epi

Yaptiklari bir aciklama yok, tarihi belli degil ama otomasyonlu uretim tesisleribni kurdular, Knuckles'i kendileri uretiyorlar, yeni base station'lari uretiyorlar, hazirladiklari HMD'nin sizan resimleri mevcut ve ustunde Valve logosu mevcut: https://uploadvr.com/images-of-prototype-valve-vr-headset-leak/ https://uploadvr.com/valve-135-vr-headset-half-life/ Tabi 2020'e kalabilir, yani yukarida yazdigim sekliyle bu yil cikacak anlami cikiyorsa hatali olmus. Demek istedigim, SteamVR ekosisteminin yaygin HMD'si olacak urunun (isterse Valve'in prototipini takip ederek baska bir firmadan geliyor olsun) piyasaya eye tracking ile cikmasini dilerim ki bu ozellik PC VR'da standartlassin. FOV, cozunurluk, kablosuz baglanti vs kullanim kalitesini arttirmak icin onemli seyler ama eye tracking gibi hem performansa, hem kaliteye olumlu etki yapabilecek, hem de hazirlanacak icerigi ve yapay zekayi etkileyebilecek baska bir faktor yok. Tek bir sey degisecekse umarim bu degisir ama bu degisirse zaten FOV ve cozunurlukte artis da kolaylasir, hatta kablosuz iletisimi de foveated rendering'e gore optimize etme calismalari mevcut.

Varifocal lensler olmadan, odaklanilan derinlige gore alan derinligini saglamak icin goz takibi ve yapay zeka kullanmak hakkinda bir makale: Bu yil cikacak Oculus Quest buyuk gelisme olacak, VR'in kitlelere yayilmasinin ilk adimi olacak. (1) Bilgisayara falan para vermeden, kablo ile bir seye bagli olmadan, tek cihaz alip VR'a dalmak isteyenlere 6dof tracking ve el kumandalari ile eskiksiz bir paket sundugu icin, (2) arkasinda rift/go/gearVR'dan hazir saglam bir katalogla yazilim destegi ilk gunden iyi olacagi icin, (3) Facebook/Oculus gibi bir devin arkasinda olmasi hem teknik olanaklar, hem sermaye, hem pazarlama gucu acisindan guclu bir platform anlamina geldigi icin benzeri gorulmemis bir sey. VR'in Gameboy'u, Walkman'i olma potansiyeline sahip. Ilk Playstation'in piyasaya cikmasi gibi, ikincisi tabi daha cok tutacak. PC cephesinde ise Valve'in kendi hazirladigi VR seti bomba gibi geliyor. En buyuk dilegim bu sette eye tracking'in standartlasmasi. PC zaten grafikler acisindan mobil GPU'larin cok ilerisinde. Bir de foveated renderong kullanilirsa elde edilebilecek kalite mobille arayi acacaktir. Sadece detay seviyesi degil, ustteki videodaki gibi oyunun nereye baktiginizi biliyor olmasinin hem gorsellige, hem de oyun ici yapay zekaya yansimasi bu deneyimleri bir nesil oteye tasiyacaktir. Valve gibi yapay zekanin karakterle etkilesimi, yuz animasyonlar, oyuncuyu ortamin icinde hissettirmek uzerine kurulu bir gecmisi olan bir firmanin bu sekilde hazirlayacagi bir oyun muhtesem olacaktir. Alex veya Barney gibi bir oyun ici karaktere bir sey dedigimizde makul bir cevap vermesi, biz bir yere baktigimizda kafayi cevirip oraya bakmasi, bu etkilesimlere gore modern grafiklerle hazirlanmis yuzunun ifadesinin degismesi vs. nihayet mumkun. Google vs. sentetik ses/konusma konusunda ciddi yol aldi. Yapay zeka soyleneni anlayip cevap verme konusunda ciddi yol aldi. Bu tarz AI tabanli sanal karakterler konusunda calismalar mevcut Bu tarz gercekci tasarimlarin uncanny valley etkisi yaratip creepy oldugunu dusunenlerin stilize edilmis tarzlara yonelmesi mumkun. Bu tarzda karakterlerle yapay zeka etkilesimi uzerine kurulu sanal gerceklik icerigi calismalari da mevcut: Bunlarin hepsinin bir araya geldigi nesil biz oluyoruz. Locomotion falan dert etmeden, cihazin saglayabildigi en iyi predefined grafiklerle, bir odada oturup satranc/dama/tavla ve turlu kart oyunlari (+in-game paid content) vs oynadigimiz ve sohbet ettigimiz, Alexa/Google gibi bir altyapidan sorularimiza cevap vererek bize bir seyler de ogretebilen bir karakterle olusturulmus bir VR odasini ilkokullardan huzurevlerine kadar her yerde hayal etmek mumkun. Bunun ilk basit ornegini oyun icinde Valve'dan gorebilecegimizi umuyorum fakat sadelesmis grafikler ve cloud tabanli gelismis yapay zekayla Facebook'tan gelmesi de mumkun. Facebook Alexa, Cortana veya Hey Google'a bir alternatif sunacaksa bunu kanli canli karsiniza koymalari etkileyici olur. Hem bu yapay zekanin PR'i olur, hem Quest'in PR'i olur, Facebook icin basarili olur, VR icin faydali olur. Dedelerimiz at ustunde koyden kasabaya giderek hayata basladilar, radyodan aya inildigini duyarak devam ettiler, babalarimizin nesli de geldiginde televizyonu, bilgisayari ve nihayetinde torunlarinin nesliyle kitalararasi goruntulu konusmayi gorduler. Torunlara kesfedecek uzayin derinlikleri ve kendi yarattigimiz dunyalar kaldi.

Bu video artilarini da, eksilerini de guzel anlatmis. Filtreleme oncesi goruntu de videoya gorulebiliyor. Kabaca (sayilari salliyorum) kart 10 ray sikabiliyorsa, 100 pixelin nihai hali icin her karede o 10 ray'in gonderildigi yeri random olarak degistiriyor. O fuzzy, karincali goruntu her karede degistigi icin ust uste her karede olmasi gereken nihai goruntuyle ilgili ek bilgi edinilmis oluyor. Bu kareler arasi bilgiyi kullanarak, son karede ray gonderdigi 10 yerin arasindaki bilgiyle birlestirip kare icindeki bosluklari dolduruyor. Yani komsu pixellerin bilgisini sadece o karedeki ray gonderilen bilgilerle doldurmuyor, onceki karelerden gelen bilgiyi de kullaniyor. Bu yuzden sadece ray tracing donanimi degil, bu nihai goruntuyu hesaplayan (reconstruct eden) programlanabilir islemci kismi onemli. Eksileri onceki karelerden gelen bilgiler yeterli olmadiginda artifact olmasi (buna daha once Metro'da da dikkat cekmistim) ve kareler arasinda dramatik degisiklikler oldugunda (patlama vs) geciste hatalar olabilmesi, bir de goruntude bir yumusatma etkisi olmasi. Kucuk gorulebilecek bir gelisme degil. Videoda dendigi gibi, eskiden bunlar yuzlerce CPU bir arada kullanilarak yapilan efektlerdi. Buradaki gibi denoising algoritmalari ile bunu gercek zamanli calistirmak uzerine ciddi calismalar yillardir suruyor ama bugune kadar mumkun olmamisti. Bunu yeni bir isiklandirma neslinin ilk ornegi olarak gormek lazim, her nesilde kalite ve hiz biraz daha artacaktir. TNT'de gelen 32 bit renk ve 32 bit doku destegine "ya bunu kaldiracak guc yok" diyerek gecmek mumkun ama TNT gelmeden oyun gelistiricilerinin bu ozellikleri kullanan yazilim tasarlamasi mumkun olmuyor. GeForce256'la gelen per pixel shading'i o donanimda yuksek hizda elde edemiyorsunuz ama GeForce256 gelmeden bu ozellikleri kullanan oyunlar hazirlanamiyor. Burada da ayni durum gecerli. Nasil TNT2'de performans yeni ozellikler icin daha iyiyse (ve driverlar oturmussa), nasil Geforce2'de performans yeni ozellikler icin daha iyiyse ve driverlar oturmussa, RTX'lerde de ayni durum olacak. Tick-tock veya yeni mimari, ardindan refresh gozuyle baktigimizda genelde bir sonraki yeni mimariye kadar oyunlar eskisini kullanir hale bile gelmiyor. Ama bir yerden sonra ortalama oyunlar yeni mimariye gore hazirlanir hale geldiginde eskisinde calismiyorlar bile (veya calissa da donup bakmiyoruz). Iki yaklasim var teknolojide: 1. Apple: "bir seyi kullanilabilir olana kadar, iyi olana kadar piyasaya sunmuyoruz, ilk olmak onemli degil, olay biz piyasaya sundugumuzda basliyor cunku dogru zamanda, olgunlastiginda sunuyoruz". 2. Nvidia: "ilk piyasaya sunan, ilk hazirlayan, teknoloji lideri biziz, gelecek nesil yazilimlar bizim donanimimizda hazirlaniyor, driverlari ilk biz gelistiriyoruz, bir sonraki nesil donanimda yazilimcilardan aldigimiz geri donuslere gore optimizasyon yapiyoruz". Bunlarin ikisine de kufrediliyorsa sorun bu firmalarda degildir.

Quake 2, isiklandirma, eski tip vs. RTX tabanli path tracing: Bu da ayni projenin 20x0 serisi ile gelen ozellikler oncesi hali: Isiklandirmanin daha dinamik degistigi Doom 3 ile benzer bir demo gordugumuzde daha da etkileyici olacak. Simdiden not duseyim, en az 10 yil her yeni cikan kartla bu teknoloji ilerleyecek. (1) 60fps ustune cikmak mumkun olacak, (2) bu proje isigin ilk carptigi yuzeyden sekip ikinci yuzeyi aydinlatmasina izin veriliyorsa bu sayi artacak ve nihai goruntu daha gercekci hale gelecek, (3) ekrana sacilan isin sayisi artacak ve denoising ihtiyaci azalip goruntu daha net (daha az blurry) olacak. Her seferinde nvidia “simdi ray tracing daha iyi” diyecek, sikayet ekibi “hani nvidia ray tracing’i cozmustu” diyecek. Ama bu nesilde nvidia’nin ray tracing ile oyunu 60fps calistirarak diger tekniklerle elde edilen goruntu kalitesini asmis olmasi bunu yeni nesil grafiklerin baslangic noktasi yapiyor. Nasil GeForce 256 ile yeni nesil oyunlarin onu acildiysa ama 4-5 yildan once bunu gerektiren oyunlari gormediysek, nasil o zamana cok daha iyi kartlar ciktiysa ve nasil anca 10 yil sonra her oyun bu teknolojileri gerektirdiyse, ayni gecisi bu teknoloji icin de bekleyebiliriz. Yani satin almanin acelesi yok. Ama tatminsiz feryatci millennial kulturune kaptirip bu teknolojiyi gereksiz veya gimmicky sanmak hata olur. AI uniteleri buyuk ama aslinda RT uniteleri donanimda cok yer kaplamiyor. Nasil GeForce256’dan GeForce 2’ye geciste cift doku kaplama ozelligi geldiyse ilk RTX neslinden ikinciye geciste RT unitelerinin sayisini iki katina cikarmalari beklenebilir. O yuzden bir sonraki neslin ciddi miktarda daha iyi sonuc verme ihtimali yuksek. Kartin tamami ayni tutulup sadece RT unitesi sayisi arttirilarak ister hiz, ister kalitede artis saglanabilir. Oyun islemciyi %3 gibi komik miktarlarda kullaniyor. Tamamen GPU bound. Cozunurlugu dusurunce ray tracing ile 240 fps’lere cikiyor. Eger RT unitesi sayisi arttirilirsa, bottleneck oradaysa rahatlar, bottleneck denoising’deyse daha az agresif denoising gerekecegi icin yine rahatlar. Geriye ortalama oyunda 4K’da 60fps yerine 120fps verebilmek kaliyor. 4K’da hafiza ihtiyaci artiyor, orada sikinti yasamayacak kadar hafiza eklediklerinde buna erisim cok kanalli oldugu icin bant genisligi de artiyor. GPU uretim teknolojisinin izin verdigi kadar ROP sayisi ve yuksek saat hizi ile desteklediklerinde bu performans artisi elde edilecek. Muhtemelen iki-uc sonraki nesilde. Yani yeni bir teknoloji gerekmiyor, bu RTX mimarisinin ilk kartlari uzerine 2-3 refresh geldiginde 4K 120hz ekranlari tam hizda besleyebiliyor olacak (oyun ray tracing kullandiginda bile), sonra gelecek her yeni kartla ray tracing’in kalitesi artacak. Tum bunlar olurken AI unitelerinin yeniden programlanabilirligi ve bu kodun arka planda machine learning kullanan supercomputer’larla hazirlanmasi sayesinde ayni donanimi farkli sekilde kullanarak farkli grafikler elde eden driver’lar gorebiliriz. Bu gelisme arka planda paralel olarak ilerliyor olacak. Buradan akilli upsampling ile 4K vererek iki-uc nesil bekletmeden 120hz sunabilirler. Veya gercek 4K’de oyunun depth buffer’indan gelen bilgiyi kullanarak ara kareleri hesaplayan bir teknikle 60fps’den 120fps cikarabilirler, sonuc TV’lerin interpolation’i gibi olmaz, cok daha kaliteli olur. Bu teknoloji ile hazirlanacak yeni nesil oyunlara UE5 oyunlari diyelim. Bunlar geldiginde onumuze 4K 120hz monitor koyup ray tracing ile tam hizda beslemek mumkun olacak. Bugun RTX karti alinca bu gelecekten fragmanlar goruyoruz, hepsi bir arada olmuyor. Ama gunumuzun oyunlarini da en hizli calistiran kartlar bunlar. Fiyat abarti oldu, herkesin tadini kacirdi. Ama bu “UE5 oyunlari” piyasaya gelene kadar (1) Intel’den rakip kartlar ve AMD’den gec de olsa bir cevap gelecek, (2) eldeki eski kart stoklari eridigi icin yeni nesli yuksek fiyatlandirma ihtiyaci bitecek, (3) yeni teknolojinin arge masrafi early adopters’dan tahsil edilmis olacak. Fiyatlarda da bir normallesme beklenebilir. Benim param var ve ruh hastasiyim diyen bugun 4K 120hz ekran ve iki 2080 Ti alip nvlink ile baglayarak Quake 2 RTX denemeli (cunku ne YouTube’de gorebilirsiniz, ne markette bulabilirsiniz). Ben bu iki kriterden sadece birini saglayabiliyorum simdilik.

Shadow Quality: Max ile High arasinda gorsel degisiklik az, hafiza gereksinimi farki hayvani. Bende oyun Max secti, bence High makul. Shadow Cache: Bunu mutlaka acik tutmali, kapatmanin performansa etkisi cok. Zaten acik geliyor. DirectX 11 acik geliyor. 12’yi secince “performans artabilir” diyor ama bana biraz dusus oluyor gibi geldi. Oyunun son halinde tekrar denemeli. Digerleri keyfe gore degisir; Image Quality benim icin en cok fark yaratan oldu, sanirim internal cozunurluk carpani. Ekran cozunurlugu ve grafik kartinin modeline gore ayarlamak lazim, kart guclu ise 1.3 falan denenmeli. Field of view ayari var, en genis hali bile abarti genis degil. Display ayarlarinda Max-Min-Ave brightness’i monitore gore ozenli secmek lazim. FPS’ler disinda en sevdigim oyundu, modern hali guzel olmus. Preorder’lik. Bunu alan bunu da aldi: Unreal PT’yi denemeyen varsa goz atsin. VR destegi de mevcut. Yapan eleman sitesinden kaldirdi ama hala mega linkleri bulunabiliyor.

https://www.dsogaming.com/news/mod-enables-real-time-ray-tracing-rtx-effects-in-quake-2-for-the-nvidia-geforce-rtx-gpus/ http://brechpunkt.de/q2vkpt/ Bunu Doom 3'e de yapmalarini bekliyorum.

Devam oyununu bekliyorum, grafikler daha guzel, icerik de keyifli gozukuyor. Carmack ayrildiktan sonra eski id tarzindan da, dusuk gecikmeli yuksek fps’li motor teknolojisi ile oyunun verdigi histen de vazgecmeden cok iyi is cikarabildiklerini ispatladilar, saygi duydum.

ASUS ROG STRIX XG438Q 43″ 120Hz at 3840×2160 VA panel FreeSync 2 HDR HDR certified to DisplayHDR 600 Bu tarz modellerin yayginlasacagini ve bilgisayari ofis, singleplayer oyun, video icin kullananlarin cok ilgisini cekecegini dusunuyorum. + Ofis isleri icin 4 koseye 4 pencere snap ettiginizde 4 adet hd ekranli bir multi monitor setup kullaniyor gibi calisabilirsiniz ama dev bir spreadsheet acip sadece goz gezdirerek herseyi tek ekranda gormek de mumkun, o yuzden ofis kullanicilarinin ilgisini cekmeli. Icon'lar vs de Microsoft'un scaling ayarlariyla herseyin agzi yuzu bozulmadan, %100 scale'de kullanima uygun boyutunda olacaktir. Bu boyutta bir ekranin bir artisi da masanin ucuna veya masanin arkasindaki duvar sabitleyip, masada elinizin altinda bol yuzey alani olmasi ve ekranin arkaniza yaslanip yazilari okuyabileceginiz boyutta olmasi sebebiyle uzun sure bilgisayar basinda calistiginizda belinizin agrimasi ihtimalinin azalmasi (fazla yakin oturursaniz kafa cevirmekten boynunuz agriyacaktir, arkaniza yaslanacaginiz bir koltuk sart). 40 inch civari masa ustu icin gorulup denenmesi gereken bir boyut. Klavye ve mouse'u iki elinizin altinda olacak sekilde rahat yerlestirdiginiz bir masada onunuzdeki buyuk ekranin olabilecegi en makul boyut 40-43 civari. + Video ve resimler icin VA ekran siyahlar konusunda TN ve IPS'in ilerisinde, boylece kontrast yuksek. HDR 600 sertifikali, hem ortalama monitorden yuksek parlaklik sunacaktir, hem de sahnenin karanlik bolumlerinde de detay seviyesi iyi olacaktir. + Oyunlarda 4K'da bu boyutta bir ekranda onunuzde oyun dunyasina bir pencere acilmis oluyor, sizin elinizde bir silah olsa goreceginiz boyut ekrandaki karakterin elindeki silahla ayni oluyor. 4K'daki detay seviyesi de bu boyutta faydali olacaktir, ozellikle TV gibi cok uzaginda oturmayacaginiz dusunulurse. 4K'da 60fps verebilen ekran kartlari piyasada mevcut, Doom gibi oyunlarda performans daha da yuksek olacaktir, variable refresh rate sayesinde (AMD'de freesync acarak, nvidia'da gsync ayarlarindan aktif ederek) ekran kartinin basabildigi en yuksek hizda, akici bir goruntu ile oynamak mumkun olacaktir. - Ciddi competitive multiplayer oyunlari oynayanlar tum ekrandaki goruntuye hakim olmak icin 27 inch ve altinda kalmayi tercih edebilirler, TN'lerin dusuk response time'ini veya 240hz gibi hizlarini isteyebilirler fakat cogunlugun buradaki goruntu kalitesini tercih edecegini dusunuyorum. Insanlarin ekranin karsisinda oturmayi tercih ettikleri mesafe rahat oturduklari pozisyona ve gozlerinin en net gordugu uzakliga gore degistigi icin 32 inch'i daha pratik bulanlar olabilir. - Renklerde PG27UQ seviyesini beklememek lazim. VA ekranlar renk konusunda TN'lerin ilerisinde IPS'lerin biraz gerisinde, bu ekranda Quantum Dot IPS'lerdeki canliligi beklemememek lazim ama DCI-P3 gamutunun %90'ini verebiliyor, sRGB'nin asagi yukari tamamini verecektir. Bugun "TV ya bu" diye ciddiye alinmayabilir ama fiyatlar uygun oldugunda beklenenden cok daha populer olacak bence. Asus ilkbaharda piyasaya sunacak, fiyat henuz belli degil. Uzun suredik bekledigim bir ekran tarziydi (4K 120hz baglantili VRR buyuk ekran) nihayet Asus'tan geliyor, belki seneye Guney Kore'den ucuz alternatifler takip eder.

Joled Sony ile Panasonic’in ortak yatirimi. Videoda gorulen urun cesidi araba gosterge panellerinden metro reklam panolarina kadar uzaniyor. Arada 0.01ms altinda response time’i olan e-sports oyun monitoru de geciyor. HP, Dell gibi firmalar yeni OLED laptop'lar duyuruyorlar. Tahminimce Samsung QLED ve microLED ile OLED’in goruntu kalitesine rakip olmaya calisirken Sony, Panasonic ve LG yeni nesil akilli kontrolculer ile burn-in’i gidermeye calisiyor olacak. Samsung'un da OLED uzerine calismalari, hatta quantum dot process ile OLED'leri birlestirmeye yonelik gelistirme projesi mevcut ama piyasaya OLED urun sunma acisindan LG ve Joled basi cekiyor. Bu videoda OLED olarak LG C8 kullanilmis. Yeni C9 renkler acisindan da, parlaklik ust seviyesi acisindan da daha basarili. Siyah seviyelerindeki basarisiyla birlesince daha iyi goruntu kalitesi sundugu soylenebilir. "Ben QLED'deki resmi daha cok begendim" demek mumkun, renk/parlaklik/kontrast acisindan ikisinin birbirine yakin oldugu soylenebilir ama sonucta dusuk response time ile OLED farkli bir akicilik sagliyor. Anladigim kadariyla C9'da 4K 120hz panel var ve HDMI 2.1 kullaniyor, yani bu hizda besleyen bir kaynaga baglanabilecek transfer hizina sahip olmasi lazim ama input latency ne seviyede bilmiyorum. TV'lerde goruntu kalitesini yuksek tutmak icin panele vermeden once sinyali isleyen kontrolculer bu islem sirasinda gecikme yaratabiliyorlar. Oyun modunda daha az gecikme saglayan TV'ler son yillarda yayginlasmaya basladi ama genelde 30fps-60fps calisan konsollar dusunulerek tasarlaniyorlar, 120hz calisan bir PC monitoru gibi gecikmesiz olmayabilirler. Zaten bu yuzden ayni paneli kullansa da TV olarak degil, monitor olarak satilan, ona gore tasarlanmis Dell Alienware'in 55 inch modeli gibi urunleri bekliyoruz. Ama C9'u PC'ye baglayip dusuk gecikme ile calistirmayi deneyecek incelemelere de goz atmak lazim. Bizim onumuzdeki alternatiflerden TN, IPS ve VA’yi karsilastirinca VA en iyi siyah seviyelerini ve kontrasti veriyor, backlight acisindan tutarlilik IPS’ten iyi. IPS canli renkler sunuyor ve response time’i VA’dan iyi. TN oyuncularin ilk tercihi olabiliyor cunku response time’i en dusuk olan alternatif o ve en yuksek tazeleme hizlarina ilk cikan da bu paneller oluyor. OLED ise TN’den iyi response time’i, VA’dan iyi siyahlar ve kontrast’la, IPS’e rakip renkle sunuyor. Yani IPS’ler quantum dot ve full array local dimming ile renk kalitesini, kontrasti ve panel capinda tutarliligi arttirdiginda bile karsisindaki OLED TN’den dusuk response time ile daha az bulaniklik, daha akici goruntu sagliyor. Belki bu akicilik hissi latency'nin dusuklugunden daha cok OLED'de acilip kapanan bir backlight olmamasindan kaynaklaniyordur. “Cam gibi”, ekran degil onunde pencereymis gibi goruntu vermekte rakibi yok. Bu teknolojiyi 4K ve 120hz VRR ile birlestiren bir urun gormek bu yila kadar mumkun olmamisti, o yuzden bu urunun bir benzeri daha yok: Bunu native 120hz besleyebilen bir PC ile gormemek lazim, insani monitorune kusturur. Ayni ozelliklerde 32 inch bir model cikarsa ve burn-in ihtimalini yeterince dusuren bir kontrolcusu olursa borc icinde kalacagim. microLED’ler de OLED’ler gibi her pixel tek tek acilip kapanabildigi ve boylece tam siyah verebildigi icin, backlight kullanmadigi icin kontrastta OLED’i yakalayabilir ama pixellerin arasindaki siyah boslugun OLED’e gore daha buyuk olacagini, bu yuzden o organik goruntuyu yakalayamayacagini tahmin ediyorum. Uzaktan izlenen TV’de belki monitor kadar belirgin olmayabilir ama tahminimce goze yakin cihazlar icin hissedilir bir fark olur. Bu asamada sadece sahsi tahminim. Akicilik ve goruntu kalitesinin birlesmesinden dogan netligi ve dogalligi saglayan baska bir teknoloji yok ortamda. 240hz gibi hizlara cikmasina da bir engel yok. Ulasilabilecek zirve nokta potansiyeli acisindan benzersiz ama burn in sorunu cozulene kadar kullanisli degil. Bu yil duyurulan yeni urunler bu yonde olumlu adimlar atilmis olsa gerek diye dusunmeme sebep oluyor ama bizim onumuze gelmesi yine vakit alacaktir. O zamana kadar bu quantum dot / QLED ekranlarin fiyati da yuksek kalacak herhalde.

Bas karakteri Morty oldugu icin olabilir :P

OLED'ler burn-in sebebiyle korkutmasa zaten rakibi yok. Telefonlarda ayni problem o kadar yaygin gorulmuyor cunku telefon ekranini surekli acik tutmuyoruz. Yine de onlarda da surekli mesajlasanlarda mesela gorulebiliyor. OLED'lerde her pixel tamamen kapatilabildigi ve gecisler hizli yapildigi icin ne siyah seviyelerinde, ne de akicilikta esi yok. Ama QLED'ler daha parlak goruntu verebiliyorlar, renkleri (ozellikle kirmizida) nispeten canli olabiliyor. Aydinlik ortamda QLED'i tercih etmek mumkun olabilir. Icerigin orta seviye aydinliktaki kisimlari QLED'de daha belirgin, karanliktaki detaylar OLED'de daha belirgin denebilir. Multi oyun oynayan arkadaslar "yemisim siyahlari, zaten millet golgeye saklanmasin diye ben black level'i arttiriyorum" diyecekleri icin QLED'e dunden razidirlar. Isiga duyarli hayvanlar oldugumuz icin ikisi yan yana oldugunda kafa otomatik "parlaaaak" QLED'e donuyor ama OLED'in koyu tonlari basarili. Tabi bu demo videosu 4K 60hz HDR, 1 dakikasi 350MB. Gercek hayatta hala yok boyle bir icerik. Logan/Deadpool blu-ray'ini izleseniz 4K HDR olacak ama 60fps gibi akmayacak. 4K HDR 60fps oyun oynasaniz detay seviyesi film gibi olmayacak cunku oyunun detay seviyesi kullandigi kaplamalara bagli, kaplamalarin detay seviyesi de oyun studyosu konsolda da calissin diye hazirlamis. Ekranin verebilecegi ust kaliteyi gormek icin bu demo videolari iyi ama evde bu kaliteyi beklememek lazim. Sonucta burn-in endisesi tasimamak icin QLED su anda en iyi alternatif. QLED Samsung'un kendi Quantum Dot ekranlarina verdigi isim. Asus ROG Swift PG27UQ da Quantum Dot. Zaten o yuzden renk kalitesi yuksek. Bu ekranlarda full array local dimming da oldugunda goruntu kalitesi oldukca iyi oluyor. Parlaklik da yuksek. Su anda en iyi PC monitoru bu. Ama 4K 120hz Gsync HDR'lerin ilki, aktif sogutma iceriyor, sessiz ortamda fan sesi beni bozar diyenleri rahatsiz edebilir. Feci de fiyati var zaten. Ayni paneli kullanan Acer Predator X27 birazcik daha ucuz. 120hz diyorum cunku bunlar 144hz de kullanilabiliyor ama renk bilgisinin sikistirmali iletilmesi gerekiyor. Oyunda kisisel tercih meselesi ama masaustunde anlamsiz. Bazi yerlerde 4:4:4 renk icin 120hz'de tutun denmis, bazi yerlerde 98hz denmis, onu da not etmek lazim. Bunlarin belki pasif sogutmalisi gelip uygun fiyata dusene kadar OLED'lerin burn-in sorununun nispeten hafifletilmesi teoride mumkun. LG ve JOLED Inc. gibi yatirimi OLED uzerine olanlar bu yolu zorlayacaktir. Ekranda surekli degisen bolumlerde post-processing olmaz, boylece akici goruntude bir mudahale yasanmaz. Ekranda sabit kalan HUD, logo, Start Bar gibi bolumlerle pixel shift, low persistence, aydinlik kismak ve yeni post processing algoritmalari ile denetimci mudahale eder. TV kanali logosunu ekran akillica karartir yani, boylece izi kalmaz, HUD ise aydinligini kisar, hafif karincalandirir vs. Goze cok farkli gozukmeyecek ama arka planda organik malzemeyi hasardan koruyacak teknikler uygulanir. Niye bugune kadar uygulanmadi da bugun bunlar OLED'e uygulansin? Cunku bugune kadar baba televizyonu teknolojisiydi OLED, binlerce dolara alip "home theater sistemim bu, ona gore kullanilacak" diye kurallar koyan baba aliyordu. Simdi oyun ekranlarinin fiyatlari $2000'lara gelince "ula burada bize ekmek var" diye buraya giris yapip, PC'de OLED ekran kullanmanin zorluklarini asacak arge giderini goze almanin mantikli oldugu bir durum ortaya cikti. Grafik cizsen x ekseni zaman ilerlerken ust seviye oyun monitor fiyatlari yukseldi, kalite TV fiyatlarini yakaladi, adamin buraya yatirim yapmasi mantikli hale geldi. Karisinda bugun QLED, yarin microLED ile iki piyasada da tehdit eden bir teknoloji olunca ben OLED'den ekmek yiyorum diyen firmanin burn-in'le ugrasmak icin daha cok arastirma yapmasi anlamli oldu. Bir yandan ekranlara eklenen islemcilerin yetenekleri de yukseldi vs. Ekranda neyin logo, neyin sabit oldugunu anlayip sadece oraya akilli islem uygulayacak islemciler standartlasmaya basladi. O yuzden yeni OLED ekranlarda farkli sonuclar elde edilebilir. Peki sonucta OLED'ler PC kullanacak kadar burn-in problemini cozebilirler mi? Cok umutlu olmamak lazim. Ihtimal var, meraklisi oldugumuz icin paylasiyoruz ama muhtemelen QLED alip gecmek mantikli. Quantum Dot 4K 120hz HDR monitorler bu kadar pahaliya cikmasalardi "ya bi OLED'deki durumu beklesek mi" demenin hic anlami olmazdi, al "Asus PG27UQ, gec" denirdi. Bu monitor OLED gibi fiyatla gelince bakalim onun fiyati oturup belki sessiz modeli cikana kadar OLED'ciler ne yapacak dedim ama pratikte umutlu degilim. Q-dot 4K 120hz IPS'lerin fiyat/performans krali bir modelinin cikip cok ilgi gorme ihtimali daha yuksek. Lenovo Legion Y27gq 2560x1440 240hz 0.5ms response time %90 DCI-P3 Meraklisi icin TN panellerin en ust seviyesi herhalde bu oluyor. $1000'cik.

OLED’de burn-in problemi panelin dogasi geregi yasaniyor ama paneli suren kontrolcunun daha akilli davranmasi ile ihtimal azaltilabilir. OLED’leri oyun monitorlerinde ve laptoplarda kullanmayi planlayan firmalarda artis oldukca bu konuda arastirma/gelistirmenin olumlu sonuc verme ihtimali mevcut ama cok umutlu olmamak lazim. Simdilik QLED, yayginlasinca microLED OLED’e en iyi cevaplar ve burn-in endisesi olmadan kullanilabilecek en iyi ekranlar (renk ve kontrast acisindan). OLED’ler response time acisindan da cok iyi ama sanirim microLED’ler daha iyi olabiliyorlar. Malzemesi OLED’ler gibi organic degil, burn-in problemi yok. Gelecegin ekran teknolojisi diye soz ediliyor, kendi gozlerimle gorme sansim olmadi. Pixel density (Fill Factor) acisindan nasil oldugunu merak ediyorum, OLED’le yanyana sonucu etkileyebilecek bir kriter. Sanirim microLED'lerde bu oran dusuk.

Asus’tan 32-40 inch 4K-2K 120hz-144hz 3 monitor: https://techreport.com/news/34393/asus-shows-off-three-high-end-rog-strix-gaming-monitors-at-ces-2019 “TV la bu, bu boyutta monitor mu olur” durusundan “ufak ekrani fakirler kullansin” beyanlarina geri sayim 2019’da baslayacak herhalde.

Simdi ilk defa izledim de, hakikaten kotuymus yav. Keske izlemeden savunmasaymisim

Bravo, bence de harika. Ayni fiyat, ayni performans ama gereksiz teknolojileri cikarmislar, boylece daha ucuz veya daha hizli olabilir. Kart ferahlamis, boylece ayni performansi daha hizli verebilir. Mantikli.

Adamin cozunurlugu ve renk gamutu ekranin gerisinde kalmis. 4K 120hz VRR OLED nihayet. 32-40 inch’i lazim.

Ve teknoloji lideri AMD, nvidia’nin 2080’ine cevap olarak ayni fiyat, ayni performans ama variable shading rate destegi, ray tracing ve yapay zeka donanimi olmayan muhtesem bir urun sundu. (Fanlara kulak vermisler anlasilan) (Bu sefer tessellation tam olacak, ha gayret)

Genc ve 4-5 saat uykuyla yasayan halim burada olsa internet arsivlerinden eski forumdaki prequel yorumlarini kaziyip cikartirdi ama bizden gecmis; bu ulvi goreve hak ettigi vakti ayiramayacagim. Kelime oyunu yapma zaten cocuk filme at pisligi diyorsa.

Vay anasini arkadas, “savunanlar soyle haksiz, boyle haksiz”dan ne kadar cabuk “kimse savunmuyor”a gelindi. Savunan varsa da o illuminaticidir, fake news’dur da eksik kalmamis. Cunku herkes “SJW’ler cocuklugumu oldurdu” diye aglayanlara katiliyor... Film eksileri, kusurlari olan bir film, bana versen yarisini atar, degistiririm. Ama her Star Wars filminde gordugumuz, bayatlamis bazi seyleri de yapmadigi icin cesur adimlar atan bir film. Bana versen Attack of the clones’un da yarisini atarim, Star Wars boyle bir sey. Vaktiyle burada prequel’lerin de ustune kustunuz, bir ben savunuyordum. Star Wars fani olmak boyle bir sey. Gidiyorsun, izliyorsun, seviyorsun, ustune kusana karsi yapma etme yan salonda Justice League oynuyor diyorsun ama her filme kusan gercek fan, begenenler komplo teorisi. Gercek su: Disney Star Wars’u mahvetti diyorsunuz ama Lucas isin basindayken de Lucas Star Wars’u mahvetti diyordunuz, zaten adam o yuzden .ikerim dedi, Disney’e satti. “Disney killed my childhood” oncesi “George Lucas raped our childhood” vardi. Ben filmi cocuklarla dolu bir salonda izledim ve cocuklar filme bayildilar. Luke gencliginde bambaskaydi, simdi boyle umutsuz, karamsar bok olmus derken, donup bir kendine bakmak lazim. Cocuklar seviyorlar bu filmleri, film cocuklara yapiliyor. Siz de cocukken sevdiniz ilk filmleri, prequel’lerden beri isin kilicini omzunun ustunden atan Luke gibi ustune kusuyorsunuz. JJ ne yaptigini iyi biliyor. Ilk filmi redux yapip kotardi. Gelisme bolumunu ve gecmisle baglari koparma isini baskasinin sirtina atti. Simdi kurtarici olarak geri donecek. Ilk geldiginde evrende baska yonetmen mi yok Star Trek de Star Wars da bu adamin kucaginda denen adama “nowhere to go but up” bir durum teslim edildi, 42 yillik saga’nin finali gaziyla fanlarin elestirilerine kulak verildi diye sunarlar, afiyet olsun simdiden.

LG degil de nispeten dandik marka cikar diye bekliyordum. 2:33-2:40 arasinda dedikleri kadariyla nvidia "ayni monitoru Radeon kartina baglayin, ayni blinking (goz kirpma, acilip kapanma) olacaktir" diyor. Oyle bir durum olsa simdiye kadar duyulmaz miydi diye killaniyorum. Turlu monitor ureticisinden urun cekebilecek baglantilari olan sitelere bu konudan cok guzel driver testi yazisi cikar. High speed camera ile goruntu analizleri vs...

"Most divisive" "most polarizing" diye anilan filme "kimse begenmiyor" diyecekseniz size "filmi bu forumdaki uc-bes kisi disinda herkes begendi" diye cevap yazacak birini bulmak lazim ki guce denge gelsin.

Avengers izliyorsun, time stone'u verdikten sonra kisa sure icinde "we are in the endgame now", "we are out of time", "there is no time at all" replikleri geciyor. Vay be diyorum, Lost'a saydirmak gibi buna saydirmak da moda olmus olsa nasil yerden yere vurulurdu "gozumuze soktular" diye. "Son filmde zamanin disina cikmistik ya, o yuzden o olenlerin hicbiri olmedi" diye geri getirdiklerinde o kadar zaman Lost'a saydiranlar, o kadar "sonunu bekledik hologram cikti" diye Last Jedi'a saydiranlar "vay be ne film" diye Endgame'i izleyecekler. DC'nin igrenc filmlerini elestirmiyoruz bile cunku TV dizisinden beter kalitedeler. Ama Star Wars bozdu, cok bozdu. Her cikan filmde Star Wars bozdu dendi, 6,1,2,3 dahil, arada JJ redux yaparak kendi capinda yirtti elestirilerden, demek ki fanlara o lazim. Hem sadece gorsellikle olmuyor de, hem de eski filmin gorsel olarak yenilenmis halinden baska bir sey olmayan 7'yi degil, daha onceki filmlerden farkli olan 8'i elestir.

Bu monitorde nvidia'nin dedigi gibi Radeon'la da bu blinking oluyorsa helal, iyi monitorle kotuyu gsync uyumlu sertifikasindan ayirmak mumkun olacak demektir. Bu monitorde Radeon'la bu blinking olmuyorsa yuh, nvidia hem .icmis, hem de ustune tuy dikiyor demektir. Monitorun modelini taniyabilen var mi?

Urunun guzel yani nvidia’nin foveated rendering’i cozdugunun proof of concept’i olmasi. Yani gozun odaklandigi yerde 2X-4X supersampling, odak disinda kalan yerde mesela 0.5X (yari cozunurlukte) rendering yapip 1X performansinda 2X-4X kalite elde etmek pratikte de mumkun artik. Ama madem boyle bir teknolojiyi ekliyorsun, panel cozunurlugunu de yuksek tutman lazim ki bir ise yarasin. Vive Pro’ya para verenler zaten yanina 1080Ti koyuyor. Pro’da goz basina 1440x1600 cozunurluk mevcut. Bari bunu 1920x2160 gibi bir sey yap, SDE azalsin, netlik artsin, kalite artsin. Tercihen RGB kullan, lensleri de guncelle. Ama tabi o zaman seneye ne satacak. Neyse, ikinci nesilden beklentimi arttirdi. Valve’in The Lab’i yayinladigi ilk nesil tek goze 1Kx1K pentile idi. Ikinci nesil kendi urunleri muhtemelen 2Kx2K RGB olacak. Eye tracking donanimi seri uretimde pahaliya gelmiyorsa eklerler, fiyati cok etkileyecekse eklemezler, teknik bir engel olmadigini gorebiliyoruz en azindan. Nvidia tarafinda gerekli driver calismasinin hazir olmasi iyi. VR kullanicilari arasinda Vive %30 civari, Vive Pro %1 civari. Sacma fiyat cekmeseler Vive alan herkese Vive Pro Eye satabilirlerdi. Kar maksimizasyonu acisindan bakildiginda da HTC’nin yaptigi tuhaf. Customer loyalty acisindan da kotu, hepimiz alternatifi ciksa da kurtulsak diye bakiyoruz, halbuki “Vive Pro Eye’in sadece HMD’sini $450’a alip eski Vive setinizi update edebilirsiniz, ayni donanim ve performansta iki kat netlik” deseler herkesin ilgisini cekerdi, bir sonraki urunu ilgiyle beklenen bir marka olurlardi. En iyiyi isteyen %1 icin tek alternatif olmanin sagladigi yuksek kar marjini hedeflemek yerine marji ucte bire dusurseler satis belki 20 kat artacak ama ayni kafada devam edecekler herhalde. Fiyat duyurulunca anlayacagiz.

Rakiplere kiyasla asiri yuksek fiyatlari ve berbat musteri hizmeti sebebiyle uzak durmak istesem de urunlerinin ozellikleri ile aradan siyrilan HTC iki urun duyurdu. HTC Vive Cosmos Oculus Quest gibi inside out tracking ve benzer kumandalar. Farki (anlasilan) ister PC ile, ister mobil kullanilabilmesi. RGB dizilim. En net ekranimiz diyorlar. HTC Vive Pro Eye Bildigimiz SteamVR/Lighthouse tracking kullanan Vive Pro’nun entegre eye tracking eklenmis hali. Foveated rendering ile performans artisi iddiasinda. PC’de Valve’in kendi VR setini, mobilde Oculus’un Quest’ini beklemek daha cazip olabilir ama HTC iyi is cikarmis gozukuyor, en azindan fiyatlari duyana kadar...