ZvAnA

Peki bu şekilde benchmark skorlarında, sıcaklıklarda ve max güç tüketiminde dikkate alınacak bir fark oluyor mu? Buna benzer durumları önceki Asus ve Gigabyte ankartlarımda yaşadığımı hatırlıyorum. Ölçümlerle hah bu dediğim bir ayarı profil olarak kaydettikten sonra ayar değiştirip geri döndüğümde önceki gibi çalışmadığını gözlemlediğim olmuştur. Nedenini bilmiyorum. Şuanki anakartımda henüz bunu gözlemlemedim. Ama gözüm üzerinde olacak. Mesela benim anakartta da ikinci beta biosla tesadüfen farkettiğim bir durum oldu. Ses kartı kullandığım için genelde Onboard Audio'yu kapatırım. Ama şuanki anakartımda bunu yaptığımda anlam veremediğim şekilde USB 2.0 Port 10, otomatik olarak disabled oluyor. Hiç bir yerde de bununla ilgili bir bilgi ya da bunu tespit etmiş birini bulamadım. Bu 10. port hangisi onu da bilmiyorum açıkçası.

@T800 abi senin şu CLL mode ayarlarını değiştirdikçe AC/DC LL durumlarının kafasına göre ayarlanmasının sebebi CEP Support'un açık olması. Yeni final biosla CEP Support açıkken bir iki ayar deneyim dediğimde aynı durumu gözlemledim. AC/DC LL değerleri kafasına göre takıldı. CEP Support'u kapatınca Cpu Lite Load için ne ayarladıysan o oluyor.

@T800, @jackjoker MSI yeni beta olmayan bios yayınlamış benim anakarta. Size de gelmiş olabilir. https://tr.msi.com/Motherboard/MAG-Z790-TOMAHAWK-WIFI/support

Normal ayarlar kısmında control panelden kolayca ulaşabileceğimiz ayarları adam gibi çabuk ulaşacak şekilde koysunlar da ne yaparlarsa yapsınlar.

CPU LL Mode 4 ve LLC Mode 7 bana istediğim stabiliteyi getirdi gibi gözüküyor. Tek sorunum dediğim gibi PUBG'nin kapanmasıydı. Dün gece ve bu gece de saatlerce oynadım. Başka oyunları da denedim. Çok şükür bir kere bile kapanmadı. Birkaç gün daha deneyip emin olduktan sonra bunu stabil profil olarak kaydederim biosa. Sonra CLL'yi mode 3'e alıp daha az voltajı zorlamak için bir de öyle deneyebilirim. Şuan yüküne göre %100 ya da oyunlardaki gibi daha az yükte ortalama 1,20-1,25v ta takılıyor. Max ise 1,28v gördüm. Sıcaklıklarım zaten bu voltaj değerlerinde çok çok iyi. @T800 Senin durum çok garip gerçekten. İşlemci de bizimkinden farklı. Daha fazla güç talep ettiği için öneride bulunamıyorum. Araştırdın mı var mı bu şekilde başka şikayet? Sen CEP support'u kapatmıyorsun bildiğim kadarıyla acaba o birşeylere müdahele ediyor olabilir mi?

Ya yazdıklarımızı okumuyor ya da anlamamak istiyor gibisin hocam. Burada konuşan 13xx/14xx işlemci kullanıcılarının yaklaşık 10 gün önce çıkarılan biosa kadar ne performans, ne stabilite, ne de iddia ettiğin gibi bir ayar kasma derdi oldu ki şahsen 13700k'dan önce kullandığım i7 6700k, i7 7700k, i9 9900k ve Ryzen 7 3700x gibi çeşitli işlemcilere göre en az ayar yaptığım en sorunsuz işlemci diyebilirim. Ta ki MSI'ın 13 Ağustosta yayınladığı beta biosa kadar. Biz burada son çıkan biosda birbirimizin deneyimini paylaşıp neyin neyi tetiklediğini bulmaya çalışıyoruz. Bunlar adı üstünde beta bios. Normalde beta bios hiçbir zaman kurmam özellikle bir sorunu giderdiği bilinmiyorsa. Şu durumda bize bunun kurulması tavsiye ediliyor. Ama MSI'ın yayınladığı beta bios normalde işlemcinin tek bir sorun çıkarmadığı ayarlarda çalışmasına izin vermediği bir varsayılan ayar ile geliyor. Biz önceki ayarlarımızı yaparsak intelin bu biosları önerme sebebi olan --ki intel bunun da çok nadir durumda gerçekleştiğini belirtiyor-- işlemcinin anlık yüksek voltaj talep etmesi çözümü de devre dışı kalıyor iddiası var. Bu durumda da illa birine bok atılacaksa o intel değil MSI oluyor. Yani şurada sayfalarca yazıldı kimse işlemciden şikayetçi olmamasına rağmen inatla lafı işlemcilerin sorunlu olduğuna getirmek hem bize saygısızlık hem de buradaki bizim deneyimimizle uyuşmuyor. Burada bunları tartışan kişiler forumun belki de bu konulara en çok meraklı olan ve epey tecrübeli kullanıcıları. Yani bu konu özelinde sizin görüp duyduğunuzun muhtemelen biz sizden daha fazlasını görüp, duyup, araştırıyoruz. Bir işlemcinin de arızalı olup olmadığını da çok şükür anlayabilecek, bu durumda da yapacağımızı bilecek kişileriz. Başkasının nedeninin muhtemelen oynadığı oyuna, herhangi bir sürücü ya da herhangi bir windows update'ine yorabileceği durumları ben burada paylaştığım için bu bahsedilen dünyada bilmem yüzde kaç sorunlu işlemciden birine sahip olduğumuzu öne sürmek sallamaktan başka bir şey değil. Ben pimpirikli olduğumdan konunun üzerine gidiyorum. Çünkü gerek render, gerek video edit, gerekse müzik yapma uygulamaları ile birşeyler üreten biri olarak benim için stabilite herşeyden önemli.

Aldığım hata mavi ekran hatası değil ki, hatta daha hiç mavi ekran hatası almadım. O yüzden garantilik birşey olduğunu düşünmüyorum. PUBG'de sessiz sedasız masaüstüne düşüyordu sadece. Bu durum da beta bioslarla başladı. Ama son yaptığım ayarda bu da yok henüz. Açıkçası ben işlemcide herhangi bir sorun olduğunu düşünmüyorum. Varolduğu söylenen sorunun giderilmesi için çıkarılan son beta bioslara kadar hiç derdimiz yoktu ki. Alel acele intelin anakart üreticilerine çıkarttığı bu bioslar bence daha önce işlemcinin stabil çalıştığı ayarları bozdu ve kullanılması önerilen ayarların varsayılan değerleri işlemciye gereğinden fazla voltaj verip ısınmasına neden oluyor. Şikayetim ondan. Bunun da sırf sorun yaşanan işlemcilerde performans ve stabiliteyi sağlamak için kötü niyetli olarak yapıldığını düşünüyorum. Yoksa kendi işlemcimin ne performansından ne de başka bir şeyinden bu beta bioslara kadar şikayetçi değildim ve memnunum. Memnun olduğum ve 2029'a kadar garantisi olan işlemciyi üstelik bu kadar tantana yapılmışken niye elden çıkarayım. Ben bu beta biosla bir ayar tutturmak için uğraştığımdan ve buna zaman harcamaktan şikayetçiyim. Yoksa en kötü bir önceki final biosa döner gayet stabil ve performanslı şekilde kullanırım.

Bu durum bende de yok. Reset atmadan değişiyor ayarlar. Benim bu beta bioslarda sinir olduğum kısım, yaptığım ayarlarda stress testlerde yarım saattlik periyotlarda herhangi bir hata vermeyen işlemci stabil diye oyuna giriyorum, hiç beklemediğin anda masaüstüne atıyor. Her akşam bizim oyuncu tayfasıyla bir kaç saatlik oyun seanslarımız olur. Bu aralar da PUBG'ye döndük. Hadi biraz daha ince ayar istiyor diyelim. O an oyunda olup uğraşmak istemediğimden hızlıca devam etmek için yüksek voltaj, yüksek ısı verse de hiçbir şeye dokunmadığım, tüm intel default'lar aktif, IA CEP falan açık herşey autoda çalıştırayım kafam ağrımasın diyorum default halde pubg'de yine ansızın masaüstüne düştüğüm durum oluyor. Sen hiçbirşeye dokunmuyorsun herşey default ama oyun masaüstüne atıyor. Bu beta bios update'leri gelmeden önce 13700k ile önceki 9900k işlemciden bile daha stabil, daha serin sorunsuz bir kullanımım vardı. Üstelik 9900k z390 anakarttan terfi ettiğim sistemde mevcut ssd'ye yüklü windows'a format bile atmadan kaldığım yerden kullanmaya devam ettim. En ufak bir şikayetim yoktu. Durum böyle olunca zikerim böyle işi deyip Cpu LL'de intel default yerine normal ayarlayıp, eski usüle dönüp sıfırdan ayar yaptım. Üstelik bir de çok detaylı bir excel dosyası hazırlayıp sistemin hangi ayarda ne tepki verdiğini takip ederek detaylıca kaydettim. Önce Cpu Lite Load Mode6-LLC Mode 8 ile başladım. Testlerde Thermal Throttle çok çabuk olduğu için ısrar etmeyip Mode 5'e geçtim. Mode 5(AC/DC LL 25/80 oluyor) ve Mode 8 birlikte iken 10 dakikalık ve yarım saatlik stress testleri yaptım ve bu şekilde ilerledim. Testler sırasında gerçek zamanlı, min ve max vid ve cpu core değerleri, max power ve sıcaklıkları hep excel dosyasına işledim. Bunlar ileride deneyebileceğim değişik ayarlarda tam bir kılavuz olacak. Prime 95 Small FTTs L1/L2 testinde 10:21/13:00/36:32 sürelerinde 3 test yaptım. Stabil ve throttle yok. Prime 95 Smal FTTs L1/L2/L3 Max Heat/Power; Bu testi uzun yapmadım. Çünkü işlemcinin bu testte thermal limit 100 iken limite takılmadan 100 derece altında kalıp çok sıcak çalışsa da hata vermediğini biliyorum. Gereksiz işkenceye gerek yok. Testlerden birinde 06:58 diğerinde 05:24 dakika saniye sonra throttle yaptığı için testleri kestim ama error yok. (Thermal Limit 90 dereceye ayarlı iken) Prime 95 Blend; Yine Thermal Limit 90 derece iken 3 dakika içinde throttle'a girdi. Bundan sonra Thermal limiti 95 olarak ayarlamaya karar verdim ve 10 ve 30 dakikalık testte throttle ve error yok Max Temp: 91 derece Aida64 10:03, 30:28 dakika saniye testleri yaptım ikisinde de hata ve throttle yok. Max Temp:86 Cinebenchler R15 r23 tek çekirdek, çoklu çekirdek olması gerektiği gibi. Sıcaklıklar ortalama 80 derece Yukarıya göre herşey işlemcinin stabil olduğu yönünde değil mi? Ama değil pubg'de 45 dakika sonra masaüstüne attı. Bunun üzerine testlerdeki vid ve vcore değerlerini göz önüne alarak CPU LL Mode 4'e (AC/DC LL 20/80) düşürürken vdrop'un da artacağını düşünerek LLC'yi de Mode7'ye alıp tekrar tüm testleri aynı şekilde yaptım. Testlerden Prime 95'in L1/L2/L3 max heat testinde haliyle yine throttle yaşadım ama error yok. Diğerlerinde ise hata yok, gaz kesme yok. Dünden beri bu ayarlardayım artık. Gece 3 saat civarında oyun oynadım rahat ettim. Pubg'de sorun yaşamadım. Bir daha olmaz ise bu ayar en azından tam bir stabilite için uygun diyerek tekrar Cpu lite loadı'ı biraz daha düşürmeyi deneyebilirim. Başka oyunlar da zaten sorun yaşamıyordum. PUBG kaynaklı bir çökme yaşıyorum desem bu beta bioslardan önce böyle bir sorun hiç olmamıştı. Önceki tecrübelerimden stabilite için en iyi testin hep Aida64 kararlılık testi olduğunu düşünürüm. PUBG de stabilite konusunda bir kılavuz olarak bunların arasına eklendi Size de tavsiyem CineBench testlerini stabilite açısından ciddiye almayın. Ben onları sadece işlemcinin vermesi gerektiği performansı verip vermediğini görmek için dikkate alıyorum.

ben de bu beta biosların bozuk olduğuna karar verdim. Bunlardan önce mis gibi çalışan işlemci stabilite yakalayamadı bir türlü.

Ben de son ayarlarımda stabilite yaklayamamışım. 2-3 günlük uzun kullanımda anlaşıldı. Testlerde o kadar stabil olmasına rağmen Pubg'de oyun çökmeleri başladı. Micocode öncesi ayarlarıma geri döndüm stabilite için. Bir ara tekrar bakacağım.

Valla Tolga bu intel sonunda hepimizi işlemci mühendisi yapacak, uğraştığımız şeylere bak. Yok orada bu yazıyor yok burada bu. Aq işlemciyi default halde çalıştırmak için ayar kasıp duruyoruz. Ben açıkçası son yaptığım ayarla bırakıyorum. Beta olmayan bios geldiğinde tekrar kurcalarım. Şu anki ayarlarım da şu şekilde; Aşağıda elle girdiğim tüm ayarlar dışında herşey Auto ve default halde. (Bu arada CEP Support Auto'da ve auto'da iken açık oluyor, bu ayarlarda zaten anakart AC/DC LL'yi kendi 0.010/0.010 yapıyor) Cpu Cooler Tuning: Intel Default Cpu Lite Load Control: Intel Default PL1 limiti: 253w PL2 limiti: 253w IccMax : 307A Thermal Limit: 90 derece Cpu Voltage mod: Adaptive + Offset Cpu voltage: 1.300v Offset voltage: - 130 Bu şekilde hangi stress testine soksam stabil. Aida64, Prime95, Cinebench 10 ve 30 dakikalık testler vs. Hepsinde strese soktum. Oynadığım oyunlarda ve şu son çıkan Black Myth Wukong Benchmark'ında herhangi bir çökme, sorun yaşamadım. Performans sistemi ilk topladığımdaki hiçbirşeye dokunmadan sadece XMP profili seçili iken aldığım değerlerle aynı olmakla birlikte, Microcode update'i öncesinde kendi ayarlarımla aldığım performanstan bir gıdım düşük. Fark çok düşük olduğundan ve uzun stress testlerinde bile 80 derecenin üzerine çıktığını nadir gördüğümden, Vcore değerini işlemine göre max. 1.21 ve epey altında tuttuğundan bu şekilde bıraktım. Şuan kafama yatmayan tek konu eskiden kendi ayarlarımla bazı testlerde full yükte 240-250 watt civarında güç tüketip 253 w sınırına uyan işlemci şuan 220-230 wattlarda geziyor. 230watt'ı geçtiğini hiç görmüyorum. Benim oc yaparken de undervolt yaparken de en önemli pusulam işlemcinin tükettiği watt'a göre ne yaptığı. Sanırım bu bir gıdım düşük performans da bundan kaynaklı. Muhtemelen voltaj değerleriyle biraz daha oynayıp bunu yükseltebilirim ama sıkıldım valla.

Tolga senin dediğin Intel default ayarı Cpu Cooler Tuning'deki. O dediğin gibi. Ama asıl 1.55v limitinin aktif olduğunu söylendiği ayar o değil. Advanced Cpu Configuration altında senin advanced olarak ayarladığın yeredki CPU Lite Load Control altındaki "Intel Default". Dolayısı ile asıl onu aktive etmen gerekiyor deniyor. Onu seçince advanced ayarlardaki AC/DC Loadline ayarlarına erişemiyorsun. Bu şekilde de 1100/1100 olarak ayarlı geliyor. Onun dışında AC/DC Loadline seçimlerinin vcore ve VID'ı nasıl etkilediği konusu aynen dediğin gibi. Zaten size önceki sayfalarda verdiğim reddit linkinde bunun açıklaması var. VID vcore'da asıl dikkat edilmesi gereken şey VID ve Vcore değerlerinin arasında çok fark olmayıp, birbirine yakın değerlerde olacak şekilde bir ayar tutturabilmek. Tabi bunu yaparken de en düşük AC LL değerinde olabilecek en düşük sıcaklık ve voltaj değerlerinde stabiliteyi yakalamak. İyi bi undervoltun püf noktası burası. Ama Cpu Lite Load Contol'de Intel default seçili iken AC LL'ye müdahele edebilmenin tek yolu cpu core voltajı elle girip offset ayarlamak. Girdiğin değerlere göre de AC LL'nin kaç olduğunu takip etmek.

Ben de birkaç gündür bu 0x129 güncellemesinden sonra CPU Lite Load Control altındaki Intel Default ayarını seçmezsek intel'in 1,55v'luk limtinin devreye girmemesi olayını epey araştırdım. Bu şekilde default AC/DC LL 110/110 default geliyor. Dolayısıyla default halde işlemciler cayır cayır yanıp thermal limitlere takılıyor. Tüm kullanıcılar buna isyan ediyor günlerdir. Ben de bu yüzden ilk defa manuel offset voltaj vermek durumunda kaldım. Bu şekilde CEP Support kapatılmamış da oluyor. Ancak yine de önceki ayarıma göre biraz daha fazla voltaj ve sıcaklık alıyorum. Cinebench 23 ve 2024 uzun testlerde 80 dereceyi görmezken aynı performansı 84 derece ve daha yüksek voltajlarla alıyorum. Bu default Intel ayarına daha az talepkar olan bir AC/DC LL varsayılan ayarı konması lazım. Intel'in ayrıca CEP Support için kullanıcıları işlemcinin ömrü açısından kapatılmasının bir riski var mıdır bunu adam gibi kullanıcılara ifade etmesi lazım. Yine Asus ve Gigabyt anakartlarda olan IA VR Voltage limitinin MSI anakartlarında olmaması da belki pratikte anlamlıdır ama psikolojik olarak kullanıcının kafasının rahat etmesi için konmasında ne gibi bir sakınca var ki bu ayarı koymuyor MSI.

Valla benim çeşitli incelemelerde gördüğüm tam da bu. Uygulamasına göre dediğin sunucu tarafında yapay zeka vs işleri ise bir tek orada önde. Onun dışında oyunların büyük çoğunluğunda, render uygulamalarında atıyorum 9700x, 13700k'nın hep gerisinde. Ha güç tüketimi az diye alınacaksa bilemem. Benim umurumda olmaz. Bana oyun performansı, render ve video edit performansı lazım. Ayrıca hem 7800X3D den hem 13700k'dan pahalıya satılıyor. Belli ki x3D versiyonları çıkana kadar oyun için falan düşünülmez. Ben ara geçiş olarak 13700k almıştım. AMD 9. nesil ve intel 15. nesili beklemek için ama 9 serisi benim içim tam bir hayal kırıklığı.

Bekleyip görelim bakalım ama şu haliyle benchmarklarda 2 nesil önceki 13. nesil intel işlemcilerinin bile epey gerisinde kalması kabul edilebilir birşey değil.