epi

https://www.youtube.com/watch?v=piUF9PLvGYw https://www.youtube.com/watch?v=aAKfdeOX3-o https://www.youtube.com/watch?v=WIiTfdqCUIY http://www.theverge.com/2015/1/21/7867593/microsoft-announces-windows-holographic http://www.wired.com/2015/01/microsoft-hands-on/?mbid=social_twitter http://www.theverge.com/2015/1/21/7867841/take-two-rockstar-hololens-gta-5 http://vrfocus.com/archives/10844/microsoft-reveals-augmented-reality-hmd-suggests-xbox-one-support/ http://vrfocus.com/archives/10832/microsoft-announces-virtual-realty-hmd-xbox-one/ http://vrfocus.com/archives/10868/minecraft-coming-hololens/ http://vrfocus.com/archives/10874/microsoft-ceo-hololens-priced-consumers-enterprises/ http://www.roadtovr.com/wired-calls-microsofts-hololens-amazing-hands/ http://www.roadtovr.com/microsoft-hololens-augemtend-reality-virtual-reality-headset-microsoft-holographic-windows-10/ http://www.roadtovr.com/microsoft-hololens-reveal-concept-video-screenshots-windows-holographic/ http://www.roadtovr.com/lens-photos-microsoft-hololens-action/ Mikisoft olaya sert girdi. Ilk videoyu izleyin yeter

Intel yeni islemcilerde grafik unitesini chiplet modeli ayri urettiriyor ve TSMC’ye yaptiriyor deniyor. Nvidia ARM tabanli SOC/APU uretimini Intel’e yaptirabilir deniyor. Ben anlamadim kimin eli kimin cebinde Windows’un ARM kanadi icin Qualcomm‘un exclusivity anlasmasi 2024’te sona eriyor. Nihayet uzun pil omurlu ve ince cihazlar yapip pazarlamayi becerdiler, yazilimin/emulasyonun oturdugunu iddia ediyorlar (yine). Fos cikmazsa bu basliga cesit gelecek gibi.

Copilot+ PC laptoplarda AI icin kullanilan islemci birimleri var (NPU, neural processing unit). Minimum su hizda olmasi lazim diye standart belirlemisler (40 TOPS) Boyle olunca gecikme dusuk oluyor, cloud’da soruya cevap islenip gelene kadar beklemiyorsunuz, anlik cevap verebiliyor. Daha onemlisi AI modeli local calistigi icin verisini paylasmak istemeyenlerin de bu modelleri kullanmasinin yolu acilmis oluyor. nvidia’nin kendi ARM tabanli SOC’lariyla bu piyasaya girebilmesi ve “ayni anda 4-10 AI agent calistirin, paylasma hakkiniz olmayan musteri verilerini local isleyerek birlikte calissinlar, tek bilgisayar kutusu artik 4-10 calisanli bir ofis” gibi bir pazarlama sunabilmesi lazim. Ben hala “AI benim isimi alamaz” diyenlerin neye guvendigini pek anlamiyorum. Fiziksel isler icin robotlarin gelisip yayginlasmasi bile beklenenden hizli olacak gibi. Bati ulkelerinde ortalama adama verdigin yillik maas ile robot alabiliyorsan, robot ureten firma hizla yayginlasip piyasayi kapatmak icin “sana bunu lease edelim, her ay maas oder gibi ode” diyebiliyorsa neden olmasin? “Yaparim dedi yapmadi, bi de diger calisanlara sarkmis, hastayim dedi gelmedi, gitmis bizi sikayet etmis, tek vardiya calistigi icin isler uzun suruyor, hamile kalmis artik gelmeyecekmis, baska yerden teklif almis” gibi dertler de yok. Ara kademe yoneticilere de gerek yok. Ortalama insanda o vizyon yok, maceraya kalkismaz, altindaki insana patronluk taslamayi sever vs denebilir. Ama dev fast food ve restoran zincirleri franchise mantigiyla sana markasini kullandiriyor, tedarigini yapiyor, makinani vs sagliyor, kardan yuzdesini aliyor. McDonalds’dan marketlere kadar her yerde kasiyerlerin bir kismi zaten konusan ekranlarla degistirildi. Fiziksel isi yapmak icin gerekecek robotlarin lease anlasmasi da bu sekilde sirketten secenek olarak sunulursa “sen anlasmaya bir tik at, kar miktarin %20-30 artsin, gerisi bizde” seviyesine gelirse o isler de tehlikeye girecek. O robot seks yine bize girmesin de diye baglayayim sonunu… edit: Pembe gozluklu senaryo; robot ureten robotlar, tum bu uretimi idare eden AI, uretimi ve AI’i besleyecek enerjiyi uretecek teknolojileri gelistiren AI, insana mutluluk vermeyen butun islerin otomatiklestirildigi bir refah cagi. 10 yil once belki bu sefer isler boyle gelisir diyordum ama son donemde ya ayildim, ya da karamsarlastim

Borsa konusunda: Dotcom bubble… AI bubble… 1. RTX serisi ciktiginda bosverin RT kismini, asil onemli tarafi yeniden programlanabilir yapay zeka birimleri demistim. 2. AI islerinde, verimerkezlerinde kullanilan donanimin arge’sini oyunlardan cikariyor, o donanim gelistikce grafik teknolojisinde farki aciyor, iki sektordeki yatirimi birbirini besliyor demistim. 3. Arm’da Windows eli yuzu duzgun hale gelince adamlar APU piyasasinda da ilginc seyler yapabilir hale gelecek, serverlar icin zaten ARM tabanli islemcileri var, handheld Nintendo Switch’ten superbilgisayarlara kadar her seviyeye urun verebiliyorlar ama ilk kez Windows PC piyasasinda icinde Intel/AMD gibi rakiplerden islemci barindirmayan cozumler sunabilecekler demistim. 4. Dusuk gecikmeli ve yuksek hizli baglantilar yayginlastikca cloud gaming de yayginlasacak, hatta 30fps calisan ve oyun motorunun ic gecikmesin yuksek konsoldan daha dusuk gecikme sunan oyun iddiasinda bulunabilecekler demistim. 5. Bir tek endisem uretim Tayvan’da oldugu icin Cin’le gerilim yukseldikce hisseye de baskisi olur diye dusunuyordum. Uretim icin Samsung ve hatta Intel’le calisabileceklerini gosterip o endiseleri biraz hafiflettiler herhalde. Ama Bu ne kardesim? Kisa surede 8-10x normalde ya kriptoda olur, ya hizla buyuyecek kucuk sirket hissesinde falan olur. Her gun, her an “hah bi o eksikti” tarzi haberler gelen gundemin etkisi midir, kendi loser hayatimin etkisi midir bilmiyorum, ben bu borsanin yine cakilmasini bekliyorum. Ama balonlar patlayana kadar beklenenden cok uzun sure devam edip cok feci sisebiliyorlar. Zamanlamayi tutturamayinca guzel dayak yeniyor. Teknoloji konusunda: 5090 cikarip gecerlerse surpriz olmayacak. 4090 zaten serinin en iyi fiyat/performans kartiydi, onun ustune iyice ucuk fiyatli kallavi bir kart cikarip eski kartlari aynen piyasada tutsalar yeter. Daha iyisini yapmalari icin hem rekabetin zorlamasi lazim, hem de “ya uretimi o giris seviyesi oyun kartina ayiracagima kar marjimin daha iyi oldugu veri merkezlerine ayiriyorum, nasilsa orada talep yuksek” durumunun degismesi lazim. Ust seviye PC iyice niche oldu. Tablet gibi notebook, yanina TV’ye bagli bi konsol yerine bunlara para harcayacak adamin parasi var ki harciyor. Bizim PC oyunculuguna girdigimiz donemle ilgisi kalmadi. DLSS gibi uygun olan her oyuna kolay eklenen bir sekilde AI post processing katmani calistirip “photorealism yukseltmesi” uygulayabilirlerse, bunu standartlastirabilirler ve insan teni gibi oyunlarin hala cok iyi olmadigi grafiklere bir sicrama getirirlerse cok ilginc olacak. Bunun bir parcasi olarak procedural micro-details gibi yine AI tabanli bir cozumle “yeterince yaklasinca dokunun cozunurlugunun sinirina geliyorum” durumu giderilebilir, duvara kafani da dayasan detay seviyesi tukenmez. O zaman gercekcilikte bir sicrama olur. Yoksa guncel oyunlarda 4090 yerine daha pahali bir 5090 almanin ek getirisi cok istisnai durumlarda gorulecek.

Sizan haberler dogruysa Quest 3s fiyati icin iyi olacak. Quest 2 gibi fiyat, lens, ekran… Quest 3 gibi islemci, kameralar, sensorler, kumandalar. Vision Pro icin de Marvel What If iyi gozukuyor: https://youtu.be/lLk-IkPktMo?si=UQD8eIUecDl4KVsK

GPT-4o ile iletisim ses ve goruntu ile yapilabiliyor. https://youtu.be/vgYi3Wr7v_g?si=sXr6zhEPAIqDxyom Meraklisinin Meta’nin Quest 3’u veya Apple’in Vision Pro’su gibi cihazlarda mixed reality ile bu tarz AI’a bir vucut vermesi de mumkun. https://youtu.be/9K_GyvuM9Tk?si=O8Zdo8zaM3K3zsWu Zeki Muren de bizi gorebilecek.

XPS 13 gibi hafif, ince, uzun pil omurlu bir cihaz ihtiyaclariniza daha uygunsa bu listedeki her model size cok sacma gelecektir. "Mumkun olan en yuksek performansi istiyorum, Neo G9 alip RTX 3090 ile surecegim" diyen icin de masaustunun alternatifi yok haliyle. Ama desktop parcalari gereksiz pahali olunca hafif bir laptop ve 3060Ti gibi mutevazi GPU'su olan bir desktop yerine tek makine almak ayni fiyata gelir oldu ve ayni performansi verir hale geldi. Oyle olunca mevcut modellere biraz daha ayrintili bakmak istedim. 8 yildir ayni laptop'i kullaniyorum. Intel'in islemci sikintisi olabilir demesi, bugun siparis verince ureticilerin 1 ay sonraya gun vermesi vs beni killandiriyor. "Bir an once siparis vermezsen bir sure bilgisayar bulamayabilirsin, eldeki cortlarsa ikinci elde pahaliya almak zorunda kalabilirsin" gibi bir durum olursa hangi modeli almak isteyecegimi bilmek istiyorum. Desktop replacement olarak isimi gorecek, cantaya atip goturebilecegim bir sey olursa her durumda kullanilir diye dusunuyorum, o yuzden bir suredir 16/17 inch laptoplara bakiniyorum. Zaten bu kasalarda sogutma daha iyi, performans ve/veya sessizlik acisindan daha iyiler, ekran boyutu da bana daha uygun. Biraz daha agirlar ama surekli sirtimda notebook tasimayacagim. Derdim 1-2 haftaligina bir yere gittigimde "bir suredir beni guncellemedin abi... dur bi senkronize olayim... aha o yeni driver cok da uyumlu degil sanki... galiba is yapmadan once benle biraz daha ilgilenmen gerekiyor" diye aglamasin, artik tek makinede isimi goreyim, bir yere gidecegimde yanimda goturebileyim, basim agrimasin. Elimdeki laptop cortladiginda paraya kiyip yine 8-10 yil goturecek, keyifle kullanilacak bir sey alayim dedim. Ama aslinda yeni laptop almak icin cok da uygun bir zaman degil. Yil sonunda Intel'in enerji tuketimi konusunda daha iyi olmasi beklenen islemcileri duyurulacak. Arm'lardaki big.LITTLE tasarimina ve Apple'in M1'ine benzer sekilde sistem yuk altinda degilken daha az enerji tuketecek. Windows 11 de islemci yukune gore hafif veya guclu cekirdeklere gecmekte daha iyi olacak sekilde hazirlanmistir diye tahmin ediyorum. LG Gram gibi Intel gpu kullanan, cok hafif ama genis ekranli laptoplar pil omru ve sessizlikte daha da ilerleyecek. 2022 sonunda 5nm GPU'lar da gelir. USB uzerinden 240W cekilmesi standartlastigi icin adaptorler de USB-C olur. Bugun alinacak her sey o 2023 laptoplari yaninda oldukca eski duracak. Yine de kenara notlarimi almak istedim, mecbur kalir da taksitle falan alirsak duzgun bir sey olsun. Ozellikle ayrintili bir giris yaptim cunku sunun altini cizmek istiyorum, 1-2 yil sonra degistirecekseniz bu listedeki makinelerin hic biri mantikli degil. 3'te biri fiyatli modellere bakmak lazim. Bunlara para vermek yerine MSI Katana vb. bir model alip 2 yil sonra degistiririm, 2 yil sonra bir daha degistiririm demek mumkun ve belki mantikli. Ama kampanyayla, taksitle vs alip mesela vergiden dusulecekse, 8-10 yil kullanilacaksa veya butce kisitli degilse dusunulebilir. Once ekran oranina karar vermek gerekiyor. 17 inch, koca cihaz 16:9 olunca bana neredeyse 16:10 ekranli 15 inch laptoplarla ayni dikey alani veriyor. XPS 17 de iri ama dise dokunur ekran alani var. Onunde gecirecegim zamanin cogunda oyun oynayacak olsam belki gorus alanim daha genis olsun, oyunlar ona gore tasarlaniyor diyebilirim. Ama aslinda 4:3 monitorlerde Quake oynadigimiz gunlerden buralara geldik. Insanin gorus alani sadece yanlardan gelecek tehlikeleri degil, ustten alttan gelecek tehlikeleri de gorecek sekilde, 16:10 buna 16:9'dan daha yakin. Daha onemlisi makinede zamanin cogu is yaparak veya ekrandakini okuyarak geciyor. 16:10 ekranda daha cok satir goruyorsunuz. Estetik olarak da daha cazip bulunabilir, tanitimlarda altin oran one cikariliyor. Neticede ben 16:10 ekran pesindeyim cunku kasa 14-15 gibi ufak olsun dediginizde ekran yine goz dolduruyor, kasa 17 olsun dediginizde ekran alani desktop replacement seviyesinde oluyor. Secmek gereken ikinci sey islemci. Ben Intel'i sectim cunku AMD laptop'larin hic birinde Thunderbolt yok. Uzun sure kullanacagim diye pahali bir sey alip 2 yil sonra bir cihaz baglamak istedigimde "sende o port yok aga" demesin istedim. i9 11980HK kagit uzerinde en hizli islemci ama i7 11800H ile arasindaki fark cok az, fiyat farki simdilik cok fazla. Tampon bellek miktari, cekirdek miktari, destekledigi komut setleri gibi teknik yonlerden gorebildigim bir artisi da yok. O yuzden i7 11800H makul bir secim. GPU seciminde RTX 30x0 serisi gercekten performansli. Laptop 3080 performans acisindan ortalamada masaustundeki 1080Ti/2080/3060Ti seviyesinde. Cekebilecegi gucu sinirladiklarinda biraz yavasliyor, serbest biraktiklarinda bu seviyenin de ustune cikiyor, masaustu 3070'a yaklasiyor. 16GB ve 8GB modelleri var. Guc seviyesi asiri kisitlanmamis, 16 GB hafizasi olan modeller yeni nesil konsol nesline yapilacak her oyunu kaldirir. Yapay zeka icin mevcut birimler ve bol hafiza GPGPU uygulamalarinda da faydali olabilir. Fiyatlandirmaya bakarsak 3070 sweet spot, 1-2 yil sonra degistirecek olsam 3070 alir gecerim ama 5 yil sonra hala bunu kullaniyor olursam ya keske sunu 16 GB hafizali alsaydim demek mumkun. %99-100 DCI-P3 veya %99-100 Adobe RGB gibi wide gamut modeller, 400-500 nit parlaklik, HDR destegi icerigin guzel gozukmesini saglayacaktir. 120hz, QHD/4K ve bu goruntu kalitesini bir arada sunan ekranlar mevcut. 3080 ile bunlari beslemek mumkun. Nefes yetmediginde DLSS mevcut. O da yetmediginde cozunurluk 1080p'ye cekilebilir veya ic cozunurluk yuzde ayari varsa o kullanilabilir. 1440p ekrana 1080p goruntu verdiginizde iyi gozukmuyor ama 4K ekranda 4:1 oranla bir pixel'in goruntusunu 4 pixele veriyorsunuz. Integer scaling ile bunun mukemmel yapilabilmesi lazim. Native 1080p daha iyi denebilir ama yakindan baktiginizda kutu kutu pixelleri goremeyeceginiz icin, yani screendoor effect olmayacagi icin 4K ekrandaki goruntunun native 1080p'ye gore bir artisi oldugu da soylenebilir. O yuzden 4K monitorler bana cekici geliyor. Burada bana katilmayacak, 1440p hala daha iyi bir secim diyecek arkadaslar olacaktir ve hakli olabilirler. 1440p ekranlarda tazeleme hizi da daha yuksek olabiliyor. Hatta 1080p benim gozumu rahatsiz etmiyor ve ben rekabetci oyunlarda cok vakit geciriyorum diyen arkadaslar da olacaktir. Onlar da haklilar. Bu cozunurluk konusu herkesin kendi kullanim sekline gore karar vermesi gereken bir konu. Ben 4K icerige baktigimda butun detaylari gormek istiyorum, performans isteyen durumlarda da 4:1 cevirimle 1080p kullanmak istiyorum, o yuzden 120hz'e cikabilen 4K ekranlar benim icin ideal olabilir. Yine de QHD'lere de bakiyorum. Uzun sureli kullanmak istedigim icin OLED'lere sicak bakmadim. 8-10 icinde burn-in olmamasi bana zor gibi geliyor. eSports iddiam yok, 300-360hz gibi hizlar goruntu kalitesi kadar ilgimi cekmiyor ve derdim o olsa notebook almazdim, o yuzden onlara da bakmadim. Neredeyse hic pille kullanmiyorum, o yuzden pil omrunu de cok onemsemedim. 4K X17 gibi mux switch olmayan, advanced optimus olmayan, hep dGPU'yu kullanan modellerde pil omru dusuk oluyor. Yani ben uzun pil omru istiyorum diyenler bu listeyi begenmeyecegi gibi, ben eSports icin bir laptop ariyorum diyenler de cozunurluk secimini begenmeyecektir. Ama ben oyun oynadigimda da zevkim icin oynuyorum, pasif icerige baktigimda da keyifle izlemek istiyorum, is yaptigimda da bol ekran alanim olsun istiyorum, tercihlerimi ona gore belirledim. 2021 sonu, 2022 + 12th gen Intel, big.LITTLE + Windows 11, yeni scheduler + daha iyi pil omru, daha az gurultu. + DDR5 2022 sonu, 2023 + 5-7nm GPU. + USB-C specification 2.1 ile guc limiti 240W'a cikiyor (mevcut modellerde 100W). USB-C kablosu ile laptopin butun guc ihtiyacini karsilayabilmek standart olacak. Guncel notebook'larda USB'den beslemeye kalktiginizda pil dusmeye devam edebiliyor. O zamana kadar XPS 17 + 17 inches 3840x2400 (UHD+), DisplayHDR 400, 500 nits, 99% DCI-P3, + 93.7% screen-to-body ratio + oldukca ince + en buyuk ekran alani + resim kalitesi cok iyi + guzel tasarim + iyi pil omru + Bol TB4 portu - Gpu limitli (3060 6GB) - Refresh rate limitli (60hz) - Standard USB, HDMI, ethernet mevcut degil. Dock sart. - Trackpad quality control sikintili. Bazilari kenarlara dogru cok tikirdiyor. Alienware x17 + 17.3" 4K 120 Hz 4 ms 500-nits (99% DCI-P3?) + GeForce RTX 3080 16GB (165W Dynamic Boost) + cok iyi sogutma (vapor chamber cooling, liquid metal, 4 fans) + cok iyi performans. + portlar eksiksiz + 17" ve 20mm altinda kalinlik. - 16:10 daha iyi olurdu. - 3080 modelinin adaptoru tugla gibi - sanirim klavye govdesi MBP gibi direncli degil, hafif esneme mevcut - 16:9 Razer Blade 17 + 4K Touch 120Hz 100% Adobe RGB, 6mm bezels, individually factory calibrated + x17'den ince ve hafif (derinlik 260 mm vs 299 mm, agirlik 2.7kg vs 3.1kg) + MacBook estetigi + idle'da sessiz + vapor chamber, 4 fans (2 buyuk, iki ufak) + portlar eksiksiz GPU 130W (X17'de 165W) ama en azindan bir onceki Blade 17'den yuksek (100W) - 70.5Whr pil - 400 nits vs 500 nits (X17) - Seceneklerde x17 gibi 3466 Mhz ram gozukmuyor, 3200 Mhz sabit. - Ince tasarim daha cok isiniyor. Bir onceki modelde klavye cok sicak olabiliyordu. X17 gibi .otu buyuk olmadigi icin sicak havayi ekrana ufluyor. - Siyah govde karizmasi bol parmak izi ile geliyor. - 16:9 Acer Predator Triton 500 SE + 16 inch 16:10 2560 x 1600 165hz + portlar eksiksiz + 16:10 ekran ile 3080 bir arada + ince, metal kasa, duzgun tasarim - 3080 8GB ve 110W - renk seviyesi X17 gibi iyi degil sanirim, inceleme gormek lazim. - gurultu seviyesi belirsiz. inceleme gormek lazim. - 16 inch - Once miniLED olacak dediler, 240hz IPS alternatifi olacak dediler. Basina gonderilen metin ve ilk ornekler oyleydi. Sonra tasarimi biraz degistirip ekrani limitlediler. Ya temin etmekte sikinti oldu, ya da ilk tasarimda bir kusur buldular. Insan killaniyor. Lenovo Legion 7i + 16 inch 16:10 2560 x 1600 165hz, Dolby Vision, HDR 400, 500 nits + portlar eksiksiz + 16:10 ekran ile 3080 bir arada + 3080 165W. Klavye alanini numpad'e ayirmalari bana ergonomik gelmiyor. Benim icin eksi ama baskasi icin arti olabilir. - renk seviyesi X17 gibi iyi degil sanirim, inceleme gormek lazim. - gurultu seviyesi belirsiz. inceleme gormek lazim. - 16 inch Asus ROG Zephyrus M16 + 16 inch 2560 x 1600 165Hz 3ms 100% DCI-P3 Adaptive Sync Dolby Vision + 94% screen-to-body ratio - RTX 3070 (80-100W) - ekran sallaniyor - HDMI 2.0b (2.1 degil) - status led isiklarini mal gibi ekranin onune koymuslar, yansiyor - ekrana sicak hava ufluyor - 16 inch MSI Creator Z16 + XPS 17 gibi 16x10, wide gamut + XPS gibi ince hafif + XPS'in aksine 120hz - XPS gibi 3060 ile limitli. - 16 inch MSI Creator 17 + 4K HDR1000 mini LED, 1000 nits, 100% DCI-P3 color gamut + 3080 + ince, hafif + pil omru Klavye alanini numpad'e ayirmalari bana ergonomik gelmiyor. Benim icin eksi ama baskasi icin arti olabilir. - 60hz - 3080 95W - 16:9 +- miniLED ve 1000 nit olmayan ama 120hz sunan modeli de mevcut. MSI GE76 + Performans + X17'ye gore derinligi biraz daha ufak kasa - X17'ye gore kalin - Renk limitli Bugun bunlar arasindan birini secmek zorunda kalsam XPS 17 buyuk ekrani ve uzun pil omru ile cazip gelir ama (1) oynamak istedigim bir oyun oldugunda 3060'a kufrederim, (2) Apple piyasaya 120hz MBP sunarsa yeni XPS'ler de onu takip eder, bir de o zaman kufrederim. O yuzden Razer veya X17 daha iyi bir secenek olabilir. MSI Creator Z16 veya XPS 17 gibi 16:10 ince laptoplar dusuk watt da olsa 3080 secenegi ile geldiginde veya Razer Blade gibi laptoplarin 16:10 edition'lari sunuldugunda tasarim mukemmellesmis olacak. Parcalarin hepsi ortada, henuz birlestiren olmamis. 1-2 yil icinde olur. Enerji kullanimi da iyilesecegi icin (12th gen Intel, Win 11, 5-7nm GPU, 240W USB-C) mukemmel denebilecek laptoplar gelir. Performans da haliyle artar. Miniled de yayginlasabilir. Adamlar "bunlar cok guc cekiyor" bahanesiyle Windows 365 aboneligini zorunlu kilmayi akil etmeden bu tarz bir makine piyasaya gelirse yedekli almak lazim

UE5’te ortam grafiklerinin geometri detay seviyesini ayarlamak icin kullanilan Nanite UE5.5 ile karakterlere de uygulanir hale geliyor. Videodaki 500 karakterli sahnede 2-3x performans artisi goruluyor. https://youtu.be/fnJalVZy-Y8?si=tbuDpQiSPGTGT-n6

1. Microsoft and OpenAI $100 Billion Initiative to Construct AI Supercomputer Stargate "Stargate". (Muhtemelen kendi nukleer reaktoruyle) 2. Nvidia'dan entegre NPC AI Valve'in Half-Life oyunlarindaki Barney ve Alyx gibi karakterlerin kaydedilmis seslerle degil sordugunuz soruya AI tarafindan yazilan cevabin yine AI tarafindan sentetize edilen konusma sesiyle verilmesi 3. Apple Vision Pro Spatial Personas Yapay zeka degil ama gorustugun kisinin 3D representation'ini VR/AR/MR ortamina tasiyor. Satranc gibi oyunlari ayni ortamdaymis gibi oynamani sagliyor. Personas'in ilk versiyonu goruntu olarak pek iyi degildi, 1.1'de gelistirdiler, daha cok gelismesi mumkun. Facebook/Meta'nin Codec Avatarlari da gorsel olarak iddiali ama henuz sadece videolarini gorduk. Unreal Engine ile gordugumuz orneklerde guncel gercek zamanli grafiklerin kalitesinin Blue Dot (3Lateral) seviyesine kadar yolu var. Odanin isigini ve geometrisini algilayarak karaktere yansitan bir VR sistemi ile ortam goruntusunu kameralardan alip karakteri ve golgesini vs o ortama uygun eklemek mumkun. Beklentilerim: 1. MS atac seklindeki Word asistanindan Siri, Alexa, Chat GPT, MS Copilot seklinde gidisin sonunda cok yakin zamanda ekranda birebir temsil edilen dijital asistanlari insandan ayirmanin zor hale gelmesi. 2. Valve Half-Life yardimci karakterlerin konusma ve ortamla etkilesim becerilerinin benzer seviyeye ulasmasi (bol hafizali saglam PC'de lokal calisacak sekilde). 3. Butcene gore sectigin $200-3500 VR setinde kurdugun cok ekranli calisma ortaminda etrafinda farkli gorev verdigin, sohbet ettigin ve oyun oynadigin dijital asistanlarla cantanda dev bir ofis ve eglence merkezi tasir hale gelmen (yapay zekanin animasyonlari VR setinde lokal, agir hesaplamalari Stargate vb. cozumlerde cloud tabanli; ucuz cihazla baslangic ve aylik abonelik modeliyle Meta'nin gidecegi yon bu) 4. UE6'da oyun/ortam/icerik tasariminin VR gozlukler takip elinle isaret ederek in-engine editor asistana "suraya sunu istiyorum, burada su aksiyon olsun" diye yapilmasi; bu tasarladigin ortam icine cok ekranli ofisini tasiyabilmen. (1) Kod yazarak oyun tasarlamak, (2) blueprint gibi gorsel araclari ogrenip kod yazmayi bilmeden oyun tasarlamak derken (3) "komputer soyle bir sey istiyorum" asamasina gelmek. Dark City'nin sonu. Guncel gelismeleri eski basliklarda beklentimiz bu yonde diye paylasmistik, hizla gercek oluyor. Eger goreve ozel farkli yapay zeka yazan yapay zekanin etkinligi arttirmasi ve yeni yontemler kesfetmesi ile exponential buyume yakalanir ve gelisme hizi artarsa beklenenden de hizli gerceklesebilir. PS: Previously on chw... https://www.cursedhardware.com/topic/5194-chatgpt-denediniz-mi/ https://www.cursedhardware.com/topic/1820-yapay-zeka-hakkında-herşey/

Intel yeni islemcilerde CPU kanadini kendisi uretip entegre GPU’yu TSMC’ye urettirerek tek pakette birlestirecek kadar esnek bir modele geciyor. Mobil islemcilerde hafiza da gomulu geliyor. nvidia’nin yeni veri merkezi GPU’lari iki GPU cekirdegini 10TB/s hizla birbirine bagliyor, yazilima tek GPU olarak gosteriyor. Tasarim bu kadar esneklesiyorsa bunun guzel olceklenmesi ve amaca ozel tasarimlari kolaylastirmasi lazim. Yapay zeka basligi acildiginda bunun programciligi kullanicidan devralacak dijital asistanlara hizla evrilecegini ongormustuk. O seviyelere hizla geldi. UE5 Marvel 1943 gibi oyunlarin videolarinda insan teni ve yuzu gibi yutturmasi en zor grafikleri de guzel yapiyor gibiler. Girdi olarak metin alip bunu videoya ceviren yapay zekalar agir da olsa calisiyor. Oyun goruntusunu alip post processing ile photorealistic sekilde donusturecek neural network’ler uzerinde de uzun suredir arastirmalar yapiliyor, gercek zamanli calisan ornekleri gosteriliyor. UE5 ile olusturulan goruntuyu alip image to image seklinde isleyerek daha gercekci hale getirecek kapasitede tensor core’lari GPU’ya ikinci bir cekirdek olarak ekleyecek bir tasarim yapmalari mumkunse karsimiza adam akilli konusan ve goruntusu gercek insanin video goruntusunden farksiz olan sanal insanlari gercek zamanli koymalarina az kalmis olmali.

UEVR Injector ile Unreal Engine tabanli flat oyunlara VR destegi eklemek mumkun. https://youtu.be/3Z1Z7M3k20M?si=Ub6FWbe4DD5WhVC3 https://youtu.be/MYUciPiOyBM?si=JCsxIpYkAfivrIP- https://youtu.be/-c6bV8RJQvI?si=EilU0OGRLV0yThXM

Apple Vision Pro’da eye tracking’i guzel kotarmislar. Foveated rendering ile sadece gozun o anda odaklandigi yeri tam cozunurluk cizerek performans arttiracak kadar iyi calisiyor. Cyberpunk gibi oyunlar icin hazirlanan reshade/modlarda alan derinligi (depth of field) goruntuye sinema etkisi katiyor, videolarda cok guzel duruyor. Pratikte baktigin yeri netlestirmemesi o etkiyi bozar, ozellikle VR’da rahatsiz eder. Ama bu eye tracking ile birlikte kullanilirsa daha once oyunlarda hic gormedigimiz guzellikte gorsellik elde edilebilir. Silaha baktiginda aninda onu netlestirip namlunun ucundaki adami bulandiran, adama baktiginda silahi bulandiran, bunu yaparken cevredeki her seyi daha dusuk cozunurlukte cizdigi icin performansi da arttiran bir sistem artik mumkun. Oyun motorlarini gelistirmeye devam ettikleri icin UE5 Matrix Awakens demosu artik daha hizli calisiyor. UE5’te de, Cyberpunk’ta da ortamlar ve silahlar cok iyi gozukuyor. Metal, plastik, taş vs inandirici ciziliyor, insan teninde hala nispeten zayiflar. Robo Recall veya Portal gibi insan yerine robotlarin oldugu bir oyunu gercekten saglam yapabilirler. O oyundaki yapay zekayi sizle konusup cevap verebilecek sekilde gelistirebilirler. Her seyin gercekci gozuktugu, etkilesimin de gercek zamanli oldugu bir ortam artik mumkun. Gereken bütün teknoloji burada. Geriye Valve gibi bir babayigitin Valve Index ve Half-Life:Alyx’le yaptigi gibi bir VR cihazi ve oyun kombosu hazirlamasi kaliyor. Siri, Copilot, Meta, Google vs kendi yapay zekali dijital asistan hizmetlerini sunar, bunlar icin farkli skin seceneklerini zamanin Nokia ringtone’lari gibi satarlar diyordum. Apple Vision Pro gibi calisma ortaminizla sanal ortami entegre edebilen ve oradaki butun ekosistemi arka planda kontrol eden bir cihazda kesintisiz bir deneyim de mumkun olmali. Mesela farkli gorevler vereceginiz AI tabanli dijital asistanin oldugu ofisinizde Pomodoro hesabi 23 dakika calistiktan sonra camdan iceri dalip asistani kaciran bir robot ordusu ve “prensesi kurtar” tarzi 7 dakikalik oyun molasi (veya ayni dijital asistanla tavla/dama/satranc ve geyik). Enseden t-shirt’un icine inen kabloyla got cebindeki pile baglanan tasarim makul. Grafiklerin PC’de hazirlanip aktarildigi bir sistemde bunun M2 gibi bir islemciye de ihtiyaci yok. O pilin oldugu birim ayni zamanda mobil XR islemcisini de icerebilir. Quest 3 kadar guclu olur fakat kafaya takilan kismi Bigscreen Beyond kadar ufak ve hafif olur. Alternatif olarak islemci ve pilin arka tarafta oldugu, on tarafinin Bigscreen Beyond gibi oldugu, Valve Index gibi tek parca kask. Aslinda bunu istersen pil ve islemci birimini uzun kablo ile cebine sarkit, istersen headstrap’in uzerinde kafanin arkasindaki yuvasina yerlestir seklinde secenekli de uretebilmeleri lazim. Uzun kablo enseden pil ve islem birimine inmek yerine PC’ye baglanirsa kablolu PCVR cozumu olarak satilir, ozellikle oturarak kullananlar icin yeterli olur. Tek gozluk tasarimiyla 3 sekilde de kullanilabilmesi mumkun olur. Bunlari bir araya getirip “al buyur” diye bir cozum sunmalari yillar alabilir ama Valve’dan hala umitliyim.

Apple Vision Pro ile wireless PCVR oynamayi becermisler. Kumanda olmadigi icin cogu oyuna gelmez ama flight/driving sim tadi oyunlarda yuksek kaliteli ekranlariyla sevilebilir. Bu fiyata anca bol tuzlu meraklisi dener tabi ama yapilabilmesi guzel. 1-2 iteration sonra benzer kalite daha ucuz setlere de gelir. https://www.uploadvr.com/apple-vision-pro-steamvr-alvr-port-demonstrated/ Facebook ve nvidia hisse fiyat grafikleri costu. Kisa surede 4-5x yaptilar kripto gibi. Artacak diyordum, bu asamada ebenin diyorum. Param olup da alsam buraya kadar tutamazdim.

Apple Vision Pro ile bugun saglam VR icin sunu yapmalari lazim denecek her seyi yapmis. + M2 saglam islemci. R1 ikinci islemci sensorlerden gelen veriyi gecikmesiz isleyip ortami ve kullanicinin hareketlerini algilama becerisi. Goz takibi ve foveated rendering; M2’nin GPU performansi ile birlesince burada saglam potansiyel var. Goz basina 4Kx4K micro-OLED HDR panel, gayet guzel. Saglam ses. Lidar ve bol kamera ile ortam algisi. Got cebinde pille calisan tasarim. +++ Diger Apple cihazlarindaki yazilim ekosistemi ile uyumluluk. Gercek ile sanali birlestirerek kullaniciya pratik, dogal ve estetik bir deneyim sunmakta buyuk basari. O anda neye odaklaniyorsan onu one cikarmakta basarili olan ama yanina oturan adami da gormeni saglayan bir deneyim tasarladiklari icin benzersiz. - Paketten cikan alternatif cift bantli headstrap ile daha konforlu olsa da uzun sure rahat kullanacak kadar hafif degil. - - - Fiyat kol boregi. ——————————————— VR yeni basliyor. Boyle bir cihaz ilk kez cikiyor. iPhone 3-4, iPad 3-4 civarında nasil rafine olup oturduysa bu da o sekilde oturacak. 5G, Wi-Fi7 vs derken butun dunyanin yavas yavas Wireless LAN’e donustugu bir donemde “Aldigin tek cihaz bu. Her yerde her seye baglisin. TikTok kenarda acik, e-maillerin kenarda acik, hayali arkadas gibi bir tek senin gorebildigin AI asistan kenarda acik ama gercek dunyanin da parcasisin. Baglanti saglayici faturana taksidini odeyip geciyorsun” seviyesine kadar yolu var. O surecte got cebine sadece pil degil, islemci vs de tasinirsa Bigscreen Beyond kadar ufak ve hafif hale gelmesi mumkun olacak. Su anda gordugumuz tasarimin o sekilde ufalmis hali zaten genclerin sevdigi gunes gozluklerinden cok farkli olmaz. Onundeki ekrana yansittiklari sanal gozlerine de sevimli avatar secenekleri eklerler, millet gercek hayatta da sever, alisir. Sirtindan got cebine inen kablo ve havali hafif gozluklerle her yerde her seye bagli olursun. Yine o surecte ilk baslarda odadaki Mac Pro’da Ultra islemciler ve TB veriyle hazirlanip Quest+PCVR gibi wireless calisacak sekilde tasarlanan deneyimler zamanla cloud uzerinden hybrid rendering modeline gecer. “Apple’dan bu cihazi aliyorum, aylik subscription oduyorum, baska bir sey gerekmiyor, ortamimdaki sanal gerceklik buyurken izledigim Marvel/Star Wars/Disney filmlerinden daha gercekci” seviyesine gelir. Isteyen kablosuz klavyesiyle hep alistigi isleri alistigi sekilde yapar, isteyen gamepad ile onunde dev sanal ekranda alistigi oyunlari alistigi sekilde oynar, isteyen komple 3D ortamda eliyle koluyla kumanda eder. Uygulamaya gore input cihazini secer, gecersin. “Biz onu dogrudan implant’la yapiyoruz, sanal goruntu kendi gozunun gordugunden iyi oluyor. Sana bi de hafiza takiyoruz. Implant’ta sensorler de var, dopamine & serotonin & noradrenalin & hormonlari vs takip edip kolunda gomulu medikal cihazdan gerekli enjeksiyonlari yapip seni en verimli ve mutlu halinde tutuyoruz” seviyesine sira gelene kadar vizyon budur. Bugun mevcut PC’nin yanina Quest 3 alinir, kablosuz ortamda yazilim tasarlanir, PCVR oynanir. 2020’lerin son ceyreginde Apple Vision 3-4. nesli cikip taksitle alinabilir ucuz modelleri kitlelere yayilmaya basladiginda istenirse buraya gecilir. Sonrasini da zaten GORA’dan biliyoruz, çipi takacaklar, maymun gibi dolasacagiz.

Quest 3 yeni guncellemelerle body tracking'i de kotarmislar. Kollar, omuzlar, govde takip edilip oyuna aynen yansitiliyor. Bacaklari tahmin yoluyla kotariyorlar. Deneyen paylassin, ust govde takibi basarili mi? Gercekcilige katkisi iyi olacaktir. O levye buraya gelecek.

VARJO XR-4 ile kurumsal/enterprise kategorisinde goz basina 4K x 4K panelli "retina" iddiasinda VR seti cikti. Pahali tabi. Ayrica LCD oldugu icin micro-oled'lerin siyahlarini/renklerini vermiyor, sahsen Bigscreen Beyond'u tercih ederim. O kadar para odenen sey 1-2 yil icinde micro-oled'i cikinca hizla deger kaybedecek, eskiyecek. Ama CAD/CAM islerinde AR icin kullanan ve masrafi vergiden dusecek sirketlerin cok umurunda olmayabilir o fiyatlar. Quest 2'den devam ediyorum, 3'e para ayiramadim. Quest 3 alanin baska bir seye bakmasina gerek yok. Bu tarz retina VR iddiasinda cihazlarin yapilabildigini gormek acisindan ilginc. Bir kac yila kadar seri uretimle maliyet duserse retina seviyesi cozunurlugu gormeye omrumuz yetebilir. Medeniyet sunun bahsine dondu: Hangisi daha once gelecek, orijinali gorunumunde sanal gerceklik mi yoksa insanligin sonu mu. 4K x 4K x2 icin saglam GPU gerekir ama o cozunurlukte foveated rendering + AI upscaling'in faydasi da cok yuksek olur. Zaten bu gidisle Quake / Duke Nukem arasi basit grafikler cizip onu AI ile film kalitesine getirecek oyun teknolojileri de oturacak gibi. Basit ilk Quest oyunlarinin grafiklerini girdi alip gercek hayattan goruntuyu cikti olarak verecek sekilde egitilmis neural network layer'larini kendi islem birimlerinde calistiran mobil GPU tasarimlari gorecegimiz gunler cok uzak olmayabilir. Ayni kafayla 72hz calisan o ilk Quest oyunlarini mesela 288 fps'e de cekerler, ara kareleri son milisaniyede gelen takip bilgisiyle isledikleri icin akicilik ve netlik kusursuza yakin olur. Ayni eski oyunu yeni Quest'e kurdugunda real time remaster edilir, gercek gibi gozukur. "Bilim kurguydu, gercek oldu" demeye az kaldi da, sanal gerceklik icin mi bunu diyecegiz, maymunlar gezegeni icin mi, orasi hala belirsiz. Milyarder iki turlu de bunker'inda mixed reality ve robot koleleri ile kendi kisisel cennetini kuruyor olacak herhalde.

Tensor ve Cuda core'larin bu datacenter'lar icin ince islenip gelistirilmis halleri bir oyun GPU'larina da iniyor zamanla. Playstation 2'den beri 'abi silikon grafiklere gececeklermis, oyunlarin goruntusu aradaki filmlerdeki gibi olacakmis" diye ergen geyigi donerdi, geldik oralara. Daha yakin zamanda bu DLSS falan baslangic, bunlar AI tabanli goruntu isleme ile bunu goturur diyorduk, isiklandirma falan icin gercekten oldu. Bir sonraki adimda Nvidia'nin Portal veya Quake RTX ile yaptigini Doom 3 icin yapmalilar. The Rock'in Doom filminde kullanilan full kalite Pinky modeli ile train edilmis, "bak oyun sana bu dandik Pinky modelini verince bizim gormek istedigimiz asil sonuc bu" diye ogretilmis bir artificial neural network'u gercek zamanli calistiracak kadar tensor core ve goulu hafizasi olursa, ayni sekilde "o gordugun simsiyah golgeli isiklandirmayi da bi zahmet pathtracing'e cevir evladim" denirse (Doom 3'te rendering kodunu degistirmek kolay, ustunu DLSS tamamlayacak) "Doom 3'u Doom filminin kalitesinde oynatiyoruz abisi" seviyesine yaklasabilirler. https://www.youtube.com/watch?v=KmN1Xk1SdwQ Global shutter'li dijital kameralar falan da geldi. Training'de kullanilacak gercek hayattan alinma goruntu de gittikce daha temiz olacak. (Gercek hayat su aralar .arak gibi, o ayri)

Sizin setup’da PC’den Quest’e giden veri ve Quest’ten PC’ye giden veri iki router’dan geciyor ve sinyal hizi limitleniyor. Yazdigim sekilde yaparsaniz ideal olur. Bir de Quest 3’le kullanirken Virtual Desktop uzerinden AV1 secebilmeniz lazim (Quest 2’de yoktu). AV1’in goruntu kalitesine katkisi cok olacaktir (ayni bitrate’te kullaninca).

@AranelSurion Tabi Virtual Desktop ile kullanilacak. Robo Recall'u da PC'de deneyin (bunu niye hala kimse UE5'e Matrix Awakens demosundaki sehre tasimadi, bilmiyorum). Quest 2 doneminden kalma diger notum:

Valve'in sabit donanimli PC gaming konsolu icin AMD'ye yaptirabilecegi farazi bir custom APU'dan umitliyim. Daha dogrusu yillarca konsollarda canavar gibi calistigi halde PC port'u 5-10 kat pahali donanimda insani parasiyla rezil eden oyunlari gordukten sonra nihayet Steam Deck'le "ise uygun sectigimiz sabit donanimda, kendi yazilim katmanlarimizla PC oyunu" deneyimini sunan Valve'in aynisini daha ust seviye bir makineye getirmesi durumunda gorebilecegimiz deneyimin kalitesinden umitliyim. Konsol gibi Sabit donanima merkezi kontrollu yazilim hizmetiyle optimal performans Seri uretim sabit donanim oldugu icin uygun fiyat. Hedef hizi sec (60fps, 120fps) grafikler o hizi sabit tutabildikleri maksimum kalite seviyesine otomatik gecsin. TV'ye bagli, PC seviyesi canavar donanim ama konsol gibi kullanimi kolay, zahmetsiz arayuz. Hanim geldi TV'de dizi mi olacak? Steam Deck'e gec orada devam et. Evde oldugun surece buna wireless baglansin ve o ufak ekranda film kalitesinden ayiramayacagin seviyede grafik sunsun. Nintendo Switch gibi. Velet geldi, Steam Deck'i de mi elinden aldilar? VR'a gec. Tek makinede hem konsol, hem handheld terminal icin islem birimi, hem VR icin islem birimi. Neden satar? Konsollar'in "pro" versionlarinin cikmasina zaman var, bu tarz sabit donanimli bir makine mevcut nesil oyunlari mevcut konsollardan cok daha iyi oynatacak sekilde tasarlanabilir ve pro konsol deneyimi isteyenlere hitap edebilir. Ayni sekilde VR icin bu yil Quest 3 cikiyor, seneye Apple geliyor ama bu tarz kablosuz cihazlarda harici islem unitesiyle saglam grafikler verecek bir cihaz piyasada yok. Yeni Nintendo Switch yolda ama bu tarz "cantama atinca Steam Deck ile tasinabilir cihaz seviyesi grafikler, eve gelince kablosuz baglandigi islem unitesi sayesinde high end PC / pro konsol seviyesi grafikler" kadar iddiali olmayacaktir. Apple ekosistemine gaming'i dahil etmeye calisiyor ve onlar da benzer bir yol izleyebilir ama Valve'in oyun kumandasi, oyun icerigi ve oyun icerik platformu sunucusu deneyimi sayesinde daha erken davranmasi mumkun. Nvidia Shield ile benzer bir yere gelmeyi hedefleyebilir ama ARM'da PC oyunlari calistirma deneyiminin kalitesinin istenen seviyeye gelmesi oncesi Valve'in x86-64 uzerinden giris yapmasi mumkun. PC piyasasi ya asiri pahali, ya fiyat/performans orani vasat GPU'larla dolmusken boyle bir cihaz cok oyuncuyu cezbedebilir. Neden simdi? Wireless baglantilar ve tasinabilir/giyilebilir cihazlar bunu yapabilecekleri seviyeye geldi. Valve bu seviyede uretimi ve entegre yazilimi yonetebilir hale geldi. Steam gelirlerini devam ettirmek icin bu tarz ekosistem olusturmazlarsa bunu yapanlar karsisinda dezavantajli duruma gelecekler. Ekosistem olustururlarsa Epic gibi rakip olmaya calisanlara karsi avantajli duruma gelecekler. AMD'nin 3D hafizayi islemcilere getirme cabasi ve chiplet yaklasimini GPU'ya getirme cabasi bunu mumkun kilabilir. VR ve Steam Deck icin internal projeleri Half-Life/Portal evreninde gecen IP'ler doguracak gibi ve bunlar killer app olabilir, platform sattirabilir. Kiyamete ceyrek kalmis, daha da beklemesinler artik. 6-6-6 sebeple aciklandigina gore olur bu

€70 indirim gozuyle bakilirsa super olmus

Oculus'un GearVR diye bir cihazi vardi. Ustunde mercekler var, cep telefonu ekranini icine oturtuyorsun, USB uzerinden baglaniyor, VR cihazina donusuyor. Nintendo benzerini Switch icin yapabilir, Switch ekranini icine oturtursun, kafaya taktigin cihaz haline gelir, kumandalar da zaten el kumandasi gorevi gorur, cok pahali da olmayan bir cozum sunmus olurlar. Zaten Mii'lerin sirin tarzi vs de uygun, o donanimda rahatlikla Quest 2 seviyesi VR sunarlar. Tracking'i VR'a yetisecek kalitede yapacak sensorler barindirmasi lazim. Ilk nesilde kartondan dandik bir cozum yaptilar aslinda da takip kalitesi iyi degildi. Bu nesilde kumandalari ve Switch'in kendisini zaten o kalitede tracking sunacak sekilde tasarladilarsa, yani ek cihazin gercekten sadece merceklerden ibaret olmasi yetecekse kesin yaparlar bunu. Japonlarin da cogu alir, zaten switch'i aldiysa, $50'lik bir add-on'la Nintendo VR da ister misin dediklerinde atlarlar ustune.

1060 kasilir. Upgrade de masrafina degmeyebilir. Zira Quest 3 oyunlariyla VR'in tadini cikarirsiniz.Quest 3'un omru icinde High on Life ile Trover Saves the Universe arasinda grafiklere sahip cok keyifli oyunlar cikmasi lazim. Zamanla PlayStation gibi konsol tipi ek islem birimi modeli, Shadow PC gibi cloud uzerinden PC kiralayip oyun calistirma modeli, GeForce Now gibi cloud gaming ile VR modeli, nihayetinde Quest 3'te native de calisan ama Meta uzerinden aylik uyelik ucret odeyince onlarin sunucularinda hybrid rendering ile calistigi icin acayip kaliteye gelen VR oyunlari modeline donecegiz herhalde. Zira kablosuz baglantilarin gecikme seviyeleri dusuyor, dev sirketler de donanimi sana satacagina kiraladigi is modeline istahli oldugu surece veri merkezi agi kurmaya niyetli gozukuyor. Valve mevcut VR cihazi Index'in kablosuz ve standalone devamini getirirse, yanina Steam OS tabanli Steam Machine tarzi bir makine cikartip "isterseniz bunu da aliyorsunuz, HLA gibi PC VR oyunlarini da calistirabiliyorsunuz, yeni HL ile geliyor" derlerse konu 10 yil once "bunu yapacaklar" dedigim yere gelmis olacak. Steam Deck ile bunun altyapisi uzerinde yeterince calistilar herhalde. Simdi kablosuz baglanti standartlari da istenen seviyeye geldi, Quest 3'te goruldugu gibi duzgun lensli duzgun kaliteli VR cihazlari da seri uretilebilir hale geldi. Zamani gelmis olmali. Valve boyle sabit donanimli bir cihaz yapip PC Gaming icin de piyasaya sunarsa ilginc olacak aslinda. PlayStation/Xbox fiyati ve kalitesi ile mevcut pahali oyun PC'lerinin fiyati/kalitesi arasinda "PC uyumlu sabit donanimli konsol" seklinde bir makinenin sunacagi fiyat ve kaliteye yer var. Aslinda Steam Deck de buna bag;anip calisacagi icin Nintendo Switch gibi "yolda mobil kalitesi ama eve gelip koltuga ourdugunda super kalitede oyun oynayacagin cihaz" haline gelir zira evdeyken oyunu bu sabit donanim uzerinden wireless calistirir. Steam PC, Steam Deck ve Steam VR tek tek de alabildigin ama birlikte de calisabilen super bir ekosistem olur. Paranin hakkini mevcut PC'den daha iyi verebilir, kalitesi de mevcut konsollardan iyi olur. Oyle bir seyler cikmadigi surece Quest 3 alip gecilebilir. Evde zaten uygun PC varsa kablosuz baglanir, yoksa masrafina girilmeyebilir zira ya boyle sabit donanim urunler gelecek, ya da gunu gelince cloud uzerinden kotaracaklar. Quest2/3 oyun kutuphanesi zaten yeterince oyalar insani.

https://youtu.be/xYX4QhhjGTA?si=TNQ71up68le9Jql1 1. Bunun Virtual Desktop ile kablosuz PCVR icin kullanildiginda cok iyi sonuc vermesi lazim. Sadece o ise ayrilmis bir WiFi 7 router’iyla kullanildiginda kablolu baglanti seviyesinde dusuk gecikme ve yuksek goruntu kalitesi sunabilmeli. 2. Valve’in Index’e kablosuz devam cihazi cikarmasi icin gereken her sey hazir demektir. Quest 3 ve alternatifi cihazlara SteamVR destegi verseler de yeter aslinda ama kendi kablosuz cihazlarini cikarirlarsa cok guzel yapabilecekleri birkac sey var. Kendi WiFi 7 router’iyla standart gelir, bu islere gore optimize edilmis bir baglanti sunar, o baglantinin stabil oldugu en yuksek bitrate’te kayipsiza yakin kaliteli kendi yonettikleri compression’i kullanirlar, son milisaniyede headset’te reprojection ile latency compensation yaparlar… Bunlarin cogunu Virtual Desktop kurup, dogru WiFi 7 router’i alip meraklisi da yapabilir ama Valve standarti oturtursa daha guzel olur. Bir de Valve parmak rakibi, goz takibi ve brain-computer interface konularinda da calistigi icin daha gelismis bir sey de uretebilir. Apple’in VR cihazi ciktiginda piyasada 2-3nm ile uretilmis double/quadruple islemciler kullanan Mac Pro’lar olacaksa, bu cihazlar kendi kendine kullaninca Quest 3 seviyesi grafikler, odadaki sabit makineye wireless baglaninca UE5 seviyesi grafikler sunacak sekilde hazirlanmis 1-2 killer app oyunla gelebilir. Bu oyunlardan biri ILMxlab ile partnership kurarak Star Wars vs tabanli olabilir. Hayal kurmak degil, mevcut donanimin ozellikleri ve bir sonraki neslin uretim teknolojisine gore yapilan extrapolation ile nispeten gercekci ongorude bulunmak diyelim. Bu nesil gelecek cihazlardan bu yeni islemcilerin gomulu takip birimleri ve AI birimlerinden faydalanacak sekilde yeterince kamera ve depth sensor ekleyip full body tracking yapmayi becerenler simdiye kadar VR’i etkileyici bulmayanlari da etkileyebilir. Butun vucudu senin sectigin avatar’la gostermesi icin her zaman her seyi takip edebilmesi gerekmiyor. Senin gorus alanina girdiginde kameranin giris alanina da girdigi icin dogru takip edebilmesi ve boylece senin gordugun goruntunun hep dogru olmasi, geri kalan zamanda da oyun fizikleriyle carpismayi dogru hesaplayacak kadar bir fikri olmasi ve bunu eldeki veriden ve gecmis veriden AI ile yaptigi tahminiyle olusturmasi yeterli. Sonuc: 1. O levye buraya gelecek. 2. O headcrab bir gun tekmelenecek.

Bu nesilde sunucu GPU'larini MCM yapacaklari soylentisini gordum. Hem veri merkezi hem oyun GPU'lari icin tek mimari, ama o mimari MCM'ye de uygun sekilde tasarlaniyor anlasilan. Chiplet'ler arasi gecikmelerin gercek zamanli grafiklerde sikinti yaratmayacak seviyeye indigi gun herhalde MCM yaklasimi nvidia'nin oyun GPU'larina da gelecek. Fiyat ucup gidince yeni nesil gelmesinin eski heyecani kalmadi. Eskiden x liraya toplayacagim makine artik daha hizli olacak diye bir sevinc vardi. Son nesilde "daha hizlisi geldi, eskisi hala ayni fiyat, bu hizlisini istiyorsan daha da fazla vereceksin" seviyesine geldik. Oyle ki artik "ya biz alt model cikarmiyoruz, eski modeller devam, ustune $2000'a 5090 cikardik, onu da sadece kendi markamiz altinda uretiyoruz, isteyen gitsin onu alsin" deseler sasirtmayacak. Zuma oynamaya geri dondum. Ribbit.