epi

Ekran kartini 600W besleyebiliyor, veri transferi de daha hizli. Bunlarin tarihinde hep kartin kendisi ve hafizasinin hizi veriyolunun hizina gore cok daha onemli oldu, AGP'ye gectigimizde bile pci slota TNT takinca performans AGP'ye gore dusuk oluyordu ama yine de upgrade'in farki hissediliyordu. Sonraki AGP version'larina gectikce geciste yasanan performans farki azaldi. O yuzden "en muhimi bunun desteklenmesi" dediklerinde "hale len" derim ama sifirdan sistem topluyorsam "ya ileride kart takmak isteyecegiz, belki gereksiz sikinti olacak" diye yine bunu destekleyeni tercih ederim. "Ya su 5070 aslinda hesapli ama ustunde ek guc girisi yok, anakarttan cekiyor, benim anakart da onun cektigi gucu veremiyor" gibi durumlar yasanabilir.

Gozluk numaraniza gore tasarlanmis lens siparis edebildiginiz firmalar var. Bu sekilde cihazi custom lens takarak kullananlar gozluk derdinden kurtuluyor. Ter icin en iyi tavsiyem alna headband + odada size donuk bir fan. Bu sekilde beat saber da oynuyorlar, boks oyunu da oynuyorlar. Yine de bu tur spor oyunlarinda ter veya lensde bugulanma problem tabi. Kablosuz kullanacaksaniz pil omru zaten 1-2 saat. Yani saatlerce kafada durmasi zor. Bas donmesi, mide bulanmasi yaptiysa hic bulasmayin. Valve Index'i denerseniz onu yapmayabilir cunku takip kusursuz, bundaki gibi kamerayla degil, lazerle. Ama pahali ve zahmetli. Bir de kumandalarda sorun oldu mu Turkiye'de garantiden degistirmek tahminimce sorunludur. Valve fani olmama ragmen icime sinerek tavsiye edemem. Quest'i bir daha deneyip alisiyor muyum diye bakilabilir ama kameralar + tahmin + duzeltme ile takip yaptigi icin ayni milimetrik ve milisaniyelik accuracy yok. edit: Bir de tabi fps ayari var, oyuna gore. Desktop'la PCVR icin kullaninca 90hz-120hz falan da surebiliyorsunuz cihazi. Kendi oyunlarinda artik yukune gore ve cihazi kullananin ayarina gore 72hz falan olabiliyor. O rahatsiz edici, ilk onu kurcalamak lazim.

Single-thread performansindaki artis ozellikle cekici. Oyunlar icin hala cok onemli. O saat hizi artisi UE5 icin iki cekirdek daha eklemekten cok daha iyi. Intel’in 13th gen’i de bol tampon bellek vs ile gelecek gibi. Video thumbnail’inde agzin acik resmin olup altina “Intel/nvidia/Amd simdi s.cti” diye yazdin mi goruntulenme oraninin arttigini tespit eden herkes simdi o sekil videolarini hazirliyordur. Sonra Intel’in cevabi gelince aynisinin isim degistirilmis hali. Dandik gazetelerin “bilim adamlari sokta” basliklari gibi. Linus surekli agzi acik. Maymun gordugunu yapar misali izleyen de agzi acik izliyor. SEO optimization gurusu “agzinin kenarindan salya aksin” demeye baslarsa hepimiz angut olacagiz. Bir sonraki adim ahegao herhalde.

1. Su adam kadar tribe girerek oynayacak varsa vermedigi paraya yazik: https://www.youtube.com/watch?v=Pf45WJkTV08 (Bahriyeli, Quest 2'yi PC'ye baglamis, Half Life Alyx icin cikan Gunman Contracts modunu oynuyor) 2. D-Link'in USB uzerinden calisan bir wifi 6 adaptoru var. Muhtemelen onun icin driver ve firmware yolda (ya da kendi markalariyla paketleyip, ustune kar koyup satarlar). O sekilde dogrudan Quest'le PC'yi kablosuz baglamak mumkun olacak. https://www.youtube.com/watch?v=TZR2nZjDVP0 Sunu cikarsinlar, PC'ye USB takip, kafaya Quest 2 gecirip Half-Life Alyx'e kablosuz, angaryasiz, ucuza dalabileceksiniz. 3. PC VR oyunlarini Quest 2 ile kablosuz oynamak zaten bugun de mumkun de, ya ortamdaki wifi uzerinden yapiyorsunuz, performans sorunlu oluyor, ya da ethernet uzerinden sirf bu is icin PC'ye ikinci router bagliyorsunuz, ilk gun onu kurmak biraz ugrastiriyor. Ustteki cozum kendi ugrasamayacak ortalama insana daha uygun. Bu sekilde kendi ugrasarak Half-Life Alyx'i kablosuz oynayanlara bir ornek: https://www.youtube.com/watch?v=gr7Ga7t2rx0 Bu amca videonun ilk yarisinda teleport yerine normal kontrollerle ilerleyerek, kablosuz rahatlikla 360 derece donerek falan oynuyor. Ikinci yarisinda da "al, dar alanda oturarak da oynaniyor iste" der gibi girip arabasinin koltugunda oturup oynuyor. Kablosuz olunca fantezi yapmis. Ben yine de beklerim, acelem yok diyen bekler tabi. Zamanla daha iyileri cikacak, Alyx kacmiyor.

QD OLED'leri beklemeye vesile olmus.

O is icin tatmin etmez. Olur ama vasat olur. O amacla kullananlar var ama cozunurlugun daha artmasi lazim. VR icin tasarlandigi icin gorus alani genis. O is icin tasarlananlarin gorus alani dar oluyor, butun cozunurlugu oraya veriyor, boylece net goruntu sagliyor. Bir de OLED oluyorlar, siyahlar falan daha iyi oluyor. Ya onlardan biri alinacak (ama onlarda da duzgun VR olmaz) ya da VR icin kullanilanlarin zamanla daha yuksek cozunurluge ulasip bu cihaz turlerinin converge etmesi beklenecek. Oldugu kadar olsun, cozunurluk/netlik dusuk olsa da olur denirse denenebilir ama bir sure sonra kullanilmadan kenarda durmasi, TV'nin tercih edilmesi yuksek ihtimal.

Quest 2 (Oculus/FB/Meta) ile Half Life Alyx'i kablosuz oynayabiliyorsunuz. Kafana tak, bitsin gitsin. Performans sikintisi olmasin istiyorsaniz o is icin PC'ye ethernet uzerinden bir router bagliyorsunuz, tek isi Quest'le veri trafigi oluyor. USB uzerinden baglanip sadece bu isi yapan resmi bir cihaz da cikaracaklar anlasilan, o ilk kurulumu da sizin yapmaniz gerekmeyecek. Tak, oyna, kablosuz, dertsiz, ucuz. Facebook'un amaci piyasaya hakim olmak. O yuzden Quest 2'yi ucuza satiyor, rekabet piyasaya giremiyor. Sony'nin vaktiyle PlayStation'lari $200-300'e, gerekirse zararina satmasi gibi. Neticede Quest 2 ucuz, basit, kablosuz bir cozum. Tabi kimsenin acele etmesine gerek yok, gun gectikce daha iyi oluyor. Seneye Apple'in cozumunu gorelim, rekabet daha iyilerini de getirir. Ellerinden gelse de maliyeti daha kisabilseler Quest'i de $100-200'e indirirler. 3D modelleme/tasarim yapan icin uzerinde calistigi seyin 2D projeksiyonunu degil, 3D halini, ufak ekranda degil gercek boyutunda onunde gormek gibisi yok. O yuzden VR/AR kalici olacak. Unity/Unreal gibi bir motorda koseye koydugunuz spot isigi elinizle ayarlayarak tam istediginiz gibi olmasini saglamak baska sey, ekran basinda sliderlarla bunu yapmaya calismak baska sey. Film setini isiklandiran adama "gel oyunu isiklandir" desen araclar yabanci geliyor, yarin gelecek, film setinde ne yapiyorsa ayni sekilde VR'da yapip tasarlayacak oyunu. Apple'in boyle bir gelecegin parcasi olmamasi mumkun degil. M1 tarzi islemcilerle foveated rendering kullanildiginda yapay zeka Siri'nin Pixar karakterleri olarak senle ayni ortamda takilip odevine yardim ettigi, isine asistanlik yaptigi cihazlar haline gelecekler. Bunun kitlelere yayilmamasi da mumkun degil. Neural rendering ile PC'de Matrix tadina kosacaklar, onu gorenin etkilenmemesi de mumkun degl. Ozellikle AR gozlukleri, artik yaklasik gunes gozlugu boyutunda ve kablosuz sekilde yakindaki islem birimine baglanabiliyor. Ofiste isini yaparken Siri/Alexa yaninda oturuyor olacak. Bugun scripting language ile automate ettigin angarya islerini yarin "computer sunu yap" dedigin Star Trek filmleri gibi ona vereceksin, ayrintisini o dusunecek cunku OpenAI vs. o noktaya geldi. O zekanin onumuzde ete burunmesinin yolu AR/VR. O yuzden VR/AR'da gelecek gormeyenler gercekten onunu goremiyor (lafim bize degil, konuya yabanci oldugu halde ahkam kesen ortalama insana)

Gecen yilin M16 modeli (11th gen, RTX 3060 6GB, 2560x1600) Ozet Yeni oyunlar icin yeterli ama fan gurultulu, kulaklik ideal. Eski/basit oyunlari ofiste ikinci ekranda tablolar acikken sessiz modda bile calistirir. Ekran ve calisma alani guzel. Tasinabilir tek makinede isini gormek isteyen indirimde yakalarsa iyi. Yoksa anlamsiz. Bright Memory Infinite (Unreal Engine, Ray Tracing Benchmark) 82 fps: RT normal, DLSS ultra performance 44 fps: RT high, DLSS ultra performance 50 fps: RT normal, DLSS performance 46 fps: RT high, DLSS performance 27 fps: RT very high, DLSS quality "PS5 nesline yeni bir oyun cikmis, ayarlari kisarak da olsa oynayayim" diyen icin yeterli ama fanlar gurultulu, +5600 rpm, +50dBA, kulaklik sart. Bright Memory Infinite'i sessiz modda calistirinca 82 fps'den 51fps'e dusuyor, fanlar Quake3'teki kadar yavas ve sessiz calismiyor ama fena da olmayan bir seviyede, 3200 rpm 36 dBA takiliyor. Quake3 165 fps: Hersey koklenmis sabit 165fps calisiyor cunku monitorun ust limiti 165hz. 60 fps: Sessiz modda hic sikinti olmadan (hic fan sesi de olmadan, 21dBA) Quake3'u sabit 60fps calistirmasini etkileyici buldum. Zaten o yillarda 15-17 inch monior kullanirdik, 4:3 oranli olurdu, bu ekran tam nostalji oldu. Ikinci ekranda da neyi takip etmem gerekiyorsa o acikti. "Eski oyunlari arada bir acip oynayayim" diyen icin super. Hatta sessiz modda bile bunu yapabilir, kimseyi de rahatsiz etmez, bir yandan takip etmesi gerekenler ikinci ekranda acik olabilir. Netice Ayarlari sonuna kadar kokleyemediginiz ucuz bir masaustu ve ucuz bir laptop alinacagina bu dusunulebilir. Ayni fiyata gelir. Tasinabilir tek makine olur. Fena fikir degil diyen ama acelesi olmayan bekler. 5nm GPU'lar gelsin, hatta indirime girsin. Tasinabilirlik bana gerekmez diyen tabi ki dusunmez. Masaustunde GPU'yu yenilediniz mi butun makine yenilenmis gibi oluyor. Hobim bu, canavar masaustu topluyorum diyen de dusunmez, gereksiz masraf olarak gorur. Arada bir laptop gerekiyorsa ucuz bir model alip gecer. Windows altinda silent mode'a aliyorum, fanlar 1700 RPM, sessiz. Fakat guncel oyunlari oynarken kulaklik sart. Oyunlarda speaker seti kullanan hic bakmaz. 32 inch ekranin altinda laptop'in 16 inch kendi ekrani ve 16 inch USB-C ekranla (mesela LG Gram +View) hayvan gibi calisma alani olur. Hayat "suraya gidip bir sure orada kalman gerekiyor" dediginde ofisi cantada sirtina vurup goturursun (ikinci ekran dahil). Son soz Bu model indirimde oldugu icin bunu aldim. 16GB, 8GB lehimli, 8GB guncellenebilir sekilde geldi. 32GB takip toplam 40GB'a guncelledim. Mukemmel degil, daha once yazdigim eksileri var ama fiyat iyiydi. Elimdeki bozulma isaretleri verip mecbur etmese daha beklerdim. Hayat bir oraya bir buraya surukler, ofisimi sirtimda tasimam gerekir diye dusunmesem masaustu gibisi yok ama bunlarin bu seviyeye gelip secenek sunmasi guzel. Benim omrumde laptoplar ilk kez bu seviyeye geldi. Ek: Bu nesil oyunlari Doom Eternal gibi dinamik cozunurluk + DLSS destegi bir arada duzgun yapsalar her sey duzgun calisacak anlasilan. Ray tracing acik, ayarlar high (bir tek shadows ultra), cozunurluk ekranin native 2560x1600 cozunurlugu, performans 60fps ve altini gormuyor. Cozunurlugu de dusurup Quake3'teki gibi sabit 165fps almak mumkun. 3090 masaustune gore farkli ayarladigim tek sey dinamik cozunurluk ve DLSS oldu. 32 inch ekranda onun farkini farkederim de 16 inch ekranda biraz zor. Konsollarda calisacak her seyin (yani bu neslin her oyunu) burada da calisacagi garanti. Indirimdeki model 3060 yerine 3070 yakalanirsa daha da iyi. Tabi "konsolda dandik ayarlarda calisan UE5 oyunu masaustunde RTX 4090 ile su ayarlarda calisiyor" diye dibine kadar tweakleyip olabilecek en yuksek PC Master Race kalitesini almak mumkun olmaz, "ben masaustunde de DLSS ve dinamik cozunurlugu acarim ayni cozunurlukte 165fps alirim" denemez ama $4K masaustunun bir zahmet $1.5K tasinabilir cihaza gore o kadar fazlasi olsun. Masaustunun en buyuk artisi "i.neler oyuna dinamik cozunurluk ve DLSS destegi koymamislar" diye kufrederek ya dusuk hizda veya dandik grafik ayarlariyla oynamak zorunda kalmamaniz. Oyun yapimcisinin okuzlugunu para ile telafi edebiliyorsunuz. Bu laptop'in alternatifi en iyi masaustu degil, ucuz masaustu+ucuz laptop kombinasyonu. Fan ayarlarini elle yapabiliyorsunuz. Boylece "yuk altindayken hic risk alma, kokle fanlari, yukun cok hafifken komple durdur veya yavaslat, orta seviye yuk oldugunda da asiriya kacmadan gerektigi kadar arttir fan hizini" gibi dengeli bir sey yapabiliyorsunuz. Mesela Quake3'te bu sekilde sabit 165 fps ve az fan sesi mumkun. Yoksa Silent mod'da power saving'ler de devreye giriyor, max fps 60'da limitleniyor. Turbo veya Performance modlarini sectiginizde fanlar gereksiz gurultu yapiyor. Boyle dengeli bir profil istiyorsaniz elle ayarlamak mumkun. Fakat yine de Windows altinda silent modu seciyorum. Yoksa islemci ihtiyaci anlik olarak biraz arttiginda fanlarin sesi hemen duyulur hale geliyor. Gereksiz gurultu oluyor. EK EK: Kendi ayarlarimi yaptim. Hem sessiz, hem Quake3'te yuksek hiz, hem islemci sicakligi asiri yukselmiyor. Stabilitesini deneyerek gorecegiz. Suradan ince ayar yapmam gerekti. power options .advanced settings ..processor power management ...Minimum processor state ....plugged in: %99 ...Maximum processor state ....plugged in: %99 CPU 4.2Ghz'e cikmak yerine 2.4Ghz civarinda sabitlenmis oldu. Maximum'u 100'den 99'a cektigim icin asiri isinacak kadar zorlamiyor, sessiz fan yetiyor. Minimum'u %5'ten %99'a cektigim icin silent mod'daki gibi "ya Quake3 60fps calissa da olur" diyerek kafasina gore islemciyi kismiyor. Yeni nesil bir oyuna dalmadan once Performans veya Turbo moduna gecmek tabi daha iyi olur ama gunluk kullanim ve hafif oyunlar icin sessiz ve performansli oldu. Neticede bu fiyat seviyesinde Apple gibi isimi de yapabileyim, sessiz de olsun, killi da olsun diyemiyorsunuz. Ya para ver ve yapilmisini al, ya fan sesine razi ol, ya da ayarlari kurcala dur.

Yapacak bir sey yok, Apple artik Intel kullanmiyor. Mecburen onlarin sundugu kaliteye (ses kalitesi, goruntu kalitesi, sessiz tasarim, pil omru, performans, duzgun tasarim bir arada) yaklasan bir markayi mumla ariyoruz. Cesur piyasa.

Biraz avangard kaliyorum herhalde. 4K 120 hz standartlasacak, duzgun renk isteyecegiz diyorum. Sektir lan deniyor. Zamanla oluyor. Cloud gaming zamanla internet yaninda abonelik, TV icinde servis gibi bir hale gelir diyorum. Sektir lan deniyor. Zamanla oluyor (daha baslarinda) Nintendo falan oyunlari kartus gibi flash hafizada satar diyorum. Sektir lan deniyor. Zamanla oluyor. Bu yapay zeka isi oyunlarda sunu saglayacak, oyunlar soyle gozukecek diyorum. Sektir lan deniyor. Zamanla oluyor. Nvidia'da is var, yapay zeka ve server'lar icin yaptiklari arge ile oyunlarda yaptiklari paralel gidiyor, hissesi degerlenecek diyorum. Sektir lan deniyor. Zamanla oluyor. Hisseler cakilir diyorum. Sektir lan deniyor. Zamanla oluyor. VR icin gerekli teknolojiler oturdu, ilk orneklerini goruruz, zamanla milyar dolarlik sektor olur, buyukler girer diyorum. Sektir lan deniyor. Butun buyukler girdi, Apple da girince bol kufreder, dalga gecilir, Samsung'dan alinir (kulaklik girissiz telefonlar gibi ). Laptoplar guclendi, masaustu ile ara kapaniyor, tek makine isteyen icin secenek haline geliyor, su ve su da oturup fiyat uygun olunca tam olacak diyorum. Sektir lan deniyor. Zamanla olur. GTX 1080 degil de bunun kirpilmamisi gelecek diyorum. Sektir lan deniyor. HBM ile gelmedi bak, ona bi sevindi arkadaslar. Ama ayni performansi genis veribandiyla sagladilar, sektir lan diyenler hala kullaniyor. Bu baslik da oyle. Gidin bugun alin yazmiyor hic bir sayfasinda. Arastirmisken ayrintisi yaziliyor, gittigi yer uzerine tahmin yapiliyor, su ozelliklerde oturup fiyat uygun oldugunda alinir deniyor. Veritabaninda yerimiz mi dar PS: 1. Hic mi yanilmiyorsun. Tabi ki cok yaniliyorum. Bir de bekledigim olsa da belki bekledigimden hizli, belki cok daha yavas oluyor. Bu mesajin ana fikri o degil. Ana fikir: "gidin bugun alin" yazmiyor, ben de almadim zaten, ilk sayfadan beri 10-15 defa bu fiyatla bugun alinmaz yaziyor. Teknoloji forumu bu, gidisat uzerine sohbet, fikir yurutme, bilgi paylasma amacli bir baslik. 2. "Oyun laptopi" gozuyle bakmayin. Boyle islemcisi, boyle ekrani, boyle GPU'su ve bol hafizasi oldugunda, tasarim da ince oldugunda bunlar "gaming laptop", "creator laptop", "workstation laptop" ve "desktop replacement" siniflarinin birlestigi (converge ettigi) nokta oluyor. Benim icin tarihi, not duserim. Ilgilenmeyen pas gecer.

Ilk mesajdan. Ilk sayfadan. Netice: Tek makinede her seyini yapmak isteyen, "bu konsol neslinde calisacak oyunlari calistirsin yeter" butceli masaustu toplayip "ayagini yerden kessin yeter" butceli laptop alacagina ayni toplam butce ile laptop alabiliyor. Tek makine sart degil, guncellenebilirlik onemli diyen dusunmez. (Bence)

Makine elimiz kolumuz aga. Cantaya atip goturebilmek bir devlet. Evden calisiyorsan, sen neredeysen ofisin orasi artik. $2700'a biz de almiyoruz, ne zaman indirim oldugu, ne zaman uygun fiyata bulundugu belli. Adam gibi ekranlari nihayet tasarima dahil etmeye basladilar, arkasi da gelir artik.

Of of of! Asus ROG Flow X16 Ekrani yeter Mini LED, 16:10 ratio, 165hz, %100 DCI-P3, 512 dimming zones, QHD, DisplayHDR 1000 (1,100 nits peak brightness) Seneye bu tasarimin ustune (daha dogrusu ekranin yanina) 5nm GPU'lari caksinlar yeter. Bonus 2-in-1 (cevir tablet olsun, pen ile kullan) Adam gibi 90WH pil koymuslar. Asus'un kendi ozel eGPU girisi de mevcut ustunde. Upgrade yolu da aciliyor. Tam "tek cihazim olsun" diyene. (Apple gibi ses kalitesi, kamera kalitesi falan yok tabi. Kulaklikla kullanilacak, oyun oynarken fan sesi de duyulmayacak. Ekran aklimi aldi, detaylari pas gectim)

Quest 2 ucuz. Tek basina kullanip Beat Saber gibi oyunlar oynayabiliyorsunuz. USB-C uzerinden PC'ye baglayip Half Life Alyx gibi oyunlar oynayabiliyorsunuz. Kasip PC ile wireless da kullanmak mumkun. Kasmadan wireless kullanmak icin resmi eklentisi eli kulaginda. Yok ben daha bekleyecegim derseniz o da kotu fikir degil. 4090 2x hizli olacak. Yeni nesil VR setleri daha da iyi olacak. Beklemenin sonu yok ama en azindan ertelemenin artisi kalite artisi.

https://www.youtube.com/watch?v=2Z_ns5kwNZk Quake 3 sideloading ile Quest'te.

Ozeti bu bence. Gecen yilin M16'i indirimdeydi, aldim. Bir sure guncellemem herhalde basligi. Biraz mecburen oldu, elimdeki bozulmaya baslamisti (zaten o yuzden arastirmaya baslamistim bunlari). Seneye 5nm GPU'lulari bekleyecek, hatta bir sonraki yil onlarin indirimini bekleyecek kadar iyi bir makinesi olup yenisine ihtiyaci olmayan daha bekler. Yoksa indirimden ekranini en cok begendiginizi almali (XPS gibi). edit: M16 gibi 16x10 2560x1600 16 inch bir makinenin yanina ayni ozelliklerde LG Gram +View ile cift ekran yakisir. M16'da refresh rate de yuksek, response dusuk, oyunlar icin guzel. LG sadece is icin.

DLSS icin SDK'da var demisler videoda. Bu oyun eklememis. FSR icin eklemis, bir de kokune kadar dayamis. Resimlerde "eh bu daha net iste". Video izleyince "bu ne abi".

DLSS goruntu kalitesi daha iyi ama ben otekini begendim diyen icin FSR 2.0'nin nvidia kartlarinda yaklasik iki kat hizli calismasi da ilginc olmus. https://www.youtube.com/watch?v=y2RR2770H8E Yuksek seviye kart kullaniyorsaniz, DLSS de olsa, FSR da olsa nvidia'da daha hizli calisiyor (Yapay zeka kullanmamasina ragmen). Dusuk seviye kart kullaniyorsaniz DLSS daha hizli. (Dusuk kartlar bu teknikleri dusuk cozunurluklerde kullanabilmisler. Onlarda da DLSS daha hizli) Goruntu kalitesi karsilastirmasi icin ortada FSR 2.0 destekleyen tek bir oyun var, onda da FSR'da sharpening sonuna kadar acik, DLSS'de bu secenegi sunmamislar. O sizi yaniltmasin. Goruntunun fijirdamasi ve ghosting gibi konularda DLSS onde. Sonuc: Vaktiyle yazmistim: Nvidia'nin da, Intel'in de cozumleri heyecan verici cunku veri merkezlerinde machine learning'i hizlandirmak icin donanimlarinda yaptiklari her performans optimizasyonu arastirma gelistirmesi oyunlara da yansimis olacak. Saf islem gucune dayali tekniklere gore daha hizli calisiyorlar. Bir de anlasilan islemcinin farkli bolgelerinde olduklari icin bir orasi bir burasi guc cekerek calisan islemci ayni termal/guc limitler icinde daha etkin calisabiliyor. Intel'in sundugu cozum eski donanimda bu avantajlar olmadan calisabilir, kendi donaniminda yine bu ise ozel birimlerde calistigi icin daha iyi calisir. Yani teoride eski donanimda da calisacak olsa bile pratikte pek mumkun olmayabilir. Nvidia'nin cozumu bu sekilde yapay zekaya ozel donanimda calisiyor. Boylece daha hizli calisiyor, daha iyi goruntu kalitesi veriyor. FSR 2.0 gibi yapay zeka donanimi gerektirmeyen bir cozum de nvidia'nin donaniminda daha hizli calisiyor. Yani burada mutlak sekilde nvidia onde gozukuyor. Ben DLSS'in daha iyi gozuktugune katilmiyorum deseniz yine nvidia kart alip FSR2.0'i calistirmak daha iyi sonuc veriyor. Sharpening'in o kadar .okunu cikarmislar ki hareket eden telsizin arkasinda ghosting'in yaninda cimende sharpening'in de goruntuyu bozdugunu goruyorsunuz. "Renkli TV'se bizimki daha renkli" diye sonuna kadar acip Dallas dizisindeki JR'i kipkirmizi izlemek gibi, "netlikse bizimki daha net" diye sharpening'in tadini kaciracaklar anlasilan. Hareketli karakterlerde ghosting sonucu goruntu pixel pixel kiriliyor. Sikinti sadece sharpening degil yani. Tabi acele etmemek lazim. Ati Catalyst driver programini baslatip artik yazilim konusundaki eksiklerimizi de kapatacagiz diyeli sunun surasinda 20 yil oldu.

Teknikler bugun karsilastirilir, soyle cikar. Yarin guncellerler, boyle cikar. Onemli olan su: nvidia'da yapay zekaya ozel islem birimleri var ve bu isler icin de, daha gelismis isler icin de kullanilabiliyor. Intel'de de var anlasilan. AMD'ye de gelir elbette, bu konularda yatirim yaptilar (firma satin aldilar) sonunda. Zamanla o yapay zeka birimlerinin gorevi anti-aliasing gibi islerden neural rendering'e donusecek. Intel ARC'i tanitmak icin belki bir demo yapar bu nesil, nvidia da bir seyler gosterir. Oyun goruntusunu alip daha az tirtikli oyun goruntusune cevirmek yerine oyun goruntusunu alip film gibi goruntuye cevirmeye calisacak sekilde egitilmis yapay zeka algoritmalari calisacak ayni birimlerde. Basit ornekleri mevcut.

Yapay zekanin A girdi/input gordugunde B cikti/output vermesini istiyoruz. A icin dusuk cozunurluklu cizim, B icin feci yuksek cozunurluklu cizim kullanarak egitiyoruz. “Bak bu A gordugunde bize bu B’yi vermeni istiyoruz” diyoruz. Yeterince veri ile egitildikten sonra o tirtik gordugu yeri daha yumusak istedigimizi, o bulanik gozuken levhada “stop” yazdigini biliyor. Daha once benzer goruntu gormus. Dusuk cozunurlukte tirtikli bulanik hizli cizilmis goruntuyu A olarak alip “aha ben bunu biliyorum, soyle bir sey istiyorlar” diye ekrana B goruntusunu veriyor. Bu yapay zeka islemi cok hizli yapabiliyor. Vakit alan egitim asamasi, onu da nvidia kendi veri merkezinde yapiyor. Islem hizli yapilabildigi icin, bu tarz yapay zeka islemlerini hizli yapmak uzere tasarlanmis birimlerle 1080p goruntuyu alip 2 milisaniyede 4K’da nasil gozukecegine dair en iyi tahminini bize vermesi performansi dusurmuyor. “Sen onu bastan 4K ciz” desen daha uzun suruyor, performans daha dusuk oluyor. Kullandiklari B verisi 4K degil, mesela 16K-64K gibi bir sey. O yuzden kartiniz 4K’da oyunu calistiracak hizda olsa ayni mantikla o veriyi alip daha da yuksek kaliteye tasiyacak. Ona da DLAA deniyor. Daha ayrintisi var ve ilk once boyle baslayip zamanla daha da gelisti ama mantigi bu. (Mesela onceki karede gordugu veriyi ve 3 boyutlu cismin yaptigi hareketin verisini de kullanarak yeni karede olmasi geteken detaylari daha iyi doldurmak)

Kisaca tekrar yazayim, buradaki modellerin cogu kendimize not. Black Friday - Cyber Monday indirimleri, Haziran indirimleri (mesela Amazon Prime Day) ve Back-to-School indirimlerini yakalayip bir onceki yilin modelini almak her zaman daha avantajli. Gecen yilin 11th gen vs laptop'lari single tasking performansinda yeniler kadar iyi. Multitasking performansinda uzmez. Gecen yilin GPU'lari yaklasik olarak bu yilkiler kadar iyi. Mesela gecen yilin Asus M16'sini almak icin su aralar guzel indirimler yakalanabilir. Bir kac yila degistiririm diye alinacak cihaz olarak daha mantikli. Benim eldeki bozulmaya basladi. 10 yillik cihaz, artik mecburen degistirecegim. Onumuzdeki yili da bekleyemeyecegim icin herhalde gecen yilin M16 modelini alacagim, islemci hizini kisip fan sesini dusurerek kullanacagim. Su aralar buralarda indirimde bulunabiliyor, yoksa degmez. Kasa boyutunda ekranin sundugu calisma alani cazip (16x10 ekran ve 2560 x 1600, 94% screen-to-body ratio). O ekran alanina ihtiyaci olmayan muhtemelen G14 gibi bir seyi tercih eder. Almisken iyi para veririm ama 5-10 yil degistirmem diyen icin onumuzdeki yil cikacak modellerin 5nm GPU'lari daha iyi olur.

Saka maka 20 yildir bekledik bunlari. Bu gecikme endisesini de cache miktari ve hafizayi kat cikarak cipler arasindaki baglantinin hizindaki gelismeler hallediyorsa geriye sadece isinmayi cozmek kaliyor. Onu da halledebilseler "SLI gibi, ama hepsi tek pakette gecikmesiz bagli olup yazilima tek GPU gibi gozuktugu icin tek kart gibi" hayali mumkun olacak. Simdilik limitleyici faktor isinma. Chiplet ekledikce yuzey de artacak, sogutmaya tmas artacak ama ustunde 3D hafiza olursa sogutma performansi limitlenecek. Islemcilerde 3D cahce ekleyince saat hizini dusurmeleri gibi. Zaten yuzey buyuse de ustune cakilan sogutucunun performansi bir yere kadar. O kisit altinda erisebildikleri en yuksek performans monolithic tasarimin erisebildigi performansi gecebilirse nvidia da bu modele gecer. Bu modele gelene kadr GPU bloklarinin tasarimini optimize ede ede geldiler. Programlanabilirligi her turlu paralel isi yapacak sekilde arttirdilar (ozellikle nvidia, ama Intel de yapay zeka islerine girdi, AMD de bu konuda yatirimlar yapti). O bloklardan ne kadarini bir araya sigdirabileceklerinin siniri uretim teknolojileri ile belirlenir. Dev perdede/ekranda her ayrintiyi gorecegin filmleri sifir gurultu, sifir taviz render ederler, aynisi evdeki ekranda yari tahmin yari denoising ile teoride daha dusuk kalitede de olsa hizli hareket ederken farki farkedemeyecegin kalitede olur. Bir sonraki konsol nesli ve belki ondan once PC donanimi "film kalitesi" iddiasini yapabilir hale gelir. Zaten UE5 neredeyse o seviyede. GPU'da donanimin yazilim onunde oldugu yerlerdeyiz. Herseyin super gercekci olmasi icin gereken fizikler, animasyonlar ve yapay zeka islemlerine islemcinin gucu yetmiyor. Ama tek odada, karsinizda tek karakterle vakit gecirdiginiz simulasyon/VR tarzi icerikte onu da kotaracak performans var. Teknoloji nihayet bilim kurgu seviyelerine geliyor. "Zeki Muren de bizi gorecek mi?" Zeki Muren botu gorecek.

Oha https://www.youtube.com/watch?v=w52CziLgnAc

Razer Blade 15" icin OLED model duyurmus. 1440p, 240 Hz, 400 nits, 100% DCI-P3, cillop gibi. Fiyat kol boregi tabi. 5nm nvidialar seneye laptoplara gelsin, bu modelin degeri $1000 duser. Fan sesini de incelemelerde gormek lazim. Duzgun renk, siyah, parlaklik, hiz, cozunurluk bir arada standartlasti ust seviyede. Asagi da damlasin yavas yavas. OLED olmasa da olur, gencler Youtube izlerken kosede zornhub logo burn-in gormesin iki yil sonra.

Vay vay vay https://youtu.be/yKEyZIx7-38 (Simcity tarzi, VR) https://youtu.be/QUWpd7F-OZU (Among Us VR) https://youtu.be/9fjEXa99LH4 (Beat Saber, populer muzik paketleri) $300’lik bir alet icin cok cok iyi. Artik icerik zenginligi de cok iyi. Sunu $200’e cekebilseler sehir merkezlerine kuracaklari store’larda her deneyen alacak.