epi

Mini'nin ram miktari azdi, ilk kullandigim gunden beri katiliyorum. iPhone'larda 2GB ile problem yasamadim ama 1GB'ken browser'da simdiki kadar cok tab acmiyordum. Kulaklik girisi konusundaki elestiriler hakkinda: "Cihazin fiyati/maliyeti mesela $300, buna x eklemek icin neyi cikarmaya haziriz." Boyle dusunmek lazim. Bir sonraki urunde iCloud, sonra Siri, sonra iCloud'daki iceriginden analiz yapip sen soru sormadan da sana bir seyler hatirlatan Siri, sonra fiverr'dan/upwork'den word processing icin adam tutmussun gibi isin bir kismini senin icin yapan Siri... Boyle bir roadmap varsa kafanda, "mikrofon kalitesi mi, USB mi gitsin" sorusunun cevabi USB olur. Hersey aglasir, dalga gecer. Iki yil sonra sorsan niye bu firmanin urununu kullaniyorsun, hani USB onemliydi diye, eksikliginin farkinda bile olmaz. Bu nesil kulaklik girisinin cikarilmasi klasik Apple. Kulaklik kablosu ceviricisinin bu kadar ucuz olmasi ve pakette gelmesi yenilik. Kimse "bak Apple'a, millete bunu zorla satmaya calismadi, kaybedene 20$ gecirmedi" demez ama. "Ne aglasiyorsun, kablolu kulakligin vardi, simdi kablosunun ucunda 2cm eklentiyle tasiyacaksin" diyesi geliyor insanin. Gomulu kulaklik cikisini tasarimdan cikarmanin sagladigi arti cihazin ic tasariminda muhendislere esneklik olarak donmustur, adamlar A10'a entegre M10 ve dual kamera ile yine sonraki urunlerinin roadmap'ine dogru sekilde baglanan futuristik bir urun yapmislar. Kablolu kulaklik kullaniyorsan kablosunun ucuna takacagin parca orada, ne degisti senin icin? O parcayi kablo ucuna takmanin zahmetinden seni kurtarmak icin neyi feda etseydi bu tasarimda Apple? Hic bir sey feda etmeyip daha pahali mi yapsaydi urunu? O zaman da Apple zengin urunu diye aglasmiyor musun? Adobe'u atma cesaretini bu adamlar gosterdi de tum sektor takip etti. Hem "eskiden neydi o analog ekranlar, simdi sinyal kayipsiz dijital gidiyor" diye dogru duzgun goruntu pesindesin, vaktiyle kompozit kablolara yalanarak bakiyordun, hem de sesin dijital iletildigi kisisel audio cihazlarin standart olmasini saglayacak gucu olan firma bu adimi atarken mirin kirin ediyorsun. Dandik DAC iceren cihazlarla duzgun kulaklik bile iyi ses vermiyor, cihazin sesi dijital ilettigi, isteyenin istedigi DAC ve kulaklik ikilisiyle analoga cevrimi ve sesin nihai halini kendi belirledigi bir sistemin daha gelismis oldugunun ve bu hamleyle bu piyasanin genisleyeceginin farkinda bile degilsin. "Her yere adaptor mu tasiyacagim" diye dusundugun adaptoru kulaklik kablonun ucuna ekleyip gececeksin, telefonu mal gibi tuvalete dusurdugunde bozulmayacak ama Apple'a laf etmek moda ya, bas kalayi. Kullandigin marka su gecirmez diye sattigi urune garanti vermezken Apple'in suya dayanikli dedigi urune garanti vermemesini skandal ilan edecek kafadaysan bunu da elestirirsin tabi. Hem ucuz olsun, hem yarinin teknolojisine yol acsin, hem dunun teknolojisini tasisin, hem bakire olsun, hem iyi sevissin... Turk erkegi Turk kizina laf ediyor Raki gibi ister de ister diye, donup kendisine bakmiyor. "Peki cocuk olmus mu" diyor ya Cem Yilmaz... Sen ne yaptin diye sormak lazim. Hayatinda ne urun verdin, ne tasarladin da nasil yapildigini biliyormus gibi elestiriyorsun desen cevap olarak anca kufur gelir cogundan.

Ilkini almistim, onda hafiza yetersiz kaliyordu. Ilk mini'de de not alma uygulamasi (Notability) kullaniyordum. Hem sesi kaydediyordu, hem ben yaziyla ve grafikler icin pen'le not aliyordum, hem de arada bir kameraya ulasip goruntu cekerek notlara ekliyordum, o cihazin belli bir sureden sonra sismesi normaldi aslinda. Notability'den vazgectim, her seyi standart formatta (ses ayri, goruntu ayri, text ayri, figur ayri) dropbox uzerinden senkronize kullanip istedigim makineden ulasabilmeyi daha cok sevdim. Ses dosyasi da, resim de, text de timestamp'leniyor zaten, birbiriyle eslestirip istedigim formatta kullanabilmek Notability'e bagimli kalmaktan daha iyi geldi. Su anda kullandigim mini (herhalde son cikan degil, bir onceki) ilk mini gibi sismiyor ama arada bir elli tane tab actiysam foruma mesaj icin bir tabda yazdiklarim ucabiliyor. Telefonda bu olmadi simdiye kadar, sanirim bu minide 1GB hafiza var veya Safari'nin hafiza yukunu idare etme sekli farkli. Android cihaz kullandim, oldukca da severek kullandim. HTC'nin klavyeli bir modeliydi, tum ekran sadece ekran olarak is goruyor, fiziksel klavye var diye cok sevmistim. Ne Android'e cop derim, ne Apple'i cici bici firmasi gorurum. Koluna nike dovmesi yapip gezen, spor salonunda ayakkabi markasina gore gruplasan, youtube'de rakip firmanin videosuna kufur yazan arkadaslar tek firmanin eline kalinca fiyatlarin da musteri memnuniyetine verilen onemin de nasil kotu etkilendigini dusunme geregi duymuyorlar nedense. iPad Mini'yi sevme sebebim iki ele cuk oturup iki basparmakla klavyenin cok hizli kullanilabilmesi, not almak icin daha pratik bir cihaz bulamadim. Butun aldiginiz notlarin tarih kaydiyla her yerde elinizin altinda olmasi insanin kafasina sadece uygun dongle cihazla aktive ettiginde erisebildigi bir hafiza cipi takmak gibi bir sey. Belki hem mini, hem telefon olsun, biri gerektiginde kullanilsin, oteki ufak olsun diye dusunmesem, ben de iri telefon furyasina katilabilirdim.

Izledim, gayet guzel bir urune benziyor. Hatta Apple'in urununden daha iyi yanlari olabilir. Zaten sunlari biraz da o urunu dusunerek yazdim: Demeye calistigim su, insanlar cici bici firmasi gozuyle de baksa Apple piyasa uzerindeki etkisini genelde hak eden bir firma. Samsung'a suratimda patlayacak urunu sattigi icin biraz yuklenmis olsam da onlarin girisimlerini de takip etmeye calisiyorum, haliyle hafife alinacak bir firma degil. Bir tarafta dogru teknolojileri kombine edip, ayni fiyat seviyesinde iki tasarim arasindan dogru parcalari icermek icin dogru parcalari feda eden, bu sekilde muhendislik ve tasarim acisindan optimal noktalari yakalayip kendi icinde butunlugu olan urunler veren bir firma var, diger tarafta onun da uretimi icin gidecegi kadar buyuk bir uretici olan bir firma var. Tasarim odakli firmanin piyasada bu kadar etkisi olmasini takdir etmek lazim. Ram miktari konusunda... iPad Mini'de cok tab acikken bu foruma gondermek uzere yazdigim mesaj, ben sayfalar arasinda gezinirken hafizadan dusebiliyor. CHW tabina geri dondugumde yazdigim ucmus olabiliyor. Apple'in diger kullanicilarini (siz) benim uzun mesajlarimdan korumak icin sundugu bir ozellik degilse iPad Mini'deki hafiza miktarindan sikayetim bu. 2GB hafizali iPhone SE'de bu problemle hic karsilasmadim.

Pilin sorunlu olmasi dediginiz sey koca firmanin bu yuku kaldirmayacak pili bu cihaza koymasi ise, yani pil baska cihazlarda duzgun calisacak bir pilse, bunun bir tasarim hatasi olmadigi gorusunuze katilmiyorum. "Su ozelliklerde pille calisir" diye telefonun tasarimini yapan muhendis ekibinin veya "su yuk altinda patlamaz" diye pilin tasarimini yapan ekibin hatasidir. Eger sorun pillerin uretimi asamasinda dogan bir fabrika hatasiysa o uretim asamasini tanimlayan ekibin tasarim hatasidir. Eger tum tasarim super, sadece pil ureten fabrikadaki cihazlardan birinin kalibrasyonu bozukmus, o yuzden piyasaya birkac bozuk pil yansimissa kalite kontrol asamasini tasarlayan ekibin hatasidir. Her turlu, telefonu da, pili de tasarlayan Samsung ve alt firmalari, ureten de o, bu durum Samsung'un hatasidir, ya tasarimda eksikleri olan bir firma, ya da uretim devi olarak ciddi bir basarisizlik soz konusu. Phablet konusunda ben farkli dusunuyorum sma gunluk ihtiyaclarimin (ufak telefon) getirdigi sahsi bir gorus farki olabilir, zamanla degisebilir.

Yeni mimariye gectiklerinde farkli cihazlarda bu kullanildigi icin ayni islemci var deseler de o islemcinin calistigi ayarlarda farklilik olabiliyor. Mesela iPhone'da da iPad Air'de de A7 vardi ama hizlari farkliydi. Plus daha cok pil gerektirse de yaninda buna gore pille geldigi icin kullanicisini uzmeyecektir. Apple'in karsilastirma sayfasinda pilinin daha uzun sure gittigi gorulebiliyor. http://www.apple.com/iphone/compare/ 4K@60fps, 720p @ 240 fps video kaydedebilen, gerektiginde anlik 8K goruntu alabilen ve derinlik tespiti yapmaya yetecek cift kamera + A10 icinde gomulu M10 islemcisi ikilisi ile bu cihazda gercek zamanli konum tespiti yapabilirlerse AR bir baska olacak. Belki seneye standart modele de dual camera ekleyip, oled'e gecip VR'i getirirler piyasaya.

Telefon pile yuk oluyor, pil isiniyor. Sarj ederken de pil isiniyor. VR'da kullanirken sarja baglanabilen tasarima gectiler bu nesilde, piller patladi. Sebep pil, pili saglayan ucuncu kurum diyorlar, ucuncu kurum dedikleri kendi alt sirketleri uretiyor pili. Pillerin %30'unu baska sirketten almislar, onlar bu yuke dayanmis, patlamiyor, %70'i kendi alt sirketlerinden almislar, onlar patliyor. Bunu basari olarak gormek zor. Eger telefonda bu dual camera gibi bir sey olsaydi, "VR icin istenen adimlari atmislar, eksiklerini de temizliyorlar" der, takdir ederdim. Simdi USB-C uzerinden gelecek aksesuarlarla VR destegini genisleteceklerinden supheli, yapana engel olmasalar bari modunda beklemedeyim.. Olay budur. Lider bir seyi ilk yapan degil, o yapinca herkesin takip ettigi kisi/kurumdur. Ses kalitesi yuksek kablosuz kulakliklarin standart olmasini piyasaya dayatacak guc, cesaret ve beceriye sahipler. Bilmem kim daha once yapmissa kablosuz kulaklik neye yarar? Apple yapinca piyasada standart oluyorsa adamlar piyasada standart olabilecegi zaman bunu yaptigi icin, bir de adamlar yaptiginda kullaniciya "bu olmus" dedirtip standartlasacak pratiklikte ve kalitede yaptigi icin ve bunu yillardir basariyla yapmalari sonucu genis bir kullanici kitlesiyle piyasaya yon verdikleri icin. Digerleri anca "biz once yaptik" diye muhtemelen Apple'in o gun laboratuarinda tutup "daha vakti gelmedi" dedigi prototipten asagi kalan urunleri piyasaya surup bunu liderlik olarak pazarlamaya calisiyor. Liderlik yapmayi becerdikleri tek konu "biz ufacik telefona sarji yetecek pil sigdiramiyoruz, sunu buyuk ekran diye pazarlayalim, millet cebinde telefon diye tablet tasisin, anca pil yeter" diyerek urun yapip onda da pili patliyor diye piyasadan toplamak Dunya devi uretici olmanin avantajlarina sahipler, yapabildikleri bu kadar. Adamlar icine koydugunda kulakligi sarj eden kutu yapmislar, kulaklik kaybolur endisesi pek anlamli degil. Her zamanki gibi elestirmek icin elestirecek millet, sonra da gule oynaya kullanacak, ya da gidip baska markanin yaptigi benzer urunu alip kullanacak, kendisini farkli hissedecek. Samsung icinde 3GB ram olan bir kulaklikla cevabini verir artik

Saka bir yana, VR/AR'a yatirim yapan Samsung'un, GearVR'da positional tracking icin kullanilabilecegine Carmack ihtimal verirken, hala bu cift kamera olayini eklememis olmasi, iPhone'da bunun derinlik algisi islemlerini yapabilecek islem unitesiyle gelmesi ilginc. Note 7 su anda masasinda duran biri olarak soyluyorum, bu kadar kaynakla onceki nesiller uzerine USB-C'yi koyabildiler, onu da patlamayacak sekilde beceremediler. iPhone cephesinde 4K 60fps video kaydeden cihazin konum bilgisi cikartmaya yetecek kadar dusuk bir cozunurlukte yeterli hizda goruntu cekip analiz etmesi mumkun olabilir. Olay SOC tasariminda. Apple'daki cift kamera ile derinlik analizi, diger sensorlerin datasiyla kombine edildiginde konum bilgisini gercek zamanli cikartacak kadar hizliysa cok zarif bir cozum.

Yeni konsollar duyuruldu. Hala aciklamiyorlar ama MS'un VR cozumu Oculus tabanli olursa sasirmamak lazim. Apple'in iPhone 7'deki dual camera sistemi, gelismis goruntu isleme unitesiyle derinlik tespiti yapabiliyor. Bu ilginc AR/VR uygulamalarinin onunu acacaktir. VR/AR'a yatirim yapan Samsung'un, GearVR'da da kullanilabilecegini Carmack iddia ederken, hala bu cift kamera olayini eklememis olmasi, iPhone'da bunun derinlik algisi islemlerini yapabilecek islem unitesiyle gelmesi ilginc. Bu nesil olmasa da belki su urunleri cok uzak degildir: Konsollarda donanim citasinin yukselmesi ve VR'a destegin baslamasi, Mobil'de VR'a destegin Samsung'un otesinde Google'la genellesmesi, Pokemon Go ile baslayan AR furyasinin yeni iPhone'larla bir adim oteye goturulebilmesi, Isteyenin Qualcom'un VR formatiyla tasinabilir VR cihazi piyasaya surebilmesi... Isteyenin Valve'in OpenVR'iyla, LightHouse teknolojisini her ortamda kullanabilmesi Isteyenin Intel'in Project Alloy formatiyla Windows ortamina urun sunabilmesi, 2017'de piyasaya her markanin bir VR cihazi gelecek gibi. Bu teknolojileri gelistirmekle alakasi olmayan uretici firmalar bile bir standardi takip edip piyasaya kendi urununu verebilecek. Boyle olunca, kendisini farklilastirmak isteyenin 4K ekran, iki gpu gibi ayiliklara girmesi mumkun olacak. Intel'in Project Alloy'unun ayri bir cekiciligi var. resim: http://www.tomshardware.com/news/intel-project-alloy-vr-pictured,32510.html Tasarimi ilginc, Playstation VR'i animsatiyor, agirligi kafaya dagitiyormus ve yuze hic baski yapmiyormus gibi bir hali var. Uygulamada durum boyle mi diye deneyip gormek lazim zira agirliginin diger cihazlardan cok olacagi belli. resim: http://www.tomshardware.com/news/intel-project-alloy-vr-pictured,32510.html Bunun gibi baska bir cihaz yok aslinda. Arka tarafinda koca bir pil var. Windows uyumlu, 2017'de gelecek holografik arayuzle de uyumlu olacak. Kablosuz room tracking sagliyor, hatta haliyle oteki odaya da devam edebiliyorsunuz, sizi o odaya baglayan bir sey yok. Ustunde goruntu islemek icin ozel amacli islemciler, derinlik algili kamera oldugu icin hand tracking'i de cozme iddiasinda. Yani "oyle kablo mablo, ayri pc gerekmeden, kafaya takayim, karsimda Windows olsun, elimi uzatip dokunarak arayuzu kullanayim, pili de hemen bitmesin" diye hersey bir arada Windows uyumlu cozum arayan icin tek alternatif gibi. Bu urunlerin hepsi farkli pazarlari hedefliyor. Biri "telefonumu yenileme zamanim geldi, faturama ayda su kadar ekle, 100$ pesin vereyim" diyenin, yani cikartip 100$ vermeye hazir olanin alacagi urun. Biri konsol var, yanina bir kask da aliriz, ne olacak diyen adamin alacagi urun. Biri en yeni ekran kartindan asagisi cuzdanimda kasinti yapiyor diyen adamin alacagi urun. Intel'in urunu ise ayni ortamda calisan bilim adamlarinin, tasarim ekiplerinin vs. mixed reality kullanarak ofislerini sanal bir laboratuara cevirebilecekleri bir urune benziyor. Hologramli gorusme gibi, aslinda ayni ofiste de olmadan. Apple'dan gelecek urunle mainstream olur bunlar. Project Alloy cok ilginc ve potansiyeli buyuk. Fiyatinin dusuk olacagini sanmiyorum. Field of view konusunda da hic bir bilgi yok haliyle. HoloLens gibi pahali bir prestij ve arge urunu olabilir ama daha ucuz ve FOV daha yuksek olur diye tahmin ediyorum. PC'de oyun/tasarim/is icin zaten guclu desktop kuran adam, VR icin bu agirligi kafasina takip nispeten dusuk seviyede grafiklerle karsilasmak yerine kablosuz bir Vive ile daha cok ilgilenecektir. Belki kablosuz kit piyasaya cikarken hand tracking de girer pakede. Urunlerin hepsine birden bakinca, Vive'daki grafikler ile sanal bir sosyal ortamda, el hareketlerin oyuna yansiyarak, hersey dogru yerinde... yillardir tepeden baktigin Sim'lerin, WoW'larin, bilmemnelerin icindeki o karakter sen olacaksin, disaridan bakanin gordugu el kol hareketi senin olacak. Zamanini hangi sanal gerceklikte gecirmek istersen, hangi oyunun dunyasinda, oradaki karakteri sen anime ediyor, canlandiriyor olacaksin. Mesela sniper pususunda, bir kosede oturup biriyle bir yandan geleni geceni (gelen gecen normal 2D ekrandan baglananlar, multiplay haritada kosusturma maratonunda gencler) uzaktan indirip, yanindaki arkadasinla gercekten ayni odadaymis gibi ne tarafa baktigini, el kol hareketini gorup, millet Battlefield haritasinda kosarken siz Er Ryan tadinda bir film sahnesinin icinde olabileceksiniz. Hareket cekeceksiniz millete, ulan bu herif nasil yapiyor bunu diye kuduracak ekran basinda. VR'i bu yuzden seviyorum. Kendi dunyani kuruyorsun veya seciyorsun. Escapism diye dusunulebilir, yari dogru yari yanlistir. Yari dogrudur, senin aslinda yasamadigin bir dunya kurarsin, ona kapilirsan hayatini oldugundan iyi sanman mumkundur. Yari yanlistir cunku o dunya da aslinda gercektir, orada deneyimledigin o anlar gercektir ve onun beyin kimyanda yarattigi etki kendin icin sectigin dunyada kendi potansiyelini kovalamaktir. Belki sevdiginle kilometrelerce uzak olup, ayni kumsalda oturup, sohbet edip, arada rahatsiz eden olursa head shot attiginiz bir ortamda normalden cok daha verimli sonuclar verirsiniz.

"Çift kamerayı kullanarak alan derinliği algılama" Bu ilginc. VR/AR icin kullanilabilir. iPhone uyumlu bir VR cihazi icin soyle bir patentleri var: http://www.cnbc.com/2015/02/18/apple-wins-patent-for-virtual-reality-goggles.html Bu yeni kamera ozellikleri icin Image Signal Processor de guncellenmis, cuk oturuyor.

http://uploadvr.com/intel-acquires-movidius-means-big-things-vr-ar-mr/ Intel Movidius'u satin aldi. Movidius'un isi computer vision algoritmalarina gore optimize edilmis ozel amacli dusuk enerji gereksinimli islemciler (VPU, vision processing unit). Boylece Intel VR/AR ve drone'larda kullanilacak SOC'larina boyle bir unite ekleyebilecek. RealSense derinlik algili kamerasi ile birlikte guzel bir cozum oluyor. PowerVR'nin GPU'larini kullandilar gecmiste, o sirketin teknolojisi islem unitelerini arttirip cok daha guclu urunler vermeye musait, en azindan iddialari o yonde. Intel'in uretim teknolojisi ve deneyimiyle guclu bir GPU, bir VPU ve x86 CPU mobil bir SOC'ta birlesebilir, bunun prestij urunu tasinabilir VR cihazlari Project Alloy olabilir. Project Alloy 2017'nin ikinci yarisinda open hardware platform olarak piyasaya geliyor, isteyen kendi cihazini uretebilecek. Kablosuz, ustunde Windows calisabilecek VR cihazlari. Intel bu standardi kullanarak piyasaya kendi VR cihazini sunacak firmalara satacagi islemcilerde kullanacagi teknolojiyi bunyesine katmis oldu. https://newsroom.intel.com/chip-shots/intel-unveils-project-alloy/ Bunlar hep Carmack Samsung'la yapar diye umdugum seylerdi. Intel bunu Valve'in OpenVR standardiyla uyumlu yapar ve Windows-Steam-OpenVR uyumlu tasinabilir bir cihaz olarak piyasaya sunarsa, GPU'ya erisim ve driver olayini da Vulkan destegiyle kotarirsa cok ilginc bir urun olacak.

Yalniz cok acayip bir durum oldu. a. Bu hareket Samsung'a beklenmedik bir manevra olanagi saglar mi? Simdiye kadar 1. Samsung Note7'yi piyasaya surdu 2. Hakkinda bilgi olmayan rakip iPhone 7'nin piyasaya cikmasina bir hafta kaldi. 3. Samsung 2 milyon urunden 35'inde sorun var diye urunu geri cekti. Sonraki asamada 1. Apple iPhone 7'yi tanitacak. 2. Samsung Note 7'leri "yeni Note 7" ile replace edecek. Bu "yeni Note 7 Apple'in iPhone 7'ye bekledigi rakip mevcut Note 7 ile ayni mi olacak? En azindan pil isinma sorunu icin bir degisiklik yapilacagi kesin, bakalim degisiklik orada mi kalacak. b. Bu hareket Samsung'a prestij saglar mi? Intel'in 90'larda Rambus'la ilgili sorunlar yuzunden hic polemige girmeden deli gibi anakart recall edip replace etmisti. Bu durumun kisa donemli maliyeti oldu ama Intel'in "urununun arkasinda duran sanayi devi" imajini pekistirdi. Apple'a anten problemi, bukulme problemi gibi her bahanede "urununun problemleri yokmus gibi yapan firma" imajini yapistirmak icin ugrasiyorlar zaten. Bu durumu firsata cevirmeye cabalamalari olasidir, zaten bu kadar az sayida vaka ile boyle bir urunu geri cekmelerini "kullanicinin guvenligine verdigi degerin sonucu" diye pazarliyorlar. c. Bu hareket Samsung'a piyasada ucuza hisse cekme olanagi saglar mi? Adamlar dunyanin en buyuk yariiletken fabrikasi yatirimini yaptilar. Fabrika 2017'de uretime geciyor. Son donemde yaptiklari her atilimla markalari buyudu. Bu yil icinde hisseleri deli gibi deger kazandi. Bir ufak yol kazasiyla o hisseler duserse, piyasadan uygun fiyata geri toplarlarsa 2017'deki basarilarindan cifte kazanc saglayacaklar. Ustelik Apple'in vergi konusunda AB tarafindan sikistirilmaya baslandigi bir doneme denk gelecek. Su aralar bu olay "vay be Samsung milyar kaybedecek" diye pazarlanip, kahraman Samsung "olsun, musteri once gelir" derse, ardindan da iadelerde gelen telefonlarda 5-10 pil degistirip "hatta yeni Note 7'de su ozellikler de olacak" diye simdiye kadar duyurmadigi ozelliklerini acip piyasaya verirse, devamini da iyi bir kampanya ile getirirse once hissede dusus, sonra da bir yil surekli cikis yakalamalari mumkun. d. Tum bunlardan bana ne? Olaylarin boyle gelistigine dair alametler gorurseniz Samsung hissesine dogru zamanda yatirim buyuk kazanc getirebilir.

Teoride ideal AR cihazi dis dunyayi tamamen bloke edebildigi icin ayni zamanda VR icin de ideal cihaz. Pratikte HoloLens'in gorus alani cok daha dar, fiyati cok daha yuksek, kitlelere VR/AR yayma ihtimalinden cok Arge icin ve prestij icin yapilmis bir urun gibi. VR cihazlari ustlerindeki kamerayla dis dunyayi gormeye izin verecek sekilde tasarlandiklarinda AR uygulamalarinda da kullanilabiliyorlar. Herkesin gozleri birbirinden ayni uzaklikta olmadigi icin stereo goruntu birebir kendi gozlerinle gordugun goruntu gibi olmuyor, alismak gerekiyor. Ama kameradan alinan goruntu uzerine yapay goruntunun bindirildigi bu tarz bir tasarimla genis gorus acisi elde etmek daha dusuk maliyetli ve daha pratik, simdilik. Mevcut cihazlarda AR/VR ayrimi mevcut ama teoride bunlar bir noktada birlesecek. Buyuk ihtimalle son hali soyle bir sey olacak: Cepte tasinan bir islem unitesi, kafada hafif, ustunde bir katman dis goruntunun gerekli yerlerini bloke eden karartma ekrani, bir veya kombine cozunurlukle yuksek kalite amacli birkac ekran katmani (katlanabilir esnek paneller) ve bir lens'ten olusan gorsellestirme unitesi ve onun uzerindeki sensorler. Ya da gorsellestirme unitesi esnek paneller ve lens yerine dogrudan retinaya projection ile de calisabilir, gerisi yine ayni.

Ilk soyledigimde hayal gibi gelen hersey tek tek gercek oluyor: http://arstechnica.com/gaming/2016/09/more-evidence-that-nintendos-nx-is-going-to-use-physical-game-cartridges/ A new Wall Street Journal report which cites unnamed "people familiar with the matter," suggests that advances in flash memory production have made cartridge media closer to cost-competitive with the standard optical discs. Yukarida da haberi gecen, Qualcom'un icindeki islemciyi millete satmak icin hazirladigi standalone VR cihazi tasarimi: http://www.zdnet.com/article/qualcomm-rolls-out-standalone-vr-headset-reference-design/ Yanlis anlamadiysam positional tracking de var, pass-through stereo kamera da var, eye-tracking de var. Millet Pokemon Go ile Augmented Reality'nin potansiyelini anlamaya basladi, bu cihazlarla neler olacagini hayal edebilirsiniz. Tasarim da guzel gozukuyor, Rift/GearVR/Vive'da kullanici konforu icin dusunulen her seyi iceriyor. Kablo derdi yok. Adamlar 2016 icinde ortaklarina tasarimi kullandirmaya baslayacak, amac bu tasarimla cihaz uretene icindeki islemciyi satmak. Intel'in benzer yeteneklere sahip tasarimi 2017'de geliyor. Nintendo gibi kapali cihaz satma meraklilarinin cihazlarinda yandan kartusu takarsin, oyun kartusta yuklu olur, cihazdaki hafizada isletim sistemi ve save'ler. Genis kitlelere yayilma meraklisi firmalarda da yandan SD card'i takarsin, market'ten istedigin oyunu indirip doldurursun icine. Nvidia'nin masaustu gucunde mobil GPU'lari notebook'lara getirdikten sonra ayni tasarimi Arm islemcili SOC'larda kullanacagi belli, bunlarla erisilebilecek performans belli. Sony'den 4K+ ekranli, eye tracking yardimiyla onu besleyen nvidia GPU'lu, sd-card veya oyun kartuslu, tasinabilir VR/AR cihazi geldiginde bugun burun kiviran herkes "bana da, bana da" diyor olacak O zamana kadar PS4 ve PSVR'la guzel bir kutuphane de olusur, boyle bir cihaz, iki de hareket takipli el kumandasi alir, oynar herkes. O zamana kadar Leap Motion gibi cozumler de yeterli kivama gelir, nvidia'nin goruntu analiz etme cozumleriyle desteklenip paralel islem gucu yuksek donanimda, muhtemelen ozel amacli islem birimleri yardimiyla eller oyuna birebir yansitilir. 2020'de sokakta kafasinda bunla gezip birbirine force lighting atan cocuklar gorebilirsiniz. Ellerinde de isin kilicinin sapi olur, sen gormezsin ama o lazerini de gorur, duyar, etraftaki drone'lari temizliyor olur. Kar mi kureyecek, cimen mi bicecek, posta mi dagitacak, sokaktan cop mu toplayacak... Dandik is verdigin herkese sanki galaksiyi kurtariyormus gibi eglenceli bir senaryo verirsin, belki bi ton kimyasali cekip birbirini bicaklamadan yaparlar. Hazir ortamin uzerine animasyonlu karakter bindiren AR projeleri derinlestikce VR da sekil degistirir. Mevcut oyun motorlarina alternatif olarak, mobil'de photorealistic grafik hedefiyle, belki cihazda sadece animasyonlu karakterler render edilir, tum sabit ortam cloud'da tum ihtisamiyla hazirlanip tracking'e gore gorus acisi cihazda ayarlanacak sekilde, uygun formatta cihaza stream edilir. Ortamin cok basit, dokusuz, dusuk polygon'lu, gorunmez bir kopyasi ile cihazda animasyonlu karakterlerin fizik ve carpisma modellemeleri ve isiklandirimasi yapilir, server'da TB'larca data ile render edilip cihaza aktarilmis sabit mekanin ustune bindirilir. OTOY gibi firmalarin mevcut calismalari bunun altyapisini olusturacaktir. Inception filmindeki gibi LiDAR mapping'le gercek mekanlardan taranmis mekan grafikleri kullanilir, buna mobil cihazin tum gucunu harcadigi animasyonlu karakterler eklenince sonuc muhtesem olur. Muptela eden oyunlarin aylik uyelik ucreti modeline tam oturur, kafaya cihazi takan genc bir daha bu gerceklige donmek istemez. Niye tum endustri buna ilgi gostersin? Oyun satan aylik ucretle seni muptela edecek, GPU satan sana 16-32K ekran destekleyen mobil satana kadar isini aynen buyutmeye devam edecek, oled ekran ureticisi de ayni sekilde, nihai donanim urunu satan her yil bunlarla uyumlu tasarimda yeni cihazi piyasaya sunup para kazanma derdinde olacak, yazilim platformu sahibi bunlarda satilan, yayinlanan herseyden para kazanacak, kafasinda bunlardan biriyle gezerken "peh peh, bak bu hukuyometle neler gorduk, eskiden bi tetris vardi" diyen ortalama insan .otunde yirtik donla kendini kral gorecek, sen kafanda bunla gezerken ne goruyorsan bunun arkasindaki dev firmalar da onu gorecek, istihbarati istedigine satacak... Kim buna niye ilgi gostermesin ki? VR/AR niye tutsun degil, nasil tutmasin diye sormak lazim.

Hah, bi bu eksikti. "GearVR'la oyun oynarken batarya patlayip kor olan cocuk" haberleriyle VR'i baslamadan bitirirler diye endise belirtmistim 1-2 yil once. Oyle bir fiyasko olmadan cozseler bari. Bir tane haber yeter. Dev sirketler de boyle, biri one geciyorsa otekinin baglantilari olan basin kurulusunda onla ilgili "bilmemne-gate" haberi cikmasi an meselesi oluyor. Algida Turkiye'ye gelmeden hemen once "Panda dondurmadan zehirlenen masum cocuklar" haberleri cikti mi anneler yutuyor aninda, sonra kolaysa sat bakalim urununu. Gecen sefer Apple'in bend-gate'i vardi, simdi iPhone 7 cikmadan Note 7 battery-gate. Hepsi ayni .ok aslinda.

Kullanici nereye bakiyor, hangi reklamlara gozu daha cok takiliyor vb data toplayabilcekleri teknolojiler kolay kaybolmayabilir. Saniyede 240 kez gozu tarayan teknolojiler bugun mevcut, bunlarin VR'da ise yarayacagi kesin cunku goze uzaklik sabit. Kullanicinin hareket ettigi monitor önü senaryolarda ne kadar iyi kotaracaklarini ben de merak ediyorum. Rus'lar uzaya uydu yollayip Amerika'lilarin hangi tarlalarinda ne urun yetisiyor, bu mevsim neye yatirim yapmak lazim gorur hale geldiklerinde Amerika'yi bir telas almisti. Okyanus otesi fuzelerin olmadigi dunyada uydudan hedef belirleyip vurmak gibi bir yetenege rakibin daha once kavusabilmesi endisesi de etkili oldu. Teknoloji konusunda geri kalmamak icin Darpa'yi kurdular. Bugun cebinde tasidigin telefondan uydudan yerini tespit etmesine, kamerana erismesine, mikrofona erismesine izin verdigin Google Darpa'dan finansman aldi. Adam istiyor ki dunyada bu kadar bilgiyi elinde tutan sirket kendi ulkesinin sirketi olsun. Eskiden karakolda falakayla arkadaslarini sorarlardi. Simdi facebook'ta yaziyor. Kimle nerede yemek yedin, onun hangi gorusunu begendin falan hepsi ellerinde. Senin de izninle, hatta bazen uste odedigin parayla. Iron Man filmlerinde Amerikan girisimcisi "dunya barisini ozellestirdim, daha ne istiyorsunuz" diyor. Istihbarati ozellestirdiler bir nevi. Tabi agir, derin istihbarati degil ama bu tarz genel bilgiyi, Patriot Act'i de kullanip veya sirketin sunucularina bir acigi kullanarak baglanip sak diye cekebiliyorlar. O imza benim degil diyemeyecegin parmak iziyle banka hareketleri, ben onu gormedim, bilmiyorum diyemeyecegin goz takibiyle neyi gordugunu goren makineler. Butun bu data tek bir yerde toplaniyor. Oruntu tanimayla (pattern recognition) bunun uzerinden analiz yapip "su adam muhalif, su adam su orgutle gorusuyor, su adam onlara fon aktariyor" diye her turlu orgutlenmenin semasini cikartiyorlar arka planda. Hatta gittikce bunu otomatiklestiren yapay zekalara dogru ilerliyorlar. Sana yuksek islemci gucu satacagina basit terminal cihaz satiyor, hem verini cloud'da tutuyor, hem de dev islemci tarlalariyla, herseyi goren, bilen, anlayan bir yapi olusturuyor. Yani bu teknoloji cok tutmaz herhalde dedigimiz bazi seyler, arka planda "bu isimize yarayacak veri saglayabilir" diyen buyuk abilerce desteklenip uzun sure piyasada tutulabiliyor. Ustunde 360 derece kamerasi olan drone'u uzaktan kontrol eden yapay zeka olsun, bir insan da uzaktan baglanip VR ile oradaymis gibi hedef isaretleyerek yok et komutunu versin demek icin gerekli tum teknoloji tek bir sirketin elinde. Robot alanina yaptiklari yatirimlarla bunu pekistirdiler. Yeni nesil sensorler ve goruntu isleme teknolojileriyle bir adim oteye tasiyorlar. Finansmanini da bizim cep telefonuna odedigimiz parayla yapiyorlar. Endustriyellesmis dunya, buzdolabi ureten devleri tank uretecek sekilde evrilmeye iten dunya savasiyla militarize endustriyellesmeye gecti. Ayni donusumu bugunun teknoloji firmalarina yaptiracak bir dunya savasinin sonuclarini tahmin edebilirsiniz. Facebook'un gunes panelli dev ucaklar ile internet sunma projesini kapali bir iletisim agi ve bu drone'lari tasiyan bir ulastirma agi haline getirdiginde adamlarin yapabileceklerinin siniri yok. Biz iceride birbirimizi yerken, disarida adamlar bugun oyun oynayan cocugun yuzunu guldurecek, yarin ayni cocugun hayatini koruyacak teknolojileri alttan destekliyor. Haberimiz bile olmuyor. Ben "bu telefon bana hediye geldi" diyen bakan gordum. Bu isler bu kadar kolay olmamali ama oluyor iste. Telefonun icindeki islemciye uzaktan ulasip adamin ne veri topladigindan haberin bile olmuyor. Goz takibi de yapsin tabi, bilekteki saatten de nabzina baksin, bakalim kime yalan soyluyorsun.

Acer gibi markalar monitorlere eye tracking eklemeye basladi. VR'da eye tracking'in getirdigi bir performans avantaji var cunku gozunuzun odaklandigi yeri net goruyorsunuz, geri kalan bolumu bulanik goruyorsunuz, orada goruntu kalitesinden kisarak performans arttirilabiliyor zira bu degisikligi farketmiyorsunuz. VR icin calisan driver ekipleri bu tarz teknolojilerin altyapisini hazir etmis durumda, yeni nesil kartlarin mimarileri bu tekniklerle uyumlu (ya da en azindan iddialari o). Teoride, ozellikle buyuk monitorlerde, g-sync iceren bir monitorde duzgun ve hizli eye tracking olur ve GPU g-sync modulu uzerinden haberlesip baktiginiz yeri en yuksek kalitede, net gorus alaninizin disina dusen bolumu dusuk kalitede (bulanik) cizerek ekrana gonderirse, ekranin da g-sync ile bunlari cizildigi hizda panele yansitmasi ile, hem kalitenin algilayabileceginiz en yuksek seviyede olmasi, hem performansin sadece buna degecek yerde islem gucu kullanarak yuksek tutulmasi, hem de ekranda daima akiciligin saglamasi mumkun olacaktir. USB-C gibi yeni standartlar uzerinden yuksek cozunurluklu 144hz IPS panelli monitorlerin yolda oldugunu gorduk. Tum bunlarin bir araya geldigi bir monitor aldiginizda muhtemelen piyasada eye tracking'in de yardimiyla onu hep yuksek hizda besleyebilecek HBM2 kartlarin olacagini tahmin edebilirsiniz. "4K 120hz IPS gaming artik mumkun, vay be nvidia nasil akil etti bunu, uf sahane" diye basliklar atacak "bilim adamlari saskin" basininda da bunlarin gelisini gorenler olduguna eminim ama anlasmalari geregi iceriden de az bucuk bilgi aldiklari icin NDA'larla agizlarini kapali tutmak zorunda kaliyorlardir. Haliyle kimse "4K 120hz monitorler yolda, simdi piyasaya sunulan urunlerimizi almayin" diye basin bulteni gondermez. Bu eye tracking ile foveated rendering'in ise yaramasi icin VR'daki gibi, ya da bu dev ekranlardaki gibi, gorus alaninizin cogunu kapsayacak bir monitore ihtiyac var. Onunuzde 19inch civari ekranla tum panel gorus alaninizin ortasinda, net gorebildiginiz alandayken bu teknolojinin bir faydasi olmayacaktir. Zaten o boyutta monitorlerde 1080p cozunurlukle isinizi goreceginiz icin boyle bir ihtiyac da olmayacaktir. Sanirim 15 inch crt'de aldigim (amator) multiplayer performansini bir daha hic bir seyde yakalamamis olmami bu odak alani icinde kalma ve dusuk gecikmeli net goruntuye baglayabilirim. Oled'leri deneme sansim olmadi. Gidim gidim veriyorlar teknolojiyi. Alicisi var nasilsa. Beklemek istemeyenin tercihi de yanlis degil, bugun piyasada gucunun yettigini alir, yarin sen 4K 120hz alirken elindekiyle idare eder, ertesi gun sendeki monitorun daha gelismis yeni modelini alir. Parasi varsa ucunu de ciktigi gun alir. Yanlis tercih yok, bir sonraki teknolojiyi bilmedigi icin kendisi icin dogru olani bekleme sansi olmamis tuketici var sadece. Sen mevcut teknolojilerle yarin ne yapilabilecegini biliyorsan, bugun oyununu alabildiginin en iyisinde oynamayi tercih ediyorsan o da dogru secim.

3840 x 1600 144Hz IPS USB Type-C. Yeni monitor dedigin boyle olacak. Ama LG'nin kendi press release'inde yanlis bilgi yaziyor, mesela cozunurluk icin. Bir karisiklik var mi diye merak ediyor insan. 34 inc'lerde fiyat 600-700$, biri flat, biri curved. Onlarda cozunurluk nedir goremedim. 16x9 iki excel tablosunu yanyana acinca cok guzel is goruyor, filmlerde ve dizilerde, muzik ve youtube videolarinda standart, oyunlarda destegi standart. Bu daha genis formatlarin bu kadar ilgi gormesi sasirtici.

SE kullaniyorum, memnunum. Benim icin tasarimda ideal noktada. Daha buyuk ekranin gerektirdigi gibi iri degil, ustundeki kulaklik cikisina kaliteli kulaklik baglayip elde ettigim sonuc ideal, bu parametreler icinde olabilecegi kadar ince. Icindeki donanim herseyi akici, canavar gibi yapmasini sagliyor. iPhone diye bildigimiz tasarimin zirve noktasi. Ondan sonra cikan cihazlar SJobs sonrasi Samsung'a cevap yetistirme telasiyla modaya uyulup yapilmis urunler gozumde, bana pek hitap etmiyor. Muhendislik harikasi ufak boyutta cihaza ozellik ve tum gun gidecek sarji sigdirmakti, sonra bir gormemislik trendi basladi, bitecek gibi de durmuyor. Apple da yazik, urunun irisini cikarsa dalga geciliyor, ufagini cikarsa dalga geciliyor, aynisini cikarsa isteklere kulak vermedi deniyor. Insanoglu boyle bir sey. Note 7 aldim, GearVR icin. Donanim lideri firmanin urunu ama menusunde gezinirken bile arada bir kasildigini hissediyorum, iPhone'daki akicilik yok. Tahmin ediyorum ki yazilimdan kaynaklanan, herseyin duzgun optimize edilmemesinden kaynaklanan bir durum. iPhone'daki touch response da yok. Sasirdim acikcasi, boyle olmasini beklemiyordum. Steve baba "tasarim nasil gozuktugu degil, nasil calistigidir" diyordu, her urununde belli bir kalite oluyordu, millet hala Apple'i cici bici firmasi olarak goruyordu. Adam eline aliyor baska markanin telefonunu, menude gezerken bile takildigini o da goruyor, arada o uygulamayi acayim diye bastiginda takilip beklettigini goruyor, uygulamanin cakildigini goruyor ama icinde daha cok ram var diye bu daha iyi diyor. Insanoglu boyle bir sey.

GearVR inceleme yapabilmem icin karsilastiracak Vive olmasi lazim. Kisaca videolar icin harika cunku Vive'in asil avantaji olan positional tracking videolarda zaten ise yaramiyor, videolar 60fps oldugu icin Vive'in 90fps avantaji da onemli degil, bir de alip obur odaya, yataga, cantanda yola, arkadasa goturebilecegin, tasinabilir bir sey oluyor. Sd card'a at videolari, oculus video app'dan izle seklinde basit kullanimli. Oyunlar herobound gibi buna gore tasarlanmissa, vr kart gibi arcade tadiysa gayet keyifli. Adil olmak gerekirse bunu Vive degil, cepte casual gaming'le karsilastirmak lazim, o zaman olaganustu denebilir. Elde ufak ekrandan ortama isinlanmaya geciyorsunuz. Eksilere gelince, Vive henuz kullanmadim ama DK2 kullandim, Vive'in ona gore ne kadar gelistigini biliyorum, aralarinda ciddi fark oldugu suphesiz. Room scale, elde kumanda, sadece kafani cevirdiginde degil mesela onunde duran objeye kafani yaklastirip yakindan bakinca da goruntunun olmasi gerektigi gibi degismesi... 90hz ile low persistance da sadece akicilik icin iyi degil, goruntunun netligi, kafayi hareket edince bir cesir ghosting olusmamasi icin de iyi. Tum bunlar haliyle Vive'i bambaska bir cihaz yapiyor. Oyunlarda da yukun cok oldugu yerlerde bir tekleme olabiliyor veya herobound gibi iyi optimize edildiyse bile PC akiciligi ve goruntu kalitesi yok haliyle. Ama yine de keyifli tabi. "Zaten uyumlu bir telefonum var, Vive ve iyi ekran kartina butce ayirmaya niyetim yok, VR'a ucundan bulasmak icin bunu alsam keyifli olur mu, yoksa tra$ mi" sorusunun net cevabi "al hocam". Sirf bedava oyunlar, bedava videolar bile oyalar. "Birine butce ayirabilirim, ne o gormemis gibi hem Vive, hem GearVR" diyene cevap belli, Vive hem en gelismis cihaz, hem en gelismis oyunlar orada, hem de kablosuza cevirme acisindan onu acik. "Ikisini de alsam GearVR'i niye aldim der miyim", diyene bence cevap hayir. Oyun oynayacaginda Vive'da takilirsin, videolar icin GearVR kullanirsin, cantaya atar istedigin yere goturursun, arada casual game'lerden de ayri bir tad alirsin. "Google'dan buna rakip gelir mi" sorusuna cevap evet. Positional tracking'i de kotaran alternatifler cok da gecmeden piyasaya gelecek, Oculus'un mobil VR'da platform olarak tekellesmesine izin veremezler, yarinin teknoloji lideri olup kazanmak icin bugun arge'yi cebinden verip, gerekirse zarar edip bu piyasaya girmek zorundalar.

Yeni GearVR'a Leap Motion eklenebilecegi onaylandi: http://uploadvr.com/gear-vr-hand-tracking/ Android SDK'lerini guncellemeleri ve paylasmalari halinde denenebilir. Ama daha onemlisi baska cihazlarin da bu isler icin kullanilabilecegi dusuncesini onaylamis oldular. LightHouse bedava. Pilli bir base station, iki el kumandasi ve GearVR'a USB-C'den takilacak, ustunde tracking kodunu isleyecek bir SOC barindiran bir cihaz GearVR'i bambaska bir sey yapar. Tracking kalitesi Rift ve Touch seviyesinde olur. Tracking yuku telefon islemcisinden kalkar. Basit ama tarz sahibi grafiklerle room scale VR mumkun olur. Oculus yine burun kivirirsa bunu HTC yapar, sonra Oculus da yine pasa pasa takip eder. USC-C barindiran, low level access'e izin verecek, oled ekranli tek smartphone Samsung'da degil.

Herobound tahminimden de iyimis. Nintendo VR'a girdiginde ne yapacagini hazir yapip vermis Carmack. Kimsede bas donmesi vs yapmadan, herkesin eline gamepad alip aninda adapte olabilecegi bir oyun cikarmis. Karakteri saga dogru kumanda ederken dur solda ne varmis diye kafami cevirip baktigimda yuzumde bir gulumseme oldu. Mekan grafikleri sabit oldugu icin canavar gibi tam hizda ciziliyor. Dikkat ederseniz animasyonlu karakterlerde performansin biraz dusuk kaldigini farkediyorsunuz. Rahatsiz edecek derecede degil tabi, sadece teknik detay. Konsol gibi, tek cihaza gore hazirlanmis deneyimler su ana kadar PC'de Rift ile kullanmaktan daha guzel bir tad verdiler. Bunu telefondan bozma yapmayi Carmack cok iyi kotardi, adamin asil becerisi dusuk donanim gucune sahip cihaza low level access ile son damlasina kadar performans cikarmak. Ama Intel'in duyurdugu hikaye gibi, sadece bu is icin tasarlanmis bir cihazla tasinabilir VR bunlarin hepsinden guzel olacak. Ister Intel, ister Sony, ister Oculus, ister HTC, ister Google, ister Apple, ister baskasi yapsin, bu tarz bir cihaz 2020'den once piyasayayi dagitacak.

Note 7 ile yeni GearVR gecti bugun elime. Ideal secim oyunlar icin Vive, videolar icin GearVR diye dusunuyordum, gorusum pekisti. Yatakta, koltukta, yolda falan kullanmak icin, kablosuz ve tasasiz GearVR, 360 derece resimler, videolar, 3D 180 derece videolar vs icin cok iyi cozum. Birkac aya kalmaz, millet yeni bir filmin promosyonu icin yapilan, o filmdeki muziklerden birinin 360 derece klibini hipnotize olmus gibi izleyip bu cihazi elden ele gezdirir okullarda. Arka siralarda oturan bir haylazin SD kartindaki muzir video da efsane olur. Butun cocuklar ister bunu. Egitim amacli basit bir oyun projem vardi, cok gecmeden o da bitecek herhalde. Tetris/lego arasi, scheduling ogretme amacli bir oyun. Bir yandan da arka planda log tutarak yapay zeka egitebilecek data topluyor. Birbiri ile celisen hedeflerle cok amacli optimizasyon ogretiyor oyuncuya, oyuncu ogrenip daha iyi sonuc elde ettikce onun hamlelerini takip eden yapay zeka da daha akilli olmayi ogreniyor. Bu ilk projede yapay zeka yok, sadece onu besleyecek datanin oyuncudan toplanmasi var. Tahmin ediyorum ki Google falan bedava dagittigi oyunlarla bu sekilde yapay zekasini gelistiriyordur. Ya da gelistirmek degil de, insanlarin takip ettigi pattern'leri ogretmek de denebilir.

Firestarter + It + Stand By Me = Stranger Things. Bir sikayetim yok tabi. Zamaninda cekilemeyen kalitede, ama yine o doneme ait gibi cekilmis. Cok da guzel olmus. Ama bu "Stephen King recommends" eserler aslinda ustanin golge yazarligini yaptigi isler mi diye merak ediyor insan. Oyuncularin tipleri bile o elle secmis gibi. King'in parmagi yoksa cok guzel saygi durusu yapmislar.

CRT'lerden deneyimim 90hz'in ustunde farki farketmenin oldukca zorlasmasi yonundeydi. Bu konuda iddilar 85hz civarinda gozun birkac kez tarayip daha yuksek bilgi edindigi icin daha net goruntu algiladigi yonunde. Cozunurluge anlik bilgi yani intraframe data, tazeleme hizina kareler arasi bilgi yani interframe data veya temporal resolution demek mumkun. Ikisinin arasinda denge noktasinin insandan insana degisecegi belli. Ama 4K 90hz teoride oldukca iyi bir denge noktasi. 1080p 144hz tercih ediyorsaniz, 8K 30hz tercih ediyorsaniz bunun genele uygulanabilir bir tercih oldugunu soylemek zor. 60hz ideal degildir belki ama iyidir. Ayni forumda 60fps iyidir diyorduk vaktiyle, insan gozu 30'un ustunu goremez diye sacmaliyordu millet. 90hz cok daha iyi tabi, ozellikle sabit tutabiliyorsaniz. Gecikme apayri bir konu. "Goruntuyu isleyeyim, kontrast'i ve rengi cilalayip parlatayim" diye araya gecikme sokan bir mod'da kullanirsaniz yuksek kare hizli monitor de gecikme sunar. Game modu olan ve bu tarz goruntu islemeyi kapatip goruntuyu oldugu gibi ve aninda yansitan bir mod kullanirsaniz TV de hizli calisir. Yeter ki boyle bir mod'a destegi olsun.

Cok guzel oldu bu. Piyasa sozde VR cakma urunlerle dolacagina Intel gelsin. Anlasilan positional tracking ve gesture recognition ile kablosuz VR yolda. Bunlar LightHouse veya muadili kullanan yeni GearVR'in ve HTC'nin benzer cihazinin ayak sesleri. Urun piyasaya geliyor, devler hazir olmayan urunlerini tanitmaya basladilar. Carmack bosuna "my secret weapon" demedi GearVR'a, Rift hikaye bunun potansiyelinin yaninda. PC'ye kablosuz baglanti yeterince dusuk latency ile oluyorsa, diger cihazlari ezip gececek, her yeni Note ciktiginda sozlesmeli aldiracak millete. Tek gereken USB-C ile aksesuar baglanabilme ozelligini kullanan tracking cihazi. Adam OTOY'da lightfield'larla hem bunu PC'den wireless kullanmanin deneyini yapti, hem lighthouse ile kullanmanin deneyini yapti. Millet ecis bucus bir seyler yapmaya calisirken, PC'de baba grafikleri en az kayipla compressleyip GearVR'a aktararak, kablosuz VR'in gorsel bolumunu matrix kivamina cekmenin altyapisini hazirladi. Belki de nvidia'nin HBM2 kullanan, hatta cift GPU'lu bir kartiyla ayni zamanda cikar piyasaya (GearVR ek aksesuari). Simdi milletin GTX 1080 ile bayildigi grafikleri sabit frame hizinda kablosuz VR'a tasirlar. GearVR'i takanin odada nerede olduguna bagli olarak, mekanlardan capture edilen lightfield formatinda datanin ilgili bolumunun cihaza stream edilmesi uzerine kurulu "orada olma" deneyimleri oyle oyun grafigi falan da olmaz, bildigin Matrix olur. Streaming altyapilari Rage ile basladi, yeni Doom ile zirve yapti, megatexture teknolojisi mantigini lightfield'a adapte edip GearVR'a gonderilen data formatini oradaki islemcinin kolay yiyip yutacagi, ekranin gorsel sadakat kayipsiz goruntuleyecegi sekilde hazirlayacaktir Carmack.