diger elinizdeki silahla gez-goz-arpacik nisan alip havada vurabiliyorsunuz. Yani VR'da olmasi gereken temel tum ozellikler mevcut.

 

Uzerindeki ses cozumu sayesinde siz bir yandan positional audio elde ederken, bir yandan kapi calarsa veya telefon oterse duyabiliyorsunuz. Odadaki arkadaslar da sizin duydugunuzu duyuyor. Goruntuyu TV'ye cast edebiliyorsunuz, odadaki arkadaslar sizin gordugunuzu goruyor. Izole olmadan, ortamdakilerin de oyun ortamini gorup duyarak tepki verdiginde sizin de onlari duyabildiginiz, sosyal ortam uyumlu bir cozum olmus. Isteyen icin kulaklik cikisi mevcut, Oculus'un Quest'e ozel kisa kablolu in-ear kulaklik seti satista.

Ekranlar goz basina 1600x1440 OLED, yani Vive Pro cozunurlugunde. 72hz'de akicilik saglanmasi, kaliteli ekranlar ve lenslerle nihai goruntu kalitesinin yuksek olmasi hedeflendigi icin bu tarz tasinabilir donanimdan beklenmeyecek kalitede bir deneyim sunuyor. Oyunlar Wii tarzi basit grafiklere sahip, mobil oyun grafikleri. Ornegin PC'de en iyi grafiklere sahip Robo Recall burada basit gozukuyor ama Beat Saber gibi PC'de minimum gereksinimlerde hizli calisacak sekilde hazirlanmis oyunlar burada benzer grafiklerle calisiyor. Yillardir Rift/Vive/GearVR/Go ile hazirlanmis kutuphanenin "best of" albumu bu cihazin piyasaya cikisinda hazir. En iyilerden ornekler:

 

Vader Immortal: Episode 1
Robo Recall
Beat Saber
Sport Scramble
Superhot VR

Tilt Brush by Google
Drop Dead: Dual Strike

Dead and Buried 2

Creed
Space Pirate Trainer
Rec Room

Journey of the Gods

Job Simulator

Apex Construct

$400 piyasaya cikis fiyati. Qualcomm Snapdragon 835 SOC tabanli. 3 yil sonra guncel bir mobil islemciyle hazirlanacak yeni versionunu bekleyebiliriz, grafikler de daha iyi olacaktir (bu yil cikacak Rift exclusive'leri orada bekleyebiliriz). Yaninda bu ilk Quest veya muadili bir refresh $200 civarinda bulunabilir olursa virus gibi yayilacaktir.

 

Valve Index'i 2080Ti ile 120/144hz'de surerek, yanina kablosuz baglanti eklentisi de koyarak (cikacagini varsayiyorum) kullandigimizda elde ettigimiz deneyim, grafiklerin ve takip kalitesi rakipsiz olacak. Buna gore hazirlanmis icerik de yolda."Bende PC var, ilk VR setimi aliyorum, iyi bir sey istiyorum, ne alayim" diyene hala ilk tavsiyem LightHouse tabanli bir cozum olacaktir. Fakat Snapdragon 835 SOC ile kaliteli VR icerik icin gereken her seyi kullanici dostu ve genis kitlelere uygun bir pakede sigdirmayi basarmislar. 

 

ILMxLAB'in hazirladigi "Vader Immortal: A Star Wars VR Series - Episode I" Disneyland deneyimi, Disney filmi ve oyun arasi bir icerik olmus. Etkilesimli medyanin, eglencenin gelecegi bu dedirtiyor. Grafikler bu cihaz icin cok etkileyici (fakat bazen 72hz'den 36'e dustugunu hissediyorsunuz). Aynisini cok daha yuksek kalitede PC'de gormek icin gereken butce varsa "cok da fark etmez ya" diyemem, takip kalitesi de grafik kalitesi de cok farkeder. Belki daha onemlisi, hem takip kalitesi kusursuz, hem de gecikme dusuk ve tazeleme hizi yuksek olunca VR'da birkac saat kaldiginizda bile sizi rahatsiz etmiyor, Vive'da durum boyle, Valve Index'te daha da iyi olmasini bekliyorum. Quest bu ligde degil (Rift S'in de bu seviyede olmadigini tahmin edebiliyorum). Ama Robo Recall gibi ust seviye orneklerde bile oyun icerigini birebir tasimayi basarmislar. Yarim saat, bir saat oynamaya vakti olan, baska cihaz almadan VR'a dalmak isteyenler icin guzel cozum olmus.

 

Room scale oyunlar icin en az 2 metreye 2 metre alan tavsiye ediliyor. Kenara yaklastiginizda oyun alaninin sinirlarini wireframe kafes seklinde gosteren bir sistem ozelligi (Guardian) mevcut. Cogu oyunlarda fark etmiyor ama 2mx2m alanda, ornegin Beat Saber gibi kolunuzu surekli ve hizli salladiginiz bir oyunda kumandalarin sinirlara yaklasma ihtimali yuksek algilandigi icin surekli bu kafesi gorebiliyorsunuz (guncelleme: Carmack'tan gelen bilgiye gore uzerinde calisiyorlar).

 

Hem Rift S, hem Quest ayni tracking yontemini kullaniyor ve artik Oculus genis bir kullanici kitlesinden veri toplayip algoritmalarini guncelleyebilecek. Yani zamanla bazi seylerin iyilesme ihtimali mevcut, Beat Saber gibi sabit durdugumuz bir oyunda 2m x 2m alanda Guardian’in surekli devreye girmemesi lazim. Takip kalitesinde artis gorursek ve Vader Immortal’daki anlik yavaslamalar azalirsa takdir ederim.

 

Artilar:

• VR icin gereken tum ozellikler nispeten ucuz ve pratik bir pakette
• Icerik kaliteli ve kapali platformda sabit donanima gore optimize edilmis
• Kablosuz
• Kullanim kolayligi zirvede
• OLED (derin siyahlar, doygun renkler)

 

Eksiler:

• Takip iyi ama haliyle mukemmel degil (denedim), LightHouse tracking bariz daha iyi.
• Grafikler PC'de elde edilen kalitede degil.
• Tazeleme hizi nispeten dusuk.
• Uzun sureli kullanimda bu eksilerin etkisi hissediliyor
• Pentile dizilim (RGB degil)

 

Netice:

Fiyati ve islemcisi dusunuldugunde etkileyici, genis alana sahipseniz kablosuz kullanim deneyimi keyifli, ortamla etkilesim ve kullanim kolayligi acisindan da guzel bir tasarima sahip, VR'i ininden/magarasindan (lair/man cave) cikarip kitlelere yaymak icin gereken boslugu dolduruyor. Fakat PC VR icin yeterince guclu bir PC'ye sahip biri icin tercih edilmesi zor.

 

edit: Bir sure daha denedikten sonra kisisel notumu duseyim, 72hz ve bu tarz tracking beni ciddi sekilde rahatsiz ediyor. 

Mayıs 26, 2019 epi tarafından düzenlendi

[epi 817]

 

Oculus Quest'i PC'ye wireless baglayarak SteamVR uzerinden PC VR oyunlarini oynamak mumkun. Quest'i developer mod'da kullanip VRidge yazilimini kurmak gerekiyor. PC'den router'a ethernet'le baglanip router'dan Quest'e 5GHz WiFi uzerinden aktarilan goruntude gecikme dusuk. ReVive modlu Robo Recall'u SteamVR PC'de calistirip baska odadaki genis alanda, router'in yaninda kablosuz Quest ile oynamak gibi uç senaryolar mumkun olacaktir. ALVR ve iVRy gibi iki alternatif yazilimin yeni surumleri de yolda. iVRy'den umutluyum.

iVRy yaziliminda pose prediction ile kafanin birkac milisaniye icinde olacagi pozisyon tahmin edilerek HMD'ye gonderiliyor, HMD'de son milisaniye tracking bilgisi kullanilarak TimeWarp reprojection ile goruntu duzeltiliyor, boylece goruntu takip bilgisini gecikmesiz yansitiyor.

 

edit: Ustteki mesaja da ekledigim gibi, bir sure denedim ve 72hz ile bu tarz tracking beni sahsen rahatsiz etti. Kisiye gore degisecektir.

Mayıs 26, 2019 epi tarafından düzenlendi

[epi 817]

Bu Quest'in cok pis patlama ihtimali var. All-in-one cihazda ilk VR konsolu oldugu icin arkasinda Facebook gazi ve reklami ile cok satarak patlama ihtimali de var (ve su aralar iyi satiyor gibi gozukuyor) ama benim kastettigim o degil. Quest'in FB'un elinde patlama ihtimali var.

 

72hz'de goruntu ile bu yari tahmin, yari goruntu isleyerek drift duzeltmeye dayali pozisyon takibini bir arada tutmadim. Ilk gun cok iyi, ozellikle VR'i ilk kez gorenlerin aklini alacaktir. Kitlelerin VR’i ilk kez bizzat deneyip anladigi cihaz olabilir. Ama ortamdan gelen gorsel bilgiyi de kullanarak aninda dengemizi saglamaya dayali bir sistemimiz var, VR headset'i surekli anlik drift'ler yaptiginda bunun uzun sureli kullanimda beyne yapabilecegi etkiyi hic kimse bilmiyor.

 

PC'de yuksek islem gucu ile bunu daha az drift'le kotariyor olabilirler fakat ondan bile emin degilim. LightHouse ile saglanan takip keskinligine gecince cok ovmemin bir sebebi de Oculus Rift DK2'de bile bu durumun beni etkiledigini farketmemdi. LightHouse keskinliginde tracking’e gecmeden once rahatsizligimin sebebinden emin degildim. DK2’den bu yana algoritmalari gelistirmeleri ve birden cok kamera kullanmalari durumu yeterince duzeltmemis. Ben rahatsiz edici buldum. Bunda ekranin 72hz olmasinin, frame rate'in de yer yer bunun altins dusmesinin etkisi olabilir ama sanirim milisaniyelerle hesaplanabilecek seviyede de olsa siklikla drift’lerin yasanmasi beynin gorsel bilgi ile denge saglamaya calisan kismini olumsuz etkiliyor.

 

Kisiye gore degisebilir tabi. Ustteki mesajlara da not dustum.

Mayıs 28, 2019 epi tarafından düzenlendi

[epi 817]

Valve Index'in piyasaya cikmasina bir ay kala Internet siteleri ilk hands-on preview'lerini yayinladi. 

 

Preview'lere linkler ve ozetler seklinde bir derleme:

https://www.reddit.com/r/ValveIndex/comments/bu39kx/todays_handson_reviews_simplified/

 

• Donanim harika.
• Denedikleri en konforlu VR cihazi.
• En iyi takip kalitesi.
• Tazeleme hizi en yuksek cihaz.
• Ses kalitesi en iyi cihaz. 
• Gorus alani rakiplerden ve ilk nesilden genis.
• Screen door effect dusuk. 
• Lenslerin sagladigi netlik harika.
• Kumandalar harika.

 

Uzun sureli kullanim rahatligi ve orada olma hissi icin bunlarin hepsi bir araya geliyor. Netlik basinizi cevirmeden gozunuzu cevirerek saga sola bakmanizi mumkun kilan seviyede ve genis gorus alani da buna etki ediyor, sadece sagdan sola degil, yukaridan asagiya gorus alani da genis, zemini ve tavani ayni anda gorebiliyorsunuz. Orada olma hissini cok daha iyi verdigini soyluyorlar.

 

El kumandalarinin parmak takibi su anda mukemmel degil fakat bugunle urunun piyasaya cikmasi arasindaki bir ayda bunun uzerinde calisacaklarini ve sonucun cok degismesini beklediklerini belirtmisler. Mukemmel olmayan haliyle bile bu kumandalarin etkisi hissediliyor. Ellerinize sabitlendikleri icin surekli kumanda tutmak zorunda degilsiniz, bir seyi tutup birakmak, atmak, avcunuzu acarak gelen topa vurmak gibi hareketler dogal geliyor.

 

Bu yil Valve'in ilk VR oyunu piyasaya cikiyor olacak (kesin bilgi). Yillarca Half-Life ve Half-Life 2'yi yeniden oynayip durdum, Rift DK2 piyasaya ciktiginda da Valve'in HL2'ye ekledigi beta destek gordugum en iyi seydi. Valve'dan gelecek VR oyunlarini oynasam bana yeter, o yuzden bu donanima ozel hazirlanmis kaliteli icerik konusunda eksiklik hissedecegimi sanmiyorum. Fakat oyle bir endisesi olanlar icin bu kumandalar Vive ve Oculus Touch'in yapabildigi herseyi yapabiliyor, ReVive gibi cozumler kullanarak Oculus Store'daki oyunlar bile oynanabiliyor, o yuzden icerik konusunda limitleyici olmayacaktir.

 

"En iyi deneyimi almak icin 144hz'de bunu surecek bir 2080Ti ve saglam islemcili bilgisayar lazim, bende o yok" diye endise edilebilir. Cihaz 80hz, 90hz, 120hz ve 144hz arasinda secim yapmaniza izin veriyor. Yani sisteminiz kaldiriyorsa diger VR setlerinden yuksek kalitede kullaniyorsunuz, sisteminiz daha mutevazi ise diger setleri kullanabileceginiz tazeleme hizinda ama daha genis gorus alani ve daha iyi takip kalitesi gibi artilarla kullanabiliyorsunuz.

 

Nispeten onemsiz eksisi OLED degil LCD olmasi. Pentile OLED'e gore screen door effect az, netlik yuksek ama siyahlar OLED'deki kadar derin degil denmis. Oculus Rift S dahil rakiplerin cogunun da LCD'ye gectigi dusunulurse onemli bir eksi degil ama ilk nesil VR setlerinden gecis yapanlarin farkedebilecegi bir durum.

 

Onemli eksisi fiyati. Tum paket $1000. HMD tek basina $500, bu bekledigimden dusuk bir fiyat ama kumandalar ile LightHouse base stationlar pakede eklenince toplam fiyat bekledigimden yuksek. Yine de butce musait oldugunda bence aradaki farka deger. Valve Half-Life ile PC gaming'i degistirdi, Half-Life 2 ile bir adim ileri gorurdu, bu yil cikacak VR oyunu ile aynisini VR icin de yapacak gibi gozukuyor.

Mayıs 29, 2019 epi tarafından düzenlendi

[epi 817]

 

Cok guzel bir video. Valve'in VR macerasini ilk gunlerinden, yani Oculus oncesinden alip Index'e kadar anlatiyor.

 

VR severler su aralar Quest'in yukselisinin hizini kesmek istemiyorlar. Urun buyuk bir firmadan gelen ilk VR konsolu, kapali platform ve sabit donanim avantaji ile kullanici dostu bir deneyim ve dusuk bir giris fiyati sundugu icin VR'in kitlelere yayilmasina hizmet edebilir. Ama Index bambaska bir sey olacak.

 

Goz basina cift lens kullandigi icin gorus alaninda netlik yuksek, kenarlara dogru bakabiliyorsunuz. Sadece bir preview'de sweet spot genis degil denmis, teknik olarak haklilar, gozleriniz arasindaki mesafeye gore cihazin ustundeki IPD ayari ile lensleri gozunuzun onune ortalamaniz lazim, mal gibi ayarlamadan oyuna dalmamak lazim. Ama lensi gozunuzun onunde ortaladiktan sonra, kafayi cevirmeden sadece gozleri saga sola hareket ettirdiginiz durumlarda elde ettiginiz netlik yuksek. Buna genis gorus alani (FOV, field of view) de eklendiginde orada olma hissi artiyor. Ayni hisse yuksek frame rate de etki ediyor, ekranlar 120hz ve 144hz'de calisabiliyor. Ses icin kullanilan sistemin de VR setleri arasinda simdiye kadar gorulen en iyi cozum oldugu soyleniyor, ortam sesinin sesin kaynagindan gelmesi hissi yine orada olma hissine katkida bulunacaktir. Takip teknolojisi tartismasiz en iyisi, ellerin hareketlerinde kesinti ve aksama olmamasi yine orada olma hissine katkida bulunacaktir

 

Half-Life'ta tunellerde Creative'in preset echo'lari ile de olsa 3D ortam sesini vermeye calisan, lightmap gibi sabit isiklandirma ile de olsa ortamin ambiyansini saglamaya calisan, "kullan" tusuna basarak da olsa ortamla ve karakterlerle etkilesim kurdugunuz ilk shooter oyununu yapan firmadan bugunun PC'leri icin bir VR oyunu geliyor. Oyun sizi oradaymis gibi hissettirmek uzere tasarlanmis cihazlar arasinda fiyat ve ilk kullanim kolayligi icin verilen tavizleri icermedigi icin en basarilisi olan cihaza ozel hazirlaniyor. HL2'de ilk kez ortam fiziklerini de etkilesimli yapan, yapay zeka karakterlerin etkilesimini arttiran Valve, Portal'da oyunu "shooter" tarzinin otesine tasiyip onceden belirlenmis hikaye icinde onceden belirlenmis karakter metinlerinin sinirlarini genisletmisti. VR oyunlarinin tum bu oyun tasarimi deneyimi icermesini, oyuncuyu ilginc bir hikaye icinde, etkilesime girdigi karakterlerle baska bir dunyaya tasiyan ilk baba VR oyununu piyasaya getirerek HL ve HL2 ile yaptiklarini PC icin bir kez daha yapmalarini bekliyorum. Ama oyun soylendigi gibi bu yil gelmez veya bekledigim gibi iyi olmaz da Index'i sadece revive eklentisi ile Robo Recall icin oynamak icin kullansak bile yine en iyi deneyimi sunan cihaz olacak.

[epi 817]

Valve Index piyasaya ciktigindan beri gordugum neredeyse tum incelemeler en konforlu, en iyi ses cozumune sahip, en akici ve en net HMD oldugunu yaziyor. Genis gorus alani, dusuk screendoor ve yuksek tazeleme hizi sevildi.

 

Iki sikayet goruyorum. Birincisi siyah seviyelerinin Vive Pro kadar iyi olmamasi. Bu durum pentile OLED yerine RGB LCD kullanilmasindan kaynaklaniyor. Pentile yerine RGB secimi screendoor effect’i azalttigi icin bu nesilde Oculus’un da tercihi oldu (Rift S). Smear olmamasi icin OLED ekranda da siyahlar limitleniyor, yani true black gormuyoruz, o yuzden aradaki fark cok da buyuk degil. Ama yine de “beni rahatsiz eder aga” diyenin onceden bilmesinde fayda var (zira cihaz ucuz degil).

 

Gordugum ikinci sikayet thumbstick’in basilmasiyla (click etmesi) ilgili. Beni ilgilendirmiyor ama meraklisi icin yaziyorum, fiyat yuksek olunca bu tarz “kusur mu yoksa tasarim sonucu mu” durumlar skandal olarak gorulebiliyor (ozellikle Internet ortaminda).

 

Valve’in 802.11ay standardini kullanan bir wireless kit cozumu oldugu ama bu standardin onaylanmasi ertelendigi icin bu cozumun henuz duyurulmadigi soyleniyor. Onaylanmasi en erken 2020 Mart.

 

Gecmiste Valve 3 full VR oyunu hazirladigini ve bunlardan birinin bu yil piyasaya cikacagini acikladi.

 

Neticede 2020’de Valve’in ilk VR oyununu wireless kit ile upgrade edilmis bir Index sette oynamak mumkun olacak.

 

Sabit 144hz istendiginde saglam bir GPU yanina saglam bir CPU da koymak gerekebilir. 

 

Bu forum basligi (hatta eski forumdaki orijinal baslik) acildiginda daha Oculus yoktu, bak sunlari bir araya getirerek ilk VR oyunlarinin yapilmasi mumkun, Carmack ve Valve’dan boyle hamleler gelebilir, Sony ilgilenebilir diye bilgi paylasiyorduk. Bugun VR Oculus’un Quest’i ile stand-alone cihaz formatina geldi, 2020’de wireless Valve Index ile grafik kalitesi, akicilik ve etkilesimde temporal local zirve yapacak, bir  sonraki PS ve yeni PSVR ciktiginda bu ikisi arasinda fiyat ve kaliteyi sunacak. Teori ve lab’dan pratik ve consumer’a baslangic gecisine sahit olduk. Gelecek nesillerde (1) eye tracking, foveated rendering ile daha yuksek cozunurluk ve farkli odak seviyeleri, (2) full body tracking gelecektir.

 

Artik baslik gorevini tamamlamis olabilir, bundan sonra guncellemeyebilirim.

Temmuz 12, 2019 epi tarafından düzenlendi

[ulwi 21]

Sony, Ps5 ile kablosuz vr olayına geçip , 4K 120-144fps sabit verebilirse , alıcısı çok olacaktır . Bir çok kişi bu şekilde kullanıcı dostu ve ergonomik bir yapıdaki eğlence ünitesini evine sokmak isteyecektir. Güçlü bir PC ve pahalı bir vr seti yerine , nispeten daha uygun olan ve daha iyi optimize olacağını düşündüğüm bu tarz kapalı sistemler , daha çok rağbet görecektir. 

[epi 817]

Oculus’un resmi destegi ile Quest’i kablo ile PC’ye baglayip PC VR oyunlari oynamak, yani Quest’i Rift gibi kullanmak 2019 Kasim’da mumkun hale geliyor. “Oculus Link” adiyla duyurdular. Pratikte gormek lazim ama iyi olmamasi icin bir sebep yok. Rift S alanlar bol bol kufrederler artik.

https://youtu.be/neoNVnnIaPQ

 

2020’de Quest’e parmak takibi ile hand tracking destegi geliyor. Kumanda gerektirmeyen sosyal uygulamalar veya nispeten pasif eglence uygulamalarinda kullanilmasi bekleniyor.

https://youtu.be/2VkO-Kc3vks

 

Edit:

Facebook Reality Labs, yani FB/Oculus arastirma gelistirme bolumunun basindaki Michael Abrash Halfdome 2 ve Halfdome 3 prototiplerini tanitti.

https://www.youtube.com/watch?v=Ab92r2Hq-qA

 

En yeni varifocal headset prototipi hareketli parcalar iceren mekanik tasarim yerine elektronik bir tasarim uzerine kurulu oldugu icin cok daha kucuk ve hafif. "VR'in gelecegi" posteri hazirlamaya calisilmis gibi, etkileyici gozukuyor. Abrash bu prototip tabanli bir urunu yakin bir zamanda beklememek gerektigini belirtiyor.

 

Edit2:

Oculus Link USB3.0 destekli kablo uzerinden compression ile calisiyor. Kablosuz versionu icin stabil WiFi lazim, PC’den dogrudan Quest’e baglanan bir USB dongle  gelmesi

 

Edit3:

Quest’in fiyati $399. Kumandalarin fiyati $138. Go’nun fiyati $199.  Go daha cok media consumption odakli, basit kontrollere sahip. Quest yaninda kumanda olmadan satilirsa, hand tracking ile media consumption icin kullanilabilir. Tek LCD panel tabanli tasarima donerlerse fiyat Go ile ayni olur. Kumanda ekleyince Quest olur. Link ekleyince Rift olur. Bu sekilde platforma giris seviyesinin $200 oldugu, daha fazlasini istedikce eklentilerin mumkun oldugu tek SKU bir gelecege dogru ilerliyorlar tahminimce.

Eylül 28, 2019 epi tarafından düzenlendi

[epi 817]

Oyun motoru teknolojisi Unreal Engine'in yapimcisi Epic, gercek ortamlardan photogrammetry ile taranmis doku kutuphaneleri hazirlayan Quixel'i satin aldi. Bu paketler Unreal Engine kullananlara bedava hale geldi (Unity vb oyun motoru kullananlar icin de indirime girdi).

Kendi oyununu hazirlamak isteyen icin su demoda gordugunuz teknoloji ve icerik bedava:

https://www.youtube.com/watch?v=9fC20NWhx4s

90'larda tek kisi tek basina oturup Half Life icin They Hunger gibi bir mod hazirlayip unlu olabiliyordu. Birkac kisilik bir ekip Counter Strike gibi bir mod hazirlayip, Valve tarafindan satin alinarak en cok oynanan oyunlardan biri haline gelebiliyordu. Teknoloji ilerledikce oyun firmalari ve butceleri buyudu, bu oyunlar arasinda siritmayacak kadar duzgun grafiklere ve icerige sahip icerik hazirlamanin maliyeti ve zorlugu artti. Ama Epic'in kendi teknolojisini yaymak icin attigi adimlarla kucuk bir ekibin sasirtici kalitede icerik hazirlamasi ve yayinlamasi mumkun gozukuyor.

Onumuzdeki 5 yil icinde bunu yapay zeka takip edecek. Half-Life 2'nin Source Engine'de yuz animasyonlari icin yaptiginin genellesmis halini dusunun. Bir konuda yazi yaz ve yazilanlari cevapla denildiginde bunu cok iyi yapan yapay zekalar mevcut, yaziyi cok inandirici sekilde konusma/sese donusturen yapay zeka mevcut, yazidan yuz animasyonlarini hazirlayacak yapay zeka mevcut... Yani ortamda sizle konusacak, makul cevaplar verecek, bunu yaparken yuzunun hareketleri de gercekci gozukecek yapay zekayi standartlasmis sekilde bir oyun motoruna eklemeleri an meselesi. Siri, Alexa falan derken Facebook da zaten bu ise girmeye niyetli, VR'a da yatirim yaptiklari icin onlarin sanal asistaninin bu sekilde karsinizda duran bir hologram gibi gozukecegini, Steve Jobs'in "Hello" diyen Mac'i tanitmasi gibi Zuckerberg'un bu sanal asistani tanitmak istedigini tahmin ediyorum. Bu sekilde her soruya cevap verebilen, kendisinden isteneni anlayan, oyun ortaminin da farkinda olan bir yapay zeka oyun motorlarinda da standart bir ozellik haline gelirse interaktif icerikte yepyeni senaryolarin oyun acilabilir. 

Metin seceneklerinden birini sectiginiz klasik Adventure oyunlari yerine ortamdaki karakterle konusarak iletisim kurdugunuz bir oyun dusunun ki ortamlar da gercek hayattan scan edilmis icerikle hazirlanmis olsun. Bu tarz bir icerigi kucuk firmalarin ve tek kisilik girisimlerin bile bedava ulastiklari araclarla hazirlayabildigi, teknoloji saglayici firmaya kazancindan yuzde vererek yayinlayabildigi bir doneme giriyoruz, App Store'un holografik hali.

2022'de Apple'dan bir VR seti gelecegi, 2023'te bunu bir AR setinin takip edecegi soylentisi dolasiyor. VR setinin Quest'ten daha hafif ve cok daha kucuk olacagina inaniyorum. AR gozluk kullanildiginda ayni sanal asistanin sen ofiste calisirken masanda oturan bir karakter olmasi mumkun olacak. Bir yandan bedava icerik hazirlayacak amatorlere ulasan araclar ve icerik cosarken diger yandan dunyanin en buyuk firmalari arka planda kendi icerikleri uzerinde calisiyor.

Disney, satin aldigi Marvel ve Star Wars icerigi, sahip oldugu Lucasfilm ve VR'da calismalar yapan ILMxLAB'den gelecek icerik bomba olacak. Disney+ ile Disney icerigini subscription/abonelik modeli ile evlere sokmaya basladi. Apple'in urunleri icin bu modeli izlemesi bekleniyor. iPhone Forever gibi upgrade planlariyla zaten her ay sabit bir ucret odeyip her yil yeni iPhone'a gecmek mumkundu, simdi ayni modeli dogrudan Apple'in sunmasi bekleniyor. Yazilim/icerik/deneyim icin abone oluyoruz, donanim bedava geliyor diye de dusunulebilir, donanimi abonelik modeli aylik taksitle satiyorlar, icerik yaninda bedava diye de dusunulebilir, konuya nasil baktiginiza bagli.

Gelecekte Disney, Google, Apple, Sony, Facebook gibi bir firmaya aylik odemeler yaptigimiz icin evimize bedava gelecek ve yenisi ciktiginda bedava guncellenecek bir VR/AR cihaziyla farkli bir gerceklige giriyor olacagiz. 5G'nin Amerika'da yayginlasmasi, bu yapay zekanin standartlasmasi, bu cihazlarin donaniminin olgunlasmasi vs derken bu platformun oturmasi icin onumuzde 5-10 yilimiz daha olabilir ama bomba gibi bir gelecek geliyor. Temelinde Unreal, Quake, Half-Life'tan bildigimiz kisiler ve yaklasimlarin olmasi ilginc. iPhone devriminde "bana ne dev firmalarin keyfinden" demek yerine "o zaman biz de bir app yapalim" diyenler yeni ekosistemin parcasi olduysa bu bedava araclar ve icerikle bugun kendi kendine bir seyler yapmaya calisan gencler yarin guzel isler cikaracaklar.  

Kasım 13, 2019 epi tarafından düzenlendi

[epi 817]

"Half-Life: Alyx" Valve'in piyasaya sunacagi uc buyuk VR oyunundan birinin ismi olacak. Valve bizi troll'lemiyorsa HL evreninde gecen VR oyunu olayi resmiyet kazandi.

Kasım 19, 2019 epi tarafından düzenlendi