epi

https://youtu.be/8MjqPIfanqc Ne YouTube kanalinin, ne videonun kalitesi hakkinda bir fikrim yok, SLI’da micro-stuttering guncel durumunu bilmiyorum ama sirf fps’ye bakinca 1080Ti SLI asagi yukari 3090’a denk gozukuyor. Pratik degil ama kagit uzerinde ilginc.

Yanlis anlamadiysam sanal disk olarak kullaniyor, isletim sistemi harddisk’mis gibi oradan okuyup system memory’e aliyor, GPU’nun ihtiyaci olunca system memory’den okuyup GPU’da hala bos olan hafizaya yaziyor. Yani sadece cok hizli bir harddisk ve az hafizali bir ekran karti gibi calisiyor. Simdilik. DirectStorage devreye girerse araya sistem hafizasi girmeden GPU kendi hafizasindan okuyup kendi hafizasina yazabilir

Yurtdisinda da stokta yok meret: https://www.nowinstock.net/computers/videocards/nvidia/rtx3080/ Yeni driver cikti, bakalim bi sey degisti mi. edit: Degismis gibi. Daha makul boost clock’lar, “artik cakilmiyor” diyen kullanicilar: https://new.reddit.com/r/nvidia/comments/j1ccfq/game-ready-driver-45655-faqdiscussion/ Belki simdi ikinci dalga stoklara gelir.

Aynen. Anlasilan yuk azken cok isinmadigi icin daha yuksek hizda calisabiliyor. Bosuna yuksek frekanslari zorluyor. 8nm degil 12nm olsa rahatlayacak kart Firmalara yeni driver gondermislerdir, herkes test edince piyasaya cikar.

AMD 7nm uretimiyle nvidia’nin 12nm 2080 Ti’larini yakalayamiyordu. PS5’i PC kasasi boyutlarina tasiyan mimarisinin irisiyle 8nm 3080’lari yakalamasi da zor olabilir. Multi chip tasarimlar da en erken 2021’de gelecek gibi gozukuyor. Ben pek umitli degilim. Surpriz yaparsa guzel olur diyorum ama adi ustunde, surpriz olur. “3080 kartin arkasinda tensor core’la gelecek” gibi tahminlerde bulunan kaynaklarin big navi tahminlerini pek ciddiye alamiyorum. Jensen bu performansta karti bu fiyata piyasaya sunarak AMD ya da konsollari degil, bu YT kitlesini tokatladi. Hic bir tahminleri tutmamis oldu.

Nvidia bu kartlari surpriz sekilde piyasada patlatmak istedi. AMD 2080Ti rakibi kart hazirliyordu, nvidia bu kartlarin islem gucunu son gune kadar saklamaya calisti. O yuzden MSI vb firmalara calisan driver’lar gondermediler. Sadece kartlari test eden ve gecti/s.cti diye ekrana sonucu veren yazilim gonderdiler. MSI falan karti bu yazilimla test edip hazirladi. Ama kartin sogutmasi falan canavar oldugu icin, sessiz ve serin calisabildigi icin nvidia driver’lari hazirlarken boost clock’larin da otesine gececek sekilde serbest davrandi. Kartlar ona gore test edilmedigi icin bir kismi sorun yasiyor. Bunu cozmek icin sadece driver’lari guncellemeleri bile yeterli olabilir. Kartlar garanti edildigi boost clock’ta duzgun calisir. Benchmark driver’larina gore saat hizi nadiren biraz dustugu icin belki 2-3 fps duser ama muhtemelen o arada yeni driver’larda yeni mimariye gore yapilacak optimizasyonlar onu karsilar. Sonucta bir sey degismemis olur. FE kartlarinda 2 adet array tipi kondansator var. Diger markalarin kullandigi board tasarimi farkli, yani referans tasarimi dedikleri FE ile ayni degil. Bu referans tasarimini kullananlar arasinda array tipi kond. hic kullanmayan da var, bir tane kullanan da var, 2 tane kullanan da var, Asus gibi 6 tane kullanan da var. Ilk tasariminda hic kullanmayan ama sonradan revizyon yapanlar da var. Yani eline driver’lar gecip biraz kurcalayanlar arasinda deneyimli olanlar “ben sunu soyle degistireyim de sorun olmasin” demis gibi gozukuyor. 2080 cikarken de sorunlar olmustu. Piyasaya baska hic kimsenin yapmadigi seyleri sunmak kolay degil. Yine de nvidia’nin bu driver’larda saat hizini bu kadar dibine dayamasi hata tabi. Gereksiz yere elestiri yiyorlar. Zaten millet “haha, nvidia fail” videosu yapip nemalanmak icin firsat ariyor.

Boost clock’ta sorun yok, “GPU boost” onun da ustune cikiyor, o zaman sorun oluyor (diyorlar). Pratikte kartlar 1700-1800 civarindaki boost clock’ta durmuyor, 1950-2000’lere cikiyor (degecek bi performans artisi da olmadigi halde). Agresif davranmislar.

Bi sey olmaz, 2 fps kisarlar. Hayvan gibi guclu kart. nvidia acisindan madaralik, o ayri.

O kartlarin da cakildigi haberi gelirse senlik olur. Driver’la falan cozebilecekler mi bakalim. edit: Belki kartlari oc edince performans artmiyor cunku zaten driver’lar “karti kaldirdigi en yuksek hizda calistirma” gorevini biraz fazla ciddiye aliyor, zaten karti zorluyor. Simdi onu biraz kismalari gerekecek ama hem problemin bu olduguna emin olmadan bir sey demek istemiyorlar, hem de “o gordugumuz benchmark sonuclari yalan mi oldu yani” dedirtmek istemiyorlar.

Burada bir liste yapmislar: https://www.reddit.com/r/hardware/comments/izmi1k/ampere_poscapmlcc_counts/?utm_source=amp&utm_medium=&utm_content=post_body Colorful, Gigabyte ve Zotac sikintili. Asus saglam. FE iyi, Evga’nin FTW modelleri iyi. Digerleri arada bir yerde. Palit gibi 5 poscap olan bu kartlarda boost frekansini biraz dusurmek gerekebilir veya gerekmeyebilir. 1 fps dusebilir, cok da onemli degil aslinda.

Asus TUF saglammis. FE da iyi. Bunlarda sorun gozukmuyor. Zotac’a mesafeli olunacak. Onda da bu revizyona boost clock’u dusuk tutan firmware cikartirlar, yeni model cikartip gecerler.

Henuz iki grafige baktim. Anlasilan 20x0 serisinin fiyat/performans oranini arayanlari da dusunme inceligini gostermisler.

Hey gidi id software.

Eline 3090 gecip saat hizini dusurerek test eden olursa cok ilginc olabilir. Saat hizi %10 civarinda da dusurulse performans pek degismeyebilir. O durumda bu serinin islemcilerinin ne kadar bandwidth verirsen o kadar hizli calistisacak kadar yuksek islemci performansina sahip olduguna, yani 3080’de 12 GB olsa 3090 seviyesi performans verecegine kanaat getirecegim (8K haric, orada hafiza miktari da 3090’a avantaj saglar). Eger 3090’in saat hizini dusurdugunuzde performans da cakiliyorsa 3080Ti gibi bir kart icin 12 GB’in yaninda ya GPU saat hizi artisi, ya da daha cok cuda core gerekir (taktim bu 12 GB’a). Yani 3080’de GPU hiz artisinin performans artisina donusmemesinin bir sebebi de zaten GPU’nun o hafiza genisliginin izin verdigi limitte olmasidir belki. Hafiza hizini da arttiralim deyince hatalar artiyor, EDR devreye giriyor, veri tekrar okunuyor, performans dusuyor (veya artmiyor). 20 GB olmasi durumu iyilestirmez, 320 bit’ten 352 veya 384’e cikarak (11 veya 12 GB) veri bandini genisletmek gerekir. 3090’da 384 bit (12 kanal) hafiza var mesela. 3090’in 3080’e gore performans artisi sadece %10 civarinda diye bir rivayet de var ama bana pek inandirici gelmiyor. Eger dogruysa uretim teknolojisinin gercekten limitleyici faktor oldugunu, nvidia’nin 7nm’e gecmeden bu kartlarin otesine gecemeyecegini tahmin etmek mumkun olur. Gerci henuz driver’lari sadece 3080’e gore optimize etmis de olabilirler, belki 3090 cikana kadar yeni driver da gelir. Sonucta 3090’i ustten alttan iyice incelerlerse 3080’i de biraz daha iyi anlayabiliriz.

Enerji verimliligi icin mimarideki optimizasyonlari derinlestirip GPU’yu limitlerine cekmisler, hafiza yuksek hizda calisirken gerceklesen hatalarda yeniden veri okumasini saglayan bir standart (EDR) oturtup hafiza hizini limitlerine cekmisler. Daha zorlayinca pek artis olmuyor. Hafiza hizini ite kaka yukseltince hatalar artiyor, yeniden okumasi gerekiyor; neticede o saat hizinda stabil calissa da performans kaybediyor. Voltaji dusurup 50-60W daha az guc ceker halde kullaniyorsunuz, sadece %4 dusuyor performans. Kart optimal degerlerinde geliyor gibi. Size iyi bir GPU denk geldiyse belki biraz daha hizli calisir diye driver’larina auto-overclock secenegi de koymus zaten, oraya bir tik atip sansinizi denersiniz. 3 guc girisi koyan onu herhalde marketing icin yapmis. “Bu kartta sinirlari daha da zorlayabilirim” diye dusunup aliriz diye dusunmus. 3090 bile 2 girisle calisiyor.

Sadece nvidia kartlari 12pin’le geldi, onlar da yaninda 2x8pin’den cevirici kablo ile geldi. Butun kartlar 2x8pin ile besleniyor. AMD’nin sizan kart resimleri bile ayni sekilde. 20 yildir surekli artti guc kullanimi, kendi anakarti, ram’i, CPU’dan cok is yapan islemcisi ile bilgisayar icinde bilgisayar gibi kartlar sonucta. 20-24 GB’lik kartlari alanlarin onemli bir kisminda muhtemelen 16GB sistem hafizasi olacak, ilk defa ekran karti ustunde sistemden cok hafiza olacak. Ceksin, normaldir.

Aynen. Oculus’da tracking’in rahatsiz ettigi kitleden bile olsaniz 15-20dk oynayinca rahatsiz etmeyebilir. Index’te saatlerce de oynasaniz sorun olmamasi lazim. Gorus alani daha genis, refresh daha yuksek. Kabloyu takmazsaniz en iyi deneyim ama kumanda bozulursa Turkiye’de garantisi sikintili olabilir. Hanim/cocuk da oynasin deyince Quest one geciyor. Kablo falan olmayan cihazda cizgi film tarzi grafiklerle basit oyunlar, cep telefonu oyununun icine girmis gibi, Beat Saber falan gibi muptela yapan arcade tarzla birlesince etkileyici oluyor. O tarz kullanimi hanim/cocuk yapsin, zaten 15-20dk oynarlar, bana sira gecince Half Life’i deneyeyim, onu da kablosuz yapayim derseniz su anda tek alternatif. Yeter ki yaziliminda bi serefsizlik yapip Virtual Desktop’i calisamaz hale getirmesinler.

Gule gule kullanin. 10x0 serisi veya altindan gelen herkes memnun olacaktir. FE’ler cok albenili gozukuyor ama sogutma sisteminin bir gicirtisi (coil squeak) mevcut. Baska markalardan kartlarin bir eksisi yok, belki o konuda artisi var. Gule gule kullanin. Dusuk cozunurlukte CPU darbogaz, ne kadar saglam CPU, o kadar performans. 4K ve ustunde GPU ve hafizasinin hizi darbogaz. Daha guclu CPU ile performans artmiyor. 3090 incelemelerinde durum degisebilir. Magazalara gostermelik 3-5 kart gonderilmis gibi bir durum yok, 100 kisinin kuyrukta bekledigi magazaya 85 kart gidince yetmiyor haliyle. Rekor satmasini bekliyorduk, cok buyuk bir surpriz yok. Bir kac ay once millet sivi sabun ve tuvalet kagidi bulamiyordu, hala o yildayiz. Bosuna durdurmadilar 20x0’larin uretimini. Online satislarda s.ctilar, o ayri. Preorder alip verification yaparak kisi basina 1 tane satsalardi 3 dakikada tukenmez, newegg’in server’lari cokmezdi. “Rekor kirsin, tarih yazsin, PS kuyrugunda birbirini bicaklayan oyuncular goruntusu bizde de olsun, klube giriste kuyruk ne kadar uzunsa o kadar cok kisi o klube girmek ister” kafasiyla o isi salladilar. (Ama tabi buraya kadar okumayan bana bu paragrafin aynisini cevap diye yazar).

Karti 50-60W az cekecek sekilde ayarlayinca performans sadece %4 dusmus. Sogutma saglam nasilsa, daya dibine, FE kartlari ureticilerin kartlarindan geri kalmasin demisler sanki. Bir de tabi Samsung’dan gelen uretimde her cip ayni dusuk voltajda stabil calismamis olabilir, o yuzden genel olarak yuksek tutmus olabilirler. FE kartlari yaninda Radeon’lar da, uretici kartlari da 90’lardan kalmis gibi gozukuyor. Albenisi yuksek de alamiyorsun iste Edit: Bot falan kullanip veya sansa denk getirip alanlar henuz eline bile gecmemis kartlari eBay’de $1000-2000’e satiyor. Millet de bu saticilari trollemek icin acik arttirmaya $50000 gibi fiyatlarla giriyor.

Hocam deneme sansiniz olursa super olur. Hic begenmemeniz de mumkun, muptelasi olmaniz da mumkun. Oculus’ta son denedigimde beni rahatsiz eden bir seyler vardi, baskalarini rahatsiz etmeyebiliyor. Kimi cok mutlu, kimi Valve’in LightHouse tracking’i olmadan ayni rahatligi bulamiyor. Oculus’ta takip kalitesi kameralara bagli. Cozunurluk bir yere kadar. Gerisi tahmin, duzeltme, jitter filtreleme vs. Bundan kaynaklanan milisaniyelik kusurlardan hic rahatsiz olmayacak insan da var, iki dakikada rahatsiz olacak insan da var. Yeni Quest’te islem gucu arttigi icin belki kalite artisi beklenebilir ama tracking icin kullanilan kameralarin cozunurlugu ayni, darbogaz orada olabilir. Adamlarin hedefi VR’i en cok kisiye yaymak. Kalite de ona gore. Valve’in hedefi ust seviye VR. Kalite de gercekten ona gore. Takip sistemi lazerler uzerine kurulu, performansli, isabetli, gecikmesiz. Aslinda kumandasi bozuldugunda yenisini edinmenin Turkiye’de zor olacagini dusunmesem ve boyle pahali olmasa Index’i tek gecerim ama durum bu. Edit: “Move fast, break things” Facebook satin aldigindan beri Oculus guven vermiyor. Yarin SteamVR’a baglantinin her yontemini bloke edip “Quest 2’yi PC ile kullanabilirsiniz ama sadece bizim store’umuzla” demeleri de mumkun.

20 cok. 12 olsun. Iyi kafa buldu bizle nvidia.

Founders Edition’da “coil squeak” oldugu soyleniyor. Farkli markalarin kartlarinda daha az.

Ghost Recon: Breakpoint 4K’da Ultimate Preset ile 11 GB gerektirdigi icin 2080 Ti one geciyor. Ayarlari Ultimate’den Ultra’ya kisinca 3080 %46 one geciyor. Bugunun tek ornegi, 1-2 yil benzeri gorulmeyebilir. Zaten yakin donemde cogu oyun presetlerini ayarlarken 3080’nin hafiza miktarini dikkate alir. Ama butun bu yeni konsol neslini hic ayar kismadan giderim diye dusunmemeli. Gerci 4K yerine 1440p kullaniyorsaniz yine sorun olmaz. Ray tracing’i hakkini vererek kullanan oyunlarda 3080’in 1440p 60fps aldigi dusunulurse ekran seciminde 1440p hala tercih edilecek anlasilan. Saglam grafikli oyunlarda 60fps, ortalama oyunlarda yuksek fps. Sadece path tracing destekli Quake 2 degil, Unreal Engine kullanan Bright Memory’de de ray tracing ve DLSS en yuksek ayarlarda tutuldugunda 60fps civari performans elde ediliyor. https://youtu.be/L3WW_uAeuy0 Kartta islem gucu yuksek. 12 GB olsa (384 bit veriyolu) 4K’da 3090’i yakalayacak, 4K’da omru biraz uzayacak (3090 yine “8K karti” olarak konumlanabilir). Ama AMD‘den saglam bir sey gelmezse yaza kadar 11/12 GB gormeyiz. 1440p monitor icin gerek de yok zaten. 1440p monitor kullanan, 2080 Ti gibi bir karti olanlarin beklemesi makul olur. GTX 1080 ve oncesiyle bekleyenler guzel performans artisi yakalar.

Kullanilabiliyor ama kabloyu dert edinmemenin ozgurlugu ciddi fark yaratiyor. Kablolu bir set olarak HP Reverb G2 tercih edilebilir. Goruntu kalitesi daha iyi olmali. Quest’i Virtual Desktop’la kablosuz kullanayim ama sift bu is icin yeni router almayayim derseniz, mevcut router’iniz dual band’sa, 5Ghz’e kendi SSID’sini atayip sadece Quest’in baglanmasina izin verirseniz 20-40ms gecikme ile duzgun kullanabilmeniz lazim. Son bir not: Aksesuarlardan elite strap’i almazsaniz rahat kullanamayacaginiza %95 eminim.

Half-Life: Alyx gibi PC VR oyunlarini kablosuz oynamanin yontemi Oculus Quest 2 duyuruldu. $299. FB VR platformunda kralligini kurmak icin ciddi fiyat kirdi. Goz basina 1832 x 1920 cozunurluk, RGB LCD, yani oldukca net goruntu verecektir. 90hz destegi mevcut. (Ilk nesil 72hz). 503 gram (ilki 571 gramdi) ve daha ufak oldugu icin konforlu acisindan daha iyi. Aksesuarlar arasinda iki adet optional strap var, biri uygun fiyatli, digeri oyun suresini uzatmak icin pil iceriyor. Pil iceren toplam agirligi onu arkasinda dengeli dagitmak icin de faydali olacaktir. Snapdragon XR2 islemcisini kullaniyor, ilk nesindeki 835'e gore 3-4 kat guclu. 6 GB hafiza (ilkinde 4 GB). Wifi 6 ve 6e destekli olmasi lazim. Oculus Link kablosu ile PC'ye baglayarak PC VR icin kullanmak resmi olarak mumkun. Bugun preorder’lar basladi, 13 Ekim’de piyasada. Bu mesajda PC'ye nasil kablosuz baglanabilecegini paylasacagim. Gerekenler: VR uyumlu bir PC ASUS RT-AX86U gibi Wifi 6 (802.11ax) destekli bir router. Virtual Desktop yazilimi Oculus Quest 2 Uygulama: PC'yi router'a ethernet ile bagliyoruz. Router'i access point modunda kullaniyoruz. 5Ghz bandinda, sadece Quest'in baglandigi bir baglanti kuruyoruz. Baska hic bir cihaz araya girmedigi icin kopma ve gecikme en aza indirgeniyor. Burada adim adim anlatildigi sekliyle bu cihazlarin ayarlarini yapiyoruz: https://arvrtips.com/virtual-desktop-on-oculus-quest/ Router ile ayni odada VR'a daliyoruz. PC isterse baska odada olsun. Performans: Linkte adamlar bunu ilk Quest ve Wifi 5 bir router ile yapiyor. 18-20 ms sabit gecikme oluyor. Quest 2’de daha dusuk gecikmeli wifi 6 destegi var ve XR2 islemcisi decoding'de de daha hizli. Gecikme 10-19 ms araligina inecektir. Oculus'un bir yildir "USB 3.0 fiber optic" Oculus Link kablosu ile sundugu goruntu 150 Mbps, cunku ilk Quest'te kullanilan Snapdragon 835 islemcisindeki decoder'in ust limiti 150 Mbps. Asus router 802.11ax 5 Ghz ile baglaninca 1 Gbps ustu sustained speed sagliyor (peak degil). Yani elde edilecek video kalitesi son bir yildir Oculus'un pahali kabloyla verdigi seviyenin ustunde. USB hala gicik bir port. Bu yontemin benzerini Wifi Dongle USB 3.0 kullanarak yaparim diye ise kalkisip arada 100ms'yi gecen gecikmeler elde edenler var. Eminim ayni sorun bazen Oculus Link kablosuyla da yasaniyordur. Internet hizinizin performansa etkisi yok. Isterse modem kapali olsun, Internet'i kullanmiyoruz. UYARILAR: 1) Henuz Quest 2 kimsenin eline gecmedigi icin bu yontemi deneyen olmadi ama ilk Quest'te sorunsuz calisan bir yontem, burada yeni donanim sayesinde daha da iyi sonuc vermeli. 2) Yil sonunda ASUS ROG Rapture GT-AXE11000 gibi 6Ghz bandi destekli (Wifi 6e) routerlar cikacak. O zamana kadar beklenebilir veya gunu geldiginde eldeki routeri satip bu urunler alinabilir. Arada fiyat farkina degecek bir performans farki olmayabilir ama teknik olarak biraz daha iyi olacak. Pratikte aradaki fark 1ms civarinda olmali. Belki apartmanda 6 Ghz bandinin 5 Ghz bandindan daha az kalabalik olmasinin bir avantaji olabilir. Gerci hangi kanalin az kullanildigini analiz edip router'i o kanala almak da ayni isi gorebilir. (Edit: Zaten kullanilan mobil islemcinin destegi olsa da Quest 2’nin wifi 6e destegi olmayabilir) 3) Bir gun bu is icin resmi bir cozum cikabilir, daha iyi olabilir. Eldeki router'i satar onu alirsiniz. 4) Valve Index icin kablosuz bir cozum cikarsa daha iyi olabilir ama kumandalari bozulabiliyor. Amerika'da bu bozuldu diyorsun, adam hemen yenisini gonderiyor, Turkiye'de oyle olmayacagi icin yuksek fiyatindan oturu tavsiye etmek zor. Zaten su anda mevcut kablosuz bir cozum sunmuyor. 5) HP Reverb G2'nin ekran cozunurlugu daha yuksek ama gorus alani da daha genis. Yani derece basina netligin ayni seviyeye denk gelmesi lazim. Yine de cift ekranli tasarimi sayesinde kullanilan ekranlari daha kucuk oldugu, dpi daha yuksek oldugu icin SDE (screen door effect) acisindan biraz daha iyi olacaktir. Ama henuz kablosuz kullanilamiyor. Bir de el kumandalari acisindan Oculus hala daha iyi. 6) Cihaz 90hz destekliyor ama yazilim henuz hazir degil, incelemelerde eski oyunlar 72hz calisiyor. Piyasaya ciktiginda (13 Ekim) experimental ayarlarla sistem uygulamalari 90hz calisacak, developer'lar uygulamalari guncelleyip onay aldikca 90hz'e gececek. Link'e gelecek guncellemelerle compression azaltilarak goruntu kalitesi arttirilacak ve 90hz'e gecis yapilacak ama bunlarin hepsinin oturmasi 2021'i bulabilir. 7) Ses cozumu cevrenizi duymanizi saglayacak sekilde tasarlanmis ama ses kalitesi dusuk. Kendi kulakliginizi kullanmayi tercih etmeniz mumkun. Kablosu kisa, bu is icin tasarlanmis bir Logitech kulaklik da mevcut. Quest 2 oldukca ucuz ama olmusken bu da olsun derseniz aksesuar ve oyunlara harcayacaginiz para yuksek olacaktir. Ekran kartina girmiyorum. Bir de third party aksesuarlar var, mesela gozlukle kullanmak istemiyorsaniz lenslerin uzerine oturmak uzere tasarlanmis receteli lensler alabiliyorsunuz. 8) Burada tarif edilen yontemle Rift Exclusive oyunlari da, SteamVR oyunlari da sorunsuz oynanabilecektir (yeter ki Virtual Desktop’in uyumluluk listesinde olsun). Yine de bir oyun aldiginizda SteamVR'da varsa orada alin, ileride farkli bir cozume gecerseniz oyuna erisiminiz kesilmesin. 9) Lensler gunes gormesin, cihaza kalici zarar verebiliyor. Kapali mekanda kullanin. Odada yansitici yuzeyler olmasi, cok gun isigi veya cok az isik olmasi tracking kalitesini etkileyebiliyor. 10) Router oturma odasindaysa Gorn oynarken televizyonu kirmayin.