epi

Ti AMD’den gelecek kartlari ve fiyatlarini bekleyecek herhalde.

Biri iceri hava cekiyor, digeri disari atiyor. “Siyah ve uzun olsun, iki yandan emmeli olsun, boyle biri o yana, biri bu yana” diye kart tasarimini planlayan arkadas biraz keyfe kacmis sanki. Evden calismanin yan etkileri herhalde. Fikir guzel tabi, GPU tarafindaki sogutucuya disaridan soguk hava bassin, CPU tarafindaki yukselen sicak havayi atsin. Ama boyut da artinca cok isiniyor herhalde diye killanmamak zor. Gerci yeni konsollar da oyle. “Kart hayvan gibi cunku en sessiz tasarimimiz, iki fan da buyuk ama ikisi de deli gibi donmuyor” derlerse guzel olur. edit: Kartin arkasinda bos slot istedigini sanmiyorum.

Hissesi costu. “Fazla mi degerli” deniyordu ama yariyil gelirleri beklenenin ustunde cikti. Bu gazla Arm’i alirlarsa yukselmeye devam da edecek gibi. Dunyada enflasyon beklentisi var. Parayi bir yere yatirmazsak eriyecek, faize yatirsak faizler dusuk diye herkes hisselere yoneldigi icin sisti. Hisselerde de teknoloji hisseleri guvenilir liman oldu. Multinational sirketler en a dusuk riskli oldu. Yapay zeka, server teknolojisi, evden calisanlarin kullandigi teknolojiler, 5G ile kullanimi artacak edge teknolojileri, evde eglenmek uzerine kurulu teknolojiler ilgi gordu. Nvidia bunlarin hepsinin ortasinda duruyor. Oyle olunca vaktiyle TNT zamanlarindan bildigimiz marjinal/underdog sirket burada herkesin duydugu bir isim haline gelmeye basladi. Arm’i alirlarsa birden hem mobilin de gobeginde olacaklar, hem de belki “dunyada en cok cihazda tasarimlari kullanilan teknoloji firmasi” haline gelecekler. Yukselmeden alinsa superdi. Millet “ya nereye yatiralim parayi” diye eline geceni hisseye gomdugu icin, Arm pazarligi portlemezse yukselmeye devam eder. Ama bu piyasanin olasi kotu haberlerle cokmesi veya nvidia’ya ozgu kotu haberler gelirse kacisin baslamasi riski mevcut.

Erteleme olacagini sanmiyorum (“ikinci dalga” feci vurursa ayri).

Kar amaci yok, gonullu girisim.

Yeni konsollar SSD’den veri transferini ihtiyaca gore anlik yapabilecegi icin sanal hafiza miktari artmis olacak. PC’lerde su anda ayni hizda SSD arayuzu yok. Olsa da anakarti yenile, SSD’yi yenile, Windows’un guncellenmesini ve API’in oturmasini bekle, oyunun uyumlu olmasini bekle... Olme esegim olme. Hafiza miktari bol olursa yeni nesil oyunlar yine PC’de hafizadan calisir, yine sadece ekran kartini yenilemek yeter. Ama adamlarin 2022’de de kart satmasi lazim, bol hafizali kartlari simdi standart yaparlarsa gelecekteki gelirleri azalir. Ayni zamanda bugunku karliliklari da azalir. GPU chip’i satarak para kazaniyorlar. Oyuncunun en iyi karta verecegi para miktarinin cogu hafizaya gidiyorsa ya Asus gibi ortaklarinin kar payi azaliyor (ki bu durumda o ortaklar rakibi tercih edebilir), ya da kendi kar paylari (aslinda her ikisi). O yuzden bu yeni kartlari 12GB ve asagisi ile kotarirlarsa ve yine de AMD’nin sunacagi alternatiflerin gerisinde kalmazlarsa karlilik acisindan ideal olur. Anladigim kadariyla tasarim kartin iki tarafina da ram cakacak sekilde yapilmis. Boylece 10GB sonrasi 20GB model, 12GB sonrasi 24GB modelin piyasaya gelmesi icin ayni tasarim ve uretim bandini kullanmak mumkun. Yani bu kartlari da gorebiliriz ama bunlarin duyurulmasi icin AMD’den gelecek kartlarin (yani rekabetin) nvidia’yi zorlamasi lazim. Daha gencken “i.ineler yine kar icin bizi .ikecek” gibi bir gorus acisiyla degerlendirirdim. Bu yasta farkli dusunuyorum. Sirket yoneticisinin sorumlulugu sirketi karli yapmak. Hissesini alan sahislara “siz bize guvenin, kazancli cikacaksiniz” diyor. Bu hisse sahibi sahislar da Girgir karikaturlerindeki gibi agzinda puro ile toplanti salonunda oturan kodamanlar degil. Yaslanip calismayi biraktigi zaman emekliligini finanse etmek icin disinden tirnagindan arttirdigini bireysel emeklilik planina yatiran tontos babalar, dedeler. Ortalama insan 401K hesabinda duran parasiyla fon aliyor, o fonlar bu sirketlerin hisselerinden bir sepetten olusuyor, o sirketler icinde teknoloji sirketleri su anda herkesin umudu. Yani noel filminde izledigimiz gecmis yilin hayaleti ile yuzlesen vampir sirket muduru hikayesi gercekten sadece hikaye. “Tamam lan, sizin istediginiz olsun, karliligi s.ktirediyoruz, onemli olan neseli olmak” deseler iki gunde batarlar, milletin emeklilik parasi batar, onlari yoneten fonlar batar... Yoneticinin yaninda calistirdigi muhendisten hissesini alan ihtiyara kadar herkese karsi sorumlulugu var, rekabet kosullari icinde karlilik acisindan en mantikli kararlari almak zorunda. Rekabet demisken, Intel bu nesil oyle cok ses getiremeyecegi icin yine madara olabilir ama olceklenebilir duzgun bir GPU mimarisi oturtabilirse aslinda buyuk basari. Daha once de 64bit’e gecmekte bir sure geri kalmisti, kuzey koprusunu entegre etmekte geri kalmisti, ondan once guc verimli tasarima gecmekte gec kalmisti. Yani dev olunca yon degistirmesi hep sancili oluyor ama gecmiste hep toparlamayi basardi. Bu yil ciddi bir urun sunamasa da olceklenebilir bir mimari oturtursa yine iyidir. Rekabet sart. Cift kutuplu olunca alttan ustten paylasiyorlar, uc sirket olmali ki rekabet olsun. Intel’i asil ARM vs zorluyor, o ayri. AMD’den gelecek kartlarin cok iyi olmasini bekliyorlarsa 20GB ve/veya 24GB kartlari da eylulde duyurabilirler tabi. Insan yeni nesil bir kart icin o kadar bekleyip belki para biriktirince hemen eskimesin istiyor. 1080 Ti 3.5 yili devirdi, daha da devam eder. Yeni alinacak kartin da hafizasi az olmasa iyi olurdu. Ama sistemdeki rami dokular icin iyi kullanacak bir mimari ile 12GB kartlar da iyi is cikarabilir. O isler icin yeni optimizasyonlar yaptilarsa Eylul’de onlari da overler. Bu kartlar gercekten de ilk GeForce’dan bu yana 21 yillik hikayenin geldigi nokta olacak. Single die, brute force yaklasiminin zirvesi. Bundan sonrasi chiplet’ler. 3dfx’in SLI/VSA ile yapmaya calistiginin tek islemci pakedine sigabildigi bir doneme geciyoruz. Nvidia’nin o geciste de kendisini ispatlamasi gerekecek. Hazir hisseleri yuksek degerliyken ve chiplet mantigina gecmenin yaratabilecegi zorluklarla karsilasmamisken ARM’i satin almaya kalkmalari iyi zamanlama.

Micron’daki bilgiden yola cikarak salliyorum: 3070 8GB, hafiza miktarinin darbogaz yaratmadigi durumlarda 2080Ti veya uzeri performans, 3080 10GB %20-25 daha hizli, 3090 12GB %40-50 daha hizli. Hepsi RT ve AI uygulamalarinda daha da hizli. Eldeki eski kart stoklari eridikce 24GB RTX Titan 2, 6GB 3060, AMD’den gelecek kartlara gore super/ti vs variantlari.

Ekran kartinizin nefesi HP Reverb G2’yi full resolution’da calistirmaya yetmiyorsa half resolution mod’unu secebiliyorsunuz. Yine de Oculus Rift S’ten iyi gozukebiliyor: https://youtu.be/-NT1GFgMsqw Rift S netlik acisindan ilk Rift’ten biraz iyi. Ilk Rift ve Vive cikarken sunlara adam gibi panel koysalar da gerekirse yari cozunurlukte calistirsak diyorduk, yok ekran kartiniz kaldirmaz diye yan ciziyorlardi. Bu ekranda screendoor effect daha az oldugu icin, hem yuksek cozunurluk, hem RGB dizilim ile pixellerin arasinda bosluk daha az oldugu icin kutu kutu pixel goruntusu yok. Yari cozunurluge dusunce netlik azaliyor, goruntu bulaniklasiyor ama atari salonunda TV’ye gozunu sokmussun gibi olmuyor Yani ilk VR setlerinin piyasaya ciktigi donemde denemis ve hala ayni PC’ye sahip olanlar icin bile G2’yi alip yari cozunurlukte calistirmak daha iyi sonuc verecektir. Araba/ucak/uzay sim icin bu cihaz su anda en iyi secim. Ama diger VR oyunlari icin Valve Index ve hatta Oculus Rift/Quest daha iyi hand presence sunuyor. Yeni Quest belki biraz daha hafif olur ama yine front heavy olacak gibi gozukuyor. Daha dusuk maliyetli bir cozum olacagi icin strap’inin saglayacagi konfor ilk nesli bile ararabilir. FrankenQuest modu bu nesilde de populer olacaktir. Millet Vive icin HTC’nin cikardigi “Deluxe” audio eklentisini Quest’e takarak hem sea kalitesini yukseltiyor, hem konforu. Aslinda Oculus boyle bir eklentiyi kendisi resmi olarak sunarsa en guzeli olur. Valve Index 120hz’de en akici goruntu, kumandalariyla en iyi hand presence ve parmak takibine sahip. Firma iyi support sagliyor ve kumandalarinda sorun cikarsa hemen yenisini gonderiyorlar falan da Turkiye’de o konu sorun olabilir. Sim icin en iyi cozum: HP Reverb. Kablosuz VR icin en hesapli cozum: FrankenQuest2020. Half-Life Alyx icin en iyi cozum: Valve Index (ama destek almak Turkiye’de zor olabilir). Ideal (ama farazi) cozum: Vive Index 2020 (G2 panelleriyle) + wireless adapter 2020.

3090 12GB 1TB/s olacaksa 10GB kartlar 0.8TB/s, 8GB kartlar 0.66TB/s olacak. Dusuk modellerde hafiza saat hizini da biraz dusururlerse 8GB’lik kartlarin hafiza hizi bugunun 2080Ti’ina denk gelir. Edit: Seneye de anlasilan 3090’dan %15 civarinda daha hizli hafiza ile 24GB model planlaniyor.

Mevcut serinin 24GB’lik Titan RTX’e kadar yolu var, yeni gelenler de muhtemelen oyle olacak. Ama ay sonunda hangilerini duyuracaklari belirsiz. Genelde tum seri bir arada duyurulmuyor, ust seviye 1-2 tasarim sonraya kaliyor, giris seviyesi de eski stoklar eridikten sonra geliyor. Tabi bu sefer farkli olabilir. Hangi firmada (TMSC, Samsung), hangi uretim teknolojisiyle (8nm, 7nm), ne kadar hafizayla (10GB, 12GB, 16GB, 20GB) uretilecegi konusu karisik. Tahminimce su anda rakip urunlerin performansini bilmedikleri icin her olasiliga gore bir cevaplari var. 10GB diye duyurup gerekirse 12GB’a cekecekler gibi bir soylenti de var. Belki 10GB’ligi duyururlar, 12GB’ligi AMD’den gelecek cevaba gore ya sonraya saklarlar, ya da farkli bir kart olarak duyururlar. Bir de ismin 30x0 degil 21x0 olmasini bekleyenler var. Hem GeForce’un 21. yili, hem RT ve yapay zeka destekli 2xx0 serisinin baslangici 20x0 idi, devami 21x0 olacak seklinde bir mantik. “21 gun, 21 yil” teaser’inin gaziyla dusunulmus. AMD chiplet mantigiyla acayip bir seri yapacak, nvidia yuksek guc gereksinimiyle FX serisi gibi kalacak diye dusunmek de mumkun, AMD AI gibi teknolojilerde geri kaldi, bu gidisle Voodoo4/5 ve GeForce 256 donemi gibi olacak diye dusunmek de mumkun. Son dakikaya kadar kartlarini gostermemeye calisiyorlar. Neticede bu seriyle ilgili herseyi 31 Agustos’ta ogrenemeyebiliriz

Vay anasini, ilk GeForce 256 cikali 21 yil olmus. Nvidia Ultimate Countdown basligiyla“21 gun, 21 yil” diye bir teaser yayinladi, 21 gun sonra GeForce 256’nin 21. yildonumunde (Agustos 31) yeni kartlari duyurmalari bekleniyor.

Tuhaf bir sekilde ben o atlama ziplamalari sevdim aslinda. Ozellikle havadayken birini vurup, iniste zamani yavaslatan power-up/upgrade ile baskasini vurup, shotgun’a eklenen meat chain ile kendimi dusmana cekip, glory kill ile bitirmek gibi oyuncunun keyfine birakilmis kombolar sonrasi oyun “kan gölü balesi” olmus. Yine de nedense tekrar oynamaktan bekledigim keyfi almadim.

https://youtu.be/M5XhV3YarKg Ilk expansion pack’in teaser’i.

Dunyada piyasaya cikis tarihini vermemisler, yil sonu diyorlar. Piyasadaki ekran kartlari HDMI 2.1 desteklemiyor, yeni gelen kartlar ve yeni konsollarda olacak bir ozellik. Yeni TV’lerde de kullanilip birkac yil icinde standartlasinca iyi olur, yoksa su anda maliyetine degecek bir faydasi oldugu supheli. Ben mevcut protokoller uzerinden low latency compression ile 120hz veren cihazlari bunlarla karsilastiran bir icerik gormedim. Gorunce de “uf, kosun hemen alin” demesini beklemiyorum. Ama yeni standartlarin gelmesi iyidir. Imkan olsa enseme taktiririm portunu, 48Gbps benim icin uc bir miktar. Fiber optic kablo satiyorlar bu hizlarda kullanmak icin. Ilk neslinde yeni teknolojiyi kullanayim diye bol para verip, sorun ciktiginda kablo mu dandik, ekran karti firmware’i mi guncellenmeli, ekran mi uyumsuz diye kufur yagmuruna baslamak da mumkun tabi.

Olsun, yeni urun gelsin, eskisi ucuzlasin, ikinci ele dussun. Aradaki farki goremeyecek yasa gelmeden sunlar alinabilir hale gelsin. TV’lerde low latency game mode ve VRR, monitorlerde 43inch falan derken aradaki fark iyice kaybolsun, seri uretim maliyeti dusursun.

Asus ROG’den HDMI 2.1 serisi bu yil sonunda geliyor. 4K 120hz, uncompressed, VRR. 27, 32 ve 43inch modeller.

“Machines making machines” (GPT-3) https://www.technologyreview.com/2020/07/20/1005454/openai-machine-learning-language-generator-gpt-3-nlp/ alinti: Others have found that GPT-3 can generate any kind of text, including guitar tabs or computer code. For example, by tweaking GPT-3 so that it produced HTML rather than natural language, web developer Sharif Shameem showed that he could make it create web-page layouts by giving it prompts like “a button that looks like a watermelon” or “large text in red that says WELCOME TO MY NEWSLETTER and a blue button that says Subscribe.” Even legendary coder John Carmack, who pioneered 3D computer graphics in early video games like Doom and is now consulting CTO at Oculus VR, was unnerved: “The recent, almost accidental, discovery that GPT-3 can sort of write code does generate a slight shiver.”

Flight Simulator (Digital Foundry’nin Hands-on videosu) https://youtu.be/AEkNQVWkgpc Bu oyun piyasaya ilk ciktiginda sadece WMR (Windows Mixed Reality) standardini destekleyecek. HP Reverb G2 mukemmel olur. Bu yil gelecek ust seviye kartlariyla bile ayarlari biraz kismak gerekir tabi.

Itiraz olmasi kesin.

Son rivayetlere gore nvidia Arm’a talip, SoftBank ile pazarlik halinde.

Checkerboarding ile DLSS karsilastirmasi: https://youtu.be/9ggro8CyZK4

Sonucta eldeki karti satayim, 1-2 ay kenardaki eski kart ile idare edeyim diyenler icin geri sayim basladi. (Yaaa, ne zorluklar cektik biz vaktiyle... Iki frag alamaz olduyduk madenciler yuzunden. Sonra hastalik vurdu fabrikalari, stoklar kurudu... Karneyle fps verilen gunleri hatirlarim. Sandiktan buhar gucuyle calisan karti cikarip kullandiydik ki eldekini cepheye gonderelim)

Rivayete gore kart Agustos’ta tanitilacak, Eylul’de farkli firmalarin kartlari piyasada olacak. Intel de Agustos ortasinda Xe mimarisinden soz edecegine dair bir tweet yayinlandi, sonrasinda sildi. Amd de yeni kartlarin konsollardan once gelecegini soylemisti, kartlar Eylul/Ekim’de bekleniyor. Onumuzdeki bir ay icinde resmi bir seyler gorecegiz. Baba bir tech demo da yapsalar da cekirdek citlatarak izlesek.

Simulasyon icin kullanilacaksa kusursuz. En net goruntu, digerleri kadar iyi head tracking. Diger VR oyunlari icin ilk setinizse gorsel kalite sebebiyle cok keyifle kullanirsiniz. Daha once Valve Index veya Rift kullandiysaniz parmak takibi olmamasi gozunuze batabilir (index kadar olmasa da Rift’te de kismi bir finger tracking mevcut) Fiyatina gore degerlendirince harika bir secim. Eski WMR (Windows Mixed Reality, MS’un standardini kullanan cihazlar) setlerinden farki (1) daha ergonomik bir kumanda tasarimina sahip olmasi, (2) kaskin ustunde eski modeller gibi 2 degil 4 kamerasi oldugu icin kumanda tracking kalitesi de daha iyi olmasi. O yuzden zamanin ust seviye WMR setlerini tavsiye etmeyenler bile bu seti begenebilirler. Index veya yeni Quest’e kablosuz baglanti gelirse “tuh niye bunu aldim” denilebilir. Yoksa guzel. Sim icin kullanilacaksa dusunecek bir sey yok, alip gecilebilir. Lens ustunden kamera cekimiyle oldugu kadar HP Reverb G2, Oculus Rift S ve Valve Index karsilastirmasi: https://youtu.be/v4wlEbD5vxk Lens ustunden cekimle HP Reverb G2’de Half-Life Alyx: https://youtu.be/vWhOA-PJAek Edit: Eylul’de 802.11ay standartlasirsa DisplayPort to 802.11ay veya HDMI to 802.11ay bir cihaz ile uncompressed video kullanarak low latency wireless PC VR mumkun olmali. Ama Oculus buyuk ihtimalle Quest’e baglanmak icin tasarlanmis bir USB dongle cikartacak, bagli oldugu port’un hizi ve Quest’in version’una gore compression kalitesini ayarlayacak.

Yukaridaki tahminleri dogrulayan goruntuler sizdi. Yeni Oculus Quest geliyor. Ilkine gore daha ucuz bir tasarim ama muhtemelen daha yuksek fps. Lenslerin yeni bir tasarim olmasi ihtimali var, oyleyse IPD ayari yoklugunu kismen telafi edebilir. IPD ayari olmadigi icin daha ucuz (ve hafif) bir tasarim olsa da netlik olarak simdiye kadarki en iyi Oculus cihazi olmasi mumkun. Ilk Rift ve Quest’te pentile OLED kullaniliyor, tam rgb olmadigi icin screendoor effect (SDE) yuksek. Rift S’te LCD kullaniliyor, RGB oldugu icin SDE dusuk, low persistence performansi da daha iyi (Goruntu guncellemeleri arasinda kendisini daha hizli kapatiyor) ama refresh rate ilk Rift’ten dusuk, cozunurluk Quest’ten dusuk. Bu cihazda ilk Quest cozunurlugunde ama ilk Rift gibi 90hz ve Rift S gibi RGB LCD bir panel kullanma ihtimalleri yuksek. Renkler ve kontrast da Rift S’ten iyi olabilir. Sonucta “simdiye kadarki en net goruntumuz” iddiasinda bulunabilirler. Eski Quest cok eski bir islemci kullandigi icin video over USB desteklemiyor (kabaca ifade ettim), bu yeni Quest muhtemelen Rift’in de yerini alabilir, kablo ile gecikmesiz kullanilabilir. Wireless baglanti icin yeterli bir standardi desteklerse etkileyici olur. Muhtemelen dusuk gecikmeli ve az kayipli compression uzerine deliler gibi calistilar, 5G uzerinden VR’in krali olma amaclarina da hizmet edecegi icin stratejik onemi olan bir konu. Tabi bu nesilde cost minimization sebebiyle sectikleri SOC’un nefesi yetmeyebilir ama uygun bir orta yol buldularsa wireless VR icin PC’lere baglanabilirse cekiciligi katlanir. Dis gorunumu PS5 ile uyumlu bir tasarim olmus, aslinda iki firma arasinda bu tarz bir isbirligi harika olur ama Sony’nin kendi VR cihazini uretmesi daha mantikli. HP Reverb G2’nin incelemeleri ve lens uzerinden alinan video goruntuleri yayinlandi. Tartismasiz en iyi goruntuye sahip PC VR seti. Konfor ve ses kalitesinde de zirvede. Valve Index kumandalari parmak takibi yapabildigi icin daha gelismis bir cihaz ama $400 daha pahali. Rift S HP’den $200 daha ucuz ama goruntu ve ses kalitesinde geride. Bu sonbaharda piyasaya en iyi goruntulu PC VR cihazi, onu tam kalitede surebilecek bir nvidia ekran karti ve en iyi stand-alone VR cihazi geliyor. Yine uretebildikleri ve fiyatin musade ettigi kadar satacaklar. Onumuzdeki 5-10 yildan beklentim wireless PC VR’da standardin oturmasi, PC’deki paralel islem gucundeki artis kullanilarak gorus alani icinde oldugu surece vucudun oyuna birebir yansitilmasi, eye tracking ve AI ile hem performans hem de kalitenin artmasi. Sonraki 5-10 yildan beklentim $100’a alabildiginiz, kendi basina kullaninca basit grafiklerle calisan ama 5G uzerinden abonelikle deli icerik sunan cihazlar ve icerik ile VR kullanici sayisinin katlanmasi.