epi

DLSS’i Unreal Engine 4 icin plugin formatinda yayinlamislar. Fizikler, saç, kumas simulasyonu icin de boyle plugin’ler yayinlamislardi, kullanilacaginin garantisi olmuyor. Ama bu seferki performans arttiran cinsten oldugu icin farkli olabilir. Yine de her oyunda ayri degerlendirmek lazim, gorsel kalitede oyundan oyuna farklilik olabilir. Isin ilginc yani bu DLSS surumu VR destegine de sahip. Calisirsa guzel olur. Darisi Unity’nin basina.

Apple $3000’lik goz basina 8K bir VR seti hazirliyor. Rivayet 2022 seklinde. https://www.theverge.com/2021/2/4/22266190/apple-vr-headset-ar-glasses-8k-displays-cameras-hand-tracking-details-report Valve Tobii ve OpenBCI ile brain-computer interface uzerinde calisiyor. Beta programi hedefi 2022 ilk yarisi. https://www.vrfocus.com/2021/02/tobii-valve-openbci-collaborate-on-galea-vr-brain-computer-interface/ Oculus Quest 2 guzel satti. Quest 3 uzerinde calisiyorlar. 2022 olabilir.

Ilk GeForce ciktiginda (1999) onun getirdigi pixel isiklandirmasi gibi ozellikler donanim olarak ikinci serisinde (2000) oturmustu. O ozellikleri kullanan Doom 3 ve Half-Life 2 gibi oyunlar 2004’te gelmisti. Ray tracing isiklandirma modeli piyasaya yeni geldi. 30x0 serisi ile bu yil performansi oturdu. DLSS de oyle. Ayni yil icinde bunlari duzgun kullanan kapsamli bir oyun cikmasi buyuk basari. 3090 ile ray traced global illumination ve yapay zeka tabanli cozunurluk yukseltme acarak yeni bir grafik neslini gormek mumkun, eskiden olsa bunu 2023-2024’ten once goremezdik. Tech demo gibi icerigi dandik oyunlarda gorurduk belki ama boyle bir projede goremezdik. Ustelik bunu yeni kartlarin bulunamadigi (beta testleri etkilemistir), millet ilk kez evden calistigi icin verimliligin dustugu cilgin bir yilda yaptilar. Oyun yamalarla 2021 sonu toparlarsa basari olur. Bu tarz yeni nesil grafik sunan oyunlarin icerigi tirt olabiliyor, bu oyunda icerik de dolu oldugu icin nihayet upgrade yapabilenlerin deneyecegi bir oyun olur. Yamalarla toparlamazsa hayal kirikligi olur ama buna izin vereceklerini sanmiyorum. Basarili ve kulturel etkili bir marka yarattilar, buna sahip cikarlar.

RTX 3060, 12GB, $329, subat sonu. 3584 “Cuda cores” (3060Ti’da 4864, 3070’de 5888, 3080’de 8704) 192-bit veri yolu ile 408Gbps bant genisligi (3060Ti’da 448, 3070’de 448, 3080’de 760).

Uretimi maliyetli, OLED veya QLED yaninda ucuz kaliyor. Seri uretim ortalama maliyeti dusururse bir kac yila kadar goruruz, yoksa uzun surer. Samsung Neo QLED serisinde mini LED olacak, microLED degil. Hatali bilgi paylasmisim orada, duzeltiyorum.

Samsung bunu “The Wall” ile duyurmustu. Bu yil once 100inch civari TV’lerle geliyor, OLED’den biraz yuksek fiyatli konumlandirirlar herhalde. Yil sonuna dogru daha ufak ebatlara inmeye baslayacak. Nispeten pahali monitorlerde gormemiz 1-2 yili bulabilir. O zamana kadar belki Cyberpunk gibi birkac oyunda RT GI ile 4K 120hz’e nefesi yeten GPU’lar da gelir. Samsimiz varsa simdi 3070/3080 ve iyi bir monitore para harcayanlar 2-3 yil sonra bu tarz bir upgrade’den tad alabilirler. O zamana kadar iyice oturur, kusurlari giderilir. Millet 8K pesinde olur, 4K120hz hem fiyat olarak, hem performans olarak standartlasir. Sansimiz yoksa 5-6 yil daha fiyatini yuksek tutarlar. Biraz rekabete bagli. Ne alayim diyene siyahlar icin VA, renk icin IPS, pro oyun icin TN, oyun icin ya siyahlarindan biraz feda etmis ve rengi IPS kadar canli olmayan VA, ya da siyahlari onun kadar iyi olmayan bir IPS, para varsa hem siyahlar icin hem de altyazinin beyazinin ekranin siyahina gri golge dusurmedigi temiz ve akici goruntu icin seneye Windows logosunun kalici burn-in olacagi OLED, onun parlakligi yetmiyorsa WRGB OLED diyorduk... Simdi bu artilarin hepsini toplayan, eksilerin hicbirine sahip olmayan teknoloji iddiasiyla microLED geliyor. Ama ne yakindan gormuslugum var, ne de fiyat seviyesi evde gormeye musait olacak.

MicroLED’ler OLED gibi, LCD’den farkli bir teknoloji. Benim anladigim kadariyla bu urunlerde VA veya IPS panel yer almayacak. Gecikme acisindan da iyi olmasini bekliyorum. Sikinti fiyatta olur (simdilik).

Samsung mini LED kullanan serisini Neo QLED olarak isimlendirmis. Bu yil microLED TV’leri de piyasaya geliyor. Once iri ebatlarda TV’lerle ve ona gore fiyatlarla geliyor. Monitorlere indiginde guzel olacak. MicroLED’lerde OLED gibi pixel aydinlatmasi var ama burn-in yok, o acidan LED’ler gibi. QLED gibi canli renkler ve yuksek parlaklik, OLED’ler gibi siyahlar. Freesync/VRR 120hz 4K falan zaten zamanin standardi. Game modu, dusuk input lag falan ogrendiler nihayet. Bu ilk nesil nihai kullanici urunlerinin pixel switching latency, ghosting vb bir sorunu var mi, oyun icin ideal mi diye digital trends, rtings, linus’a bakariz bu yil. O konularda da iyiyse cuzdana sigdiginda aliriz. Hem rengi, hem siyah seviyesi, hem gecikmesi iyi, hem de burn-in olmayan ideal bir ekran yoktu simdiye kadar. Bakalim bunlar cozum olacak mi.

Pide firini gibi kuyruk var cunku uretim yetersiz. Yeni urun duyurmalari da pr metnini paylasip “Bu Jen cok zeki adam” diye hisselerini overek kendisi de nemalanmaya calisacak soytarilara malzeme olacak. Fiyat dusurup, uretimi dusuk tutup klubun onunde kuyruk olusturdu. Simdi de fiyat arttirip kar toplar. Zeki, ona lafim yok. Ama kart bulunamiyorken yeni kart duyurmak biraz musteriyle .assak gecer gibi oluyor.

Zaten uretemiyoruz, satamiyoruz... duyur gitsin anasini satayim, belki hisseye faydasi olur edition. Rakipten ne gelirse onun muadilinin uretimini arttirmaya calisiriz artik. Bosuna mutfakta cekmedik videolari, ramazan pidesi firini gibi kuyruk var, ne cikarsa aliyorlar.

Grafik kalitesi arttikca fiziklerdeki kusurlar ve animasyona etkileri goze daha cok batiyor. Cizgi film karakteri gibi gozuken bir npc tuhaf hareket edince sorun olmuyor ama gercekci gozuken npc tuhaf hareket edince rahatsiz edici oluyor. Yine cizgi film tipi karakterde sac da mesela d.Va gibi kotarilinca gayet guzel gidiyor ama photorealistic karakter olsun derseniz o saclari tel tel simule etmek gerekiyor. Sac miktarini ve kivrimlarini kisinca dandik gozukuyor, acinca feci performans yiyor. Ayni sey kiyafetler icin de gecerli. Son derece gercekci bir modelin gomlegi kutuk gibi hareket edince goze batiyor. Sac ve kumas simulasyonunu GPU’ya yaptirabiliyorlar ama performansi etkiliyor. Fizikler icin de Physx falan gibi cozumlerle GPU’ya ornegin akiskanlari hesaplatmak mumkun ama herseyi GPU’ya aktaramiyorlar. Orada CPU performansi onem kazaniyor. Hatta single core CPU performansi hala cok etkili. Simdiye kadar “yemisim CPU’yu, yenilerim GPU’yu” diye idare etmek mumkun oldu ama Cyberpunk gibi orneklerde isigin yuzeylerden yansimasina kadar grafiklerin iyi yapildigini ama fizikler ve onlara bagli animasyonlarin mecburen ucuz yontemlerle kotarildigini goruyoruz, goze daha cok batiyor. Gercekciligin daha artmasini istersek ya (1) daha yuksek single core CPU performansi, veya (2) multicore’a olceklenmekte daha basarili fizik motorlari, ya da (3) GPU’da hizlandirilan fiziklerin kapsaminin genislemesi sart. Belki nvidia’nin bir sonraki mimarisinde bu yonde de gelismeler goruruz. Eger tensor core’lari bu isler icin kullanan bir SDK ile gelirlerse sonuclar etkileyici olabilir. Yeni mimari, yeni teknolojinin kullanilmasi zaman aliyor. Oyun oynayan nufusun %1-3’inde ust seviye kart var. o kartlarin kaldirabildigi ozellikleri hedefleyen 30 oyun olmasi basaridir. Sizi bilmem ama ben 30 oyun oynamiyorum, birkac baba oyun oynuyorum, onlar da piyasanin biraz otesinde bir teknoloji sunabiliyorsa verdigim paraya deger diyorum. Ama kartlarin performansi hala darbogaz. En baba kartin 10 kati hizlisini, 100 kati hizlisini yapsalar o performansi kullanacak oyun yapmak mumkun. Chiplet mantigi ile oraya gelirsek guzel olacak cunku uretim maliyetini de dusuren, ayni fiyata daha cok transistoru bir araya getiren bir yaklasim. Ama isinma ve gecikme acisindan GPU’lara ne kadar uygulanabilir oldugu belirsiz. Neural network mantigiyla isleyen algoritmalarla normalde 10 kat, 100 kat islem gucu gerektiren islerin benzer kalitede kotarilabildigini bilimsel makalelerde goruyoruz. “Onceki yontem 25ms, bu yontem 2ms, kalite de daha iyi” seklinde neticelere ulasmalari mumkun oluyor. Burada nvidia tensor donanimi yerine shader mi ekleseydi denildi. Ama rakibe baktigimizda transistor butcesini gomulu hafizaya harcayarak nvidia’yi anca yakaladigini goruyoruz. Yani shader birimleri daha cok degil, tensor birimleri eksik, ray tracing performansi yari yariya. Big Navi duyurulmadan once “Nvidia DLSS ile iyi is yapti ama o tensor core’lar yerine shader uniteleri ekleyerek ayni butceyi kullanan bir Amd GPU’su daha verimli bir tercih olabilir” diyenin bu mantikla Amd icin “ne o islem unitesini, ne otekini koydular, yeni nesil GDDR6X desteklemek yerine o transistor butcesini hafizaya heba ettiler“ demesi gerekir. Neticede nvidia hep sonraki mimarilerin roadmap’ini de dusunerek GPU tasarliyor. Ben yeni nesilde tensor/AI’dan daha da faydalanmalarini bekliyorum. Bu muhtemelen yuksek kalitede grafikleri daha yuksek performansla kotarmak icin kullanilmaya devam eder. Ama bir sonraki mimaride fiziklere daha da yukleneceklerse onun ilk orneklerini de gorebiliriz.

Nvidia’nin 2020 ilk ceyreginde piyasaya sundugu server GPU’su A100 TSMC’de uretilmisti. Once onun devamini goruruz herhalde. Yuksek uretim teknolojisindeki pahali limitli kapasite ile bir sonraki nesil mimarinin pahali pro varyantlari.

Mobil surumuyle ilgili bilgiler sizmis. https://www.guru3d.com/news-story/mobile-geforce-rtx-3080rtx-3070-and-rtx-3060-mobile-specifications-leak.html Dogruysa fena degil, mobil 3080 alt model (8GB) desktop 3070’dan hizli gibi gozukuyor ama guc tuketimi 90W. Bunlari PCB’ye basip oyun kartindan pahali ama guc tuketimi dusuk miners edition diye paketleseler ilginc olur.

Gecikme OLED’den bile iyi, ghosting yok, non-native cozunurlukte iyi gozukuyor... Meraklisi icin akicilik benzersiz. Sahsen OLED’i tercih ederim tabi ama burn-in ve yuksek fiyat sorun. Hobi icin bodrum katinda bi odasi olanlarin CRT nostaljisi yapmasi makul de yeri olmayana gelmez. Umudumuz microLED ama kisa donemde onu OLED’den de luks urun olarak konumlandiracaklari icin fiyat yuksek olacak. MicroLED hem akici, hem renkleri isabetli, hem siyahlari tam siyah, hem parlak kisimlari cok parlak olsa da isigin etrafina bulasmadigi ama burn-in de olmayan bir monitor icin tek secenek gibi ama sahsen yakindan gormuslugum yok. OLED gibi markette digerlerinin yaninda gorunce “iste bu” dedirtir mi, bilmiyorum.

Gule gule kullanin hocam.

+1 Para varsa, burn-in ihtimali cok kafaya takilmiyorsa cillop gibi secenek. VRR/ Freesync/G-sync ile 4K 120hz. Oled ile super goruntu kalitesi. Input gecikmesi de pek yok. https://www.rtings.com/monitor/reviews/lg/48-cx-oled Bunlarin 32 inch’lerini de yapacaklari gunu bekliyorum ama trend diger yonde. Gerci 65 inch 8K Oled’lerin uretim ve satisi arttiginda 4x32inch 4K gibi bir sey olacaklar. Arada uretim bandinda hatalilarin parcalarindan kusurlu bolumu atip 3 tane 32inch cikarmalari mumkun olur belki. Veya 55 inch 8K’lardan 27inch 4K’lar. Uretim bandinda bu tarz bir maliyet optimizasyonu mumkun olursa boyle ilginc monitorlere yol acabilir. 8K’nin belki bize boyle bir donusu olur. Teknik olarak ne kadar mumkun oldugunu bilmiyorum tabi.

Bu 3090’la mining yaparak ayda $100-120 cikarmak mumkun gozukuyor. 3080 de onun %20 gerisinde. Mining icin ozel donanimlara kiyasla fiyatlari ve guc tuketimleri de iyi. Bu mimarinin 7nm ve alti refresh’i gelirse karlilik daha da artacak. Bitcoin de beklendigi gibi yukselirse 2021’de de kart bulmak zor olabilir. Bir yandan 3080 gibi bir kart alip mining ile bir yil icinde kartin masrafini cikarmak, yani upgrade’i bedavaya getirmek mumkun. Diger yandan zaten karti alamiyorsun, fiyat/performans ve watt/performans artarsa bulmak daha da zorlasacak. Halbuki AMD oyle mi? Hem mining performansi dusuk, hem ray tracing performansi yari yariya, hem de bunu zaten 7nm’de veriyor, onu acik degil. Oyuncu babasi

“Belki bu haber basliklari da ilginizi ceker” formatinda pirtlayan spoiler yedim, sizin kadar tadina varamadim. Ama guzeldi. Yeni yil, yeni diziler de boyle devam etsin, hayatta guzel seyler de olsun.

Kadroyu fazla mesai calistirdilar, oyunun cikisini ertelediler, ilk gun oncesi yama cikardilar, bu kadar oldu. 2020’de verimlilik bi yere kadar. 2021’de toparlar.

Digital Foundry ayar tavsiyeleri: https://youtu.be/pC25ambD8vs SSAO LOW Volumetric Clouds MEDIUM Shadows HIGH Contact shadows ON Level of detail HIGH Subsurface scattering HIGH Volumetric Fog HIGH Mirror HIGH Dynamic Resolution OFF DLSS Quality@1080p Balanced@1440p Performance@4K RT icin videonun tavsiyesi: RT Lighting MEDIUM RT Shadows OFF RT Reflections ON (kart tikanirsa OFF) Benim sahsi gorusum gercekci isiklandirma daha onemli, yemisim yansimalari seklinde: RT Lighting OFF/MEDIUM/ULTRA/PSYCHO (karta gore) RT Reflections OFF RT Shadows OFF

https://www.radio.com/kluv/latest/mans-wife-sells-his-ps5-he-said-was-an-air-purifier

Konsollarda RT acabilmek icin dibine kadar optimize etmek gerekiyor. Yansima cozunurlugunu kisiyorlar, yansimalarda geometrinin yarisini cope atiyorlar, iki metre otedeki obje cam duvardaki yansimasinda gozukmuyor, golgeler tozlu oluyor, yok bilmem ne. AMD’nin RT performansi zaten dusuk, konsollarda donanimin gucu daha da limitli, ona gore kis babam kis. Oyuna onu yapacak yama gelsin, PC’de AMD’ye de RT destegi gelir (belki once o gelir, sonra konsollara “next-gen” yama gelir). Nvidia’da oyun zaten next gen. Tabi 3080’de calistigi kaliteyi konsollara getirecegiz diye optimizasyonu kasarlarsa belki BF’da oldugu gibi bu oyunda da RTX performansinin da zamanla artmasi mumkun olur, sunu ve bunu trace etmeyince kalite cok degismedi, o performans artisini suna kullandik diye yeni bir sey daha eklerler. 6-7 yil oncesinin subsurface scattering tech demolari ve bu oyunun 7 yil onceki teaser videosundaki kizin yuzu gibi isiga daha gercekci tepki veren insan tenini daha yuksek kalitede kotarsalar super olur. Etrafta gezen karakterlerde degil, sadece ekranin bilmem kacta birini kaplayan, yani etkilesime girdiginiz karakterlerde olsa yeter. Acikcasi bunu nvidia’nin deep learning ile driver seviyesinde yapip DLSS gibi bir ozellik olarak sunmasi, oyunlarin da tek yamayla destek eklemesi daha olasi, DLFX gibi bir de isim koyarlar, tam olur. Nvidia Gameworks altinda VisualFX pakedinde Faceworks var ama DL tabanli driver seviyesi bir cozum degil. Driver’in “aha burayi tanidim, insan yuzu bu, bunun biraz daha soyle gozukmesi lazim” diye AI’la bu isi performans kayipsiz kotarmasi, bu 7 yillik demolara kiyasla kaliteyi de arttirmasi “game changer” olur. https://youtu.be/P99qJGrPNLs https://youtu.be/F9y-8IzNpQ4

Oyunu orta ayarlarda bir kac yillik bir kartta 60fps de oynayabiliyorsunuz. Ayarlari 3090’da 7fps alacak kadar da acabiliyorsunuz. Alt seviye ayarlarla ust seviye ayarlar arasinda nesil farki var, daha da kasip 2 yil sonrasinin kartlarinda calisacak ayarlari zorlayabiliyorsunuz. Nesiller boyu scaling. Keske her oyun boyle olsa.

Ust seviye ayarlarla, 3060Ti 1080p’de DLSS+RT ile 60fps. Veya native 60fps (RT off, DLSS off). 3080 1440p’de DLSS+RT ile 60fps. Veya native 60fps (RT off, DLSS off). 3090 4K’da DLSS+RT ile 60fps. Veya native 60fps (RT off, DLSS off). “Ray Tracing bana ne gerek” denirse kapatip sadece DLSS ile performans artisi elde ediliyor. DLSS Quality mode’u icin native ile farkini goremedik demisler. Yani DLSS saglam is cikarmis bu oyunda. Orta ayarlarda ve RT kapaliyken 2060 S gibi bir kart 1440p’de 60fps aliyor, 1070 gibi bir kart 1080p’de 60fps aliyor. Upgrade mumkun degilse bile ayar kisip 60fps alinabilecek olmasi guzel, beklentimi asti acikcasi. RT’i yansimalar, golgeler ve global illumination (GI) icin kullanmislar. GI icin ilginc bir sey yapmislar, ilk dogrudan gelen isin (direct lighting) RT donanimini kullaniyor, sonraki sekmelerin aydinlatmasi kullanmiyor, hybrid (kirma) bir cozum olmus. Kalite/performans maliyeti orani iyiyse baska oyunlarda da goruruz bunu. Ben acikcasi koca dunyayi RT acik bu performansta beklemiyordum. Alt seviye kartlarda da orta ayarlarda 30fps verir diye bekliyordum. Surpriz oldu. AMD ile karsilastirmalara girmiyorum. Sonra uzulenler oluyor Saka bir yana daha AMD icin RT destegi yok, AMD’nin oyuna hazir driver’i yok.